Karin Boye
Wikipediya ra, ensiklopediya hosere
Karin Boye yew nuskar u şairê Swêdıc biya. Ser 1900 dı 22 menga Paiza Wertêne dı İsweç dı çımê xü akerdo dınya.
Tedeestey |
[bıvurne] Héyatê cı
Karin Boye 1900 dı Göteborg dı ameyo dınya u Uppsala dı üniversite qedêynaya. Familye (aile) yê cı, Familyeyê bürjüva yê gırd biyo. Karin bı xü çepê radialê Swêdi biya u qandê xezeta u pêserokê inan zi zaf nüşnaya u zaf zi aktif biya. Karin, heta bi 18 sere, bı diyanetan dı zaf proplemê cı est biyo. Yani nêzana biyo bıkewo kamcin dinı (diyanetı). Verê Karin bi Budist, dıma bi xırıstiyan, çı wext bi 20 sere bı diyanetan eleqa xü bırna u bı temami diyaneti verada. Héyatê Karin, her wext tez u anti-tez biyo. Yanim mabênê dıdı waştenı dı biya. Nêy, çı çax merdım şıiranê cı waneno, wuca dı merdım nêy dıha rınd vineno. Kırizê cı yê heri gırd no biyo "bı xü cınya yo, yan zi mêrdeko" no fıkır pê kewtenı ay wuni kerd kı, heyatê cı ay rê heram bi. Karin Boye, bı xü ”bisexüel” biya. Yanim hem merdekana, hem zi bı cınyana menda u hez kerda. Zaten merdım wazeno heyatê cı bızano, o çax merdım şeno kıtabê cı yê "Kriz" bıwano. Wuca dı Karin, héyatê u krızê héyatı nüşnena. Na kıtabê cı ser 1934 dı ameyo çapkerdenı. İlhamê Karin Boye filozofê Almani Nietzsche u hozanwanê Swêdi Edith Södergran biyo.
Karin Boye, redaksiyonê 2 pêserokê edebi u kültüri dı zi cayê xü gırota u zaf aktif zi wextê xü daya mesele yê edebiyatê Swedi. Pêserokê kı Karin bı redaksiyonı dı bi êy, nêyê:
- Clarté (Pêserokê no edebi u siyasi bi. Ser 1921 dı kı ame Uppsala, bı Clarté ya dest bı kar ke.)
- Spektrum 1931-1933..."Rengê Optikı". Na pêserokı, pêserokêno zaf gırd biyo u no pêserokı dı hozanwanê Swêdi yê gırdi ze Gunnar Ekelöf, Harry Martinson u Eyvind Yohnson zi na redaksiyoni dı biyê. Nina piya rayê newe nişanê Swêdi day u rayê şar roşna kerdi u edebiyatê Swedi modernize kerdê.
1927 dı jew hondırawa yê Karin Clarté dı yeno çapkerdenı u no şıirê cı miyanê gencan dı rayê newe akeno, qandê mesele yê siyasi u mesele yê şéxsi dı. Na şiirı qandê gencan beno isyan u serwerzayenı. A hondırawa kı Clarté dı ameyo neşır biyo, name yê cı no biyo ”Rörelse” (Hereket). Karin Boye hondırawa yên (şıiran) xü dı, daran kerd bi xü rê sembol. Qandê Karin dar, tari ra vıcyayena roci biyo, Héyat u merdenı bi, gırote biyayenı u serbestey biyo. 1941 dı menga Nisani dı, meytê cı bın ju darı dı vinenê. Vanê kı Karin, wuca dı serdara (qéfılyaya) merda. No vaten raşto. Labırê mesele tenya puk u serd nêbiyo. Karin Boye o şanı zaf dermanı werda, waşto xü bı no dermanana bıkşo. U bını a darı dı kewta hewn...Yani Karin Boye héyatê xü ra écız biya. Dıma Karin Boye merena jew kıtabê cı yê nimçe mendaye vinenê. Nameyê a kıtabı ”Sju döds synderna” (Héwt günayê merdenı). Karin Boye name yê no kıtabê xü, mitoloji yê Yunani ra gırota.
Nuştoğ: Faruk İremet
[bıvurne] Kıtabê cı
- Moln (Mıj 1922)
- Gömda land (Welato nımnaye 1924)
- Härdarna (Adır 1927)
- För trädets skull (Qandê darı 1935)
- Kris (Kriz 1934)
- Kallocain (Kallokaın 1940)
[bıvurne] Şıirê cı
[bıvurne] Ay gamê bêveng paştı mendGoşdarey kena, hesêna Héyat fırêno her daim nıka bı süreta. Ay gamê bêveng paş mend- merd, a zi tı yê.
ez to tepıştê zaf bı eşqa. Nıka, zey veri ez to nêfıkırêna, nıka tı wüca dı rê.
wüca dı miyanê qirina to dı esto çiyêno zey teseli keno nerm: tı persê çı çi kenê merdım gırd biyo yan zi heme heyat ver şiyo!
wüca dı miyanê qirina to dı esto çiyêno wuni vınêra pak keno: a kı zey pêyo het weşey u xırabey veredanê tı tenyayey u akerde
beno sakin hür u weş. A weşey tı bar kenê bı gırdey a, a xırabey tı kenê werdi.
Jew hediye yê helbet tı wazenê: jew ecêb klidê no werdi- o kelimeyo no werdi ”e”.
