Замак
З Вікіпедыя.
За́мак (лац.: castellum, «форт», здрабн. ад лац.: castra «лагер, табар»; фр.: château, cheitel; усходнесл. град, двор): замкнутае абарончае збудаванне і адначасова ўмацаванае жытло або галоўная сядзіба феадала ў часы Сярэднявечча[1] (гл.таксама: навуковая класіфікацыя).
Замкі распаўсюдзіліся ў Заходняй Еўропе ў 9—14 ст., на землях Русі — не пазней за 12 ст. Звычайна замкі будаваліся на цяжкадаступных месцах: на востравах, залуках рэк, высокіх пагорках або ў гарах і пад. Пачаткова замкі складаліся з драўлянай вежы, абгароджаную тынам і абведзеную валам і/або ровам. Пазней ператварыліся ў складаныя комплексы абарончых каменных збудаванняў. З развіццём артылерыі ў 15—16 ст. замкі паступова страцілі сваё ваеннае значэнне.[2]
[правіць] Тэрмін
Спецыялізаваныя погляды на класіфