Słowiónie

Z Wikipedia

Słowiónie to nôwiksze etnicznie ë jãzëkòwò karno lëdzy w Eùropie, mieszkające w pòrénkòwim ë westrzédnym dzélu negò kòntinenta.

Do Słowiónów rechuje sã: Biôłorusków, Bòsniónów, Bùlgarów, Chorwatów, Czôrnogórców, Czechów, Kaszëbów, Łemków, Łużëczan, Macedónów, Pòlôchów, Rusków, Serbów, Słowôków, Sloweńców ë Ùkrajińców ôs wicy jak 140 miészich karnów.

Slôde bëłë téż jinsze karna Słowiónów:

• Dacczi Słowiónie
• Panóńsczi Słowiónie
• Pòłabsczi Słowiónie

Wiôldżie rozcygnienié Słowiónów zawôżëło na wëapartnieniu trzëch jãzëkòwëch karnów:

• Zôpôdnëch Słowiónów
• Pòrénkòwëch Słowiónów
• Pôłniowëch Słowiónów

[edicëjô] Pòchodzenié miona Słowiónów

Pòchodzenié słowa Słowiónie wcyg je kòntrowersyjne. Piersze zmiónczi ò Słowiónach pòd tim mionem są z VI s. Ne słowò pisóne bëło rozmajice: Sklabenoi, Sklauenoi, Sklabinoi - w bizantińsczi Grecëji a Sclaueni, Sclauini, Sthlaueni - w łacëznie.

Nôstarszi dokùment nôpisany w słowiańsczé mòwie je z IX s. ë brëkùje słowò slověne. Jak widzec sami Słowiónie jakò pierszi samozwąk brëkòwalë "o", w môl "a" jakno bëło w grecczim czë łacëznie.

W lëdowi etimòlodżi parłãczë sã to miono ze słowama słôwa ôs słowo. A wic slověne mògłò bë znaczëc "lëdze, chtërni gôdają (tim samym jãzëkã)", to je lëdze, chtërni mògą sã rozmiôc, procëmno do słówiańsczégò słowa dlô nie-Słówianów, nemec, co òznôczac mòże "niemi człowiek" czë nie më (nie Słowióna, nie gôdôjącë jãzëkã słowiańsczim).

Niechtërni lingwiscë są ti dbë, że ne teòrëje są zmiłkòwe. Są wic dwie jinsze teòrëje dla pòchodzeniô nego miona. Wedle pierszi, pòchòdzy z protoindoeùropejsczégò *slauos ("nôrôd"), òb. grecczie λαος ("nôrôd"). Wedle drëdzi teòrëji słowo to pòchòdzë òd miona rzéczi.

Zmiłkòwe etimòlogije, òsoblëwie widzałe w nôrôdowosocjalistnej propagandze, wëcëgałe ne miono òd łac. "sclavus" co òznôczô "niewòlnik". Wedle wielu ùczałich słowo sclavus (niem. sklavus, an. slave) pòchòdzy òd miona Słowiónów, ale jinszi są ti dbë, że pòspòdlém je grecczé słowo, chtërne òznôczô "wòjnowô rabczëna".

[edicëjô] Hipòtézë pòchòdzënkù Słowiónów

Jakò jãzëkòwô zrzesznica wëapartnilë sã kòl pòłòwy I tësąclata n.e. z bôłto-słowiańsczégò jãzëkòwëgò karna.

Déruje sztrid ò jich pòchòdzënk, wedle rozmajitich ùjimniãcë pierwòszne sedzbë Słowiónów ùmôlëwô sã:

• na môlu Pòlsczi, abò téż na Wòłyńu ë Pòdolu (aùtochtonowe ùjimniãce Kostrzewskiego ë Mańczaka)
  • Analëza DNA (Y HG3) zeswiôdczô aùtochtonowi abò zôpôdni pòchòdzënk Słowiónów (atlanticczé ùjimniącë)
  • Slédne antropòlogiczne badérowania (robione w latach 2002 - 2004 na Ùniwersitece jim. Adama Mickiewicza) ò stãpniu antoropòlogicznégò zjinaczenia lëdzczich pòpùlacëji mieszkającëch w dorzéczniu Òdrë ë Wisłë w cządze rzimsczich cësków ë we wczanym strzédnowiekù pòkôzują na prôwdzëwòtã aùtochtonowigò ùjimniãca.
• na Westrzédnëm Pòdnieprzu (midze Kijowem a Mòhylowem (allochtonowe ùjimniãce Godłowskiego),
• midze Wôłgą a Ùralem, dali òb 100 lat jak w pùnkce 2. (ùjimniãce Czupkiewicza),
• nad Aralsczim jezerã (do kòl 350 n.e.), dali napadlë Eùropã jakò Hunowie (ùjimniãce Bańkowskiego),
• wedle Gołąba
  • pratatczëzna w górnym dorzéczniu Dona do 1000 p.n.e.,
  • pòbëcé nad westrzédnëm Dnieprem,
  • pò najezdze Scëtów (700 p.n.e.) òd Òdrë pò Don,
• wedle ùjimniãca Martynowa:
  • prasłowiańsczi cząd w zôpôdném dzélu môlu Bôłtów (XII s. p.n.e.),
  • nacëskanie italsczégò substratu, pòwstanié łużëcczi kùlturë,
  • prasłowiańsczi cząd: nacëskanie irańsczé (V s. p.n.e.),
  • zwënégòwanié zôpôdniej garnicë na Òdrze (V-III s. p.n.e.),
  • łączba z Celatama w òkòlim Wrocławia (III s. p.n.e.),
  • pòczątczi naji erë: rozcygnienié słowiańsczi òbéndë pò Prypeć.
• wedle Turbaczowa:
  • pratatczëzna Słowiónów nad westrzédnëm Dunajem.

To je blós ùzémk artikla. Rôczimë do jegò rozwicégò.