E, e, ez wazena! baweriyê xü verdana érd ver lınganê to- wuni Héyat gırd beno. |
[bıvurne] Ez wazena bıvinaBı sileh a, mılı raşt u dorı dı tanqı raşt şiya ser labırê bı tersan a ame bi vıraşteyenı asıno dor dê mı u eybey piya bi.
kardi u qalqani o heme wüşkey a dıjmınatey mı kerdı serd.
dıma gülover akerdi ez yaşılê cı yê nêtari vinaya çı wext inan xü dayê teber.
u asın ra qeyımtır o. Rıhdê dınya ra ameyo teber vına zi bêwêhêr o.
o car kı, ez qefılya ya ez tenya wazena bıvina, o wêhêrê Héyatı, bêsileh... |
[bıvurne] Heşi danoÊê, wuniyo hêş dano çı wext gülovero nêakerde abenê qandê çıçiyo o çax, bıhar qeleşey keno qandê çıçiyo o çax germey a hesretey a ma grêdanê bı serdey a tamê tüjey? Qab bi gülovero nêakerde heme zımıstanı çıçiyo newe, zey qedyayo u teqyayo? Êê, wuniyo hêş dano çı wext gülovero nêakerde abênê hêşi qandê çıçi beno gırd u çiyê yeno gırotenı.
lerzayena terseya gran, bi yo bar tepşeno xü bı darı dı, maseno, rıjêno- graneya ina anceno cêr u senin inan xü tepşenê zehmeto bêqerer biyayenı, tersey a u parçe zehmeto naskerdena antenı hürey u serd fına zi, nêşiyayenı u tenya lerzıyayenı zehmeto waştenı vınderdış u waşten, kewno. O wextana çax, her xırabo kes alikari nêkeno zewqı qelışêno miyanê yaqüt u mercanı dı gülover o nêakerde yê darı, zewq ra abêno, zey miyanê yaküt u mercani dı. O çax tersey nêşeno xü tepşo, miyanı jew bırıqyayenı dı kewno dıropê darı vira kenê, senin inan tersay newey ra vira kenê, senin inan tersay sefer kerden ra jew saniye dı his kenê, baweriya xü gırdı dı zey wüca dı dınya ameyo vıraşteyenı. |
[bıvurne] Çıme
- Kıtabê Faruk İremet, Antolojiyê Şairê Swêdi-1 (antoloji, bı Zazaki) Stockholm 1995, İremet Yayınları, ISBN: 91-972069-0-X
- Nûdem, ser 1992 Ajmor:1, pel 103-104 dı çap bi
- Forımê Piya
 |
Nuskar u Şairê İsweçi /Swêdi | |
|---|---|---|
|
B. Afzelius • S. Agrell • S. Alfons • C. J. L. Almqvist • B. Anderberg • D. Andersson • J. Anyuru • W. Aspenström • P. D. A. Atterbom • C. M. Bellman • F. G. Bengtsson • S. Bergbo • B. Bergman • E. Beskow • N. Beskow • M. Birro • G. Björling • H. Blomberg • E. Blomberg • L. G. Bodin • K. Boye • B. Carpelan • S. Columbus • I. Conradson • G. P. Creutz • G. E. Dahlstierna • O. v. Dalin • E. Diktonius • J. Edfelt • C. Eiberling • V. Ekelund • G. Ekelöf • R. Enckell • C. E. Englund • Ö. Fahlström • N. Ferlin • L. Forsell • T. Forsström • F. M. Franzén • J. Frese • K. Frostenson • G. Fröding • E. G. Geijer • B. Gripenberg • H. Gullberg • L. Gustafsson • B. Gustavsson • G. F. Gyllenborg • O. Hansson • N. Hasselskog • S. J. Hedborn • V. v. Heidenstam • Å. Hodell • I. Holmström • B. Håkanson • J. Högstedt • B. Hansson • F. İremet • E. Jensen • M. Johansson • B. E. Johnson • E. Josephson • G. Jönsson • E. A. Karlfeldt • J. H. Kellgren • S. Key-Åberg • E. Kléen • I. Kolmodin • T. Kallifatides • O. Lagerkrantz • P. Lagerkvist • G. Larsson • A. M. Lenngren • C. G. af Leopold • O. Levertin • S. Lidman • S. Lidman • B. Lidner • E. Linde • E. Lindegren • E. Lindorm • E Lindqvist • L. J. Lucidor • K. Lugn • A. Lundkvist • H. Löwenhjelm • E. B. Magnusson • B. Malmberg • B. Malmsten • B. E. Malmström • H. Martinson • T. Nerman • T. Nilsson • J. Nordbeck • H. C. Nordenflycht • L. Norén • J. G. Oxenstierna • A. Pleijel • G. Palm • R. Parland • G. Rosenhane • J. L. Runeberg • J. Runius • V. Rydberg • E. Rynell • H. Sandell • G. Sandgren • B. Setterlind • G. M. Silfverstolpe • B. Sjöberg • S. Sjödin • Ö. Sjöstrand • C. Snoilsky • G. Sonnevi • H. Spegel • B. Spong • E. J. Stagnelius • G. Stiernhielm • H. Söderberg • E. Södergran • N. Södergren • A. Strindberg • E. Taube • E. Tegnér • T. Thorild • R. Thoursie • B. Tomas • T. Tranströmer • A. Wallengren • J. O. Wallin • G. Wennerberg • K. Vennberg • U. Widström • M. Wiehe • M. Wine • L. Wivallius • J. Witthed • S. Åkesson • B. K. Öijer • V. E. Öman • A. Österling |
||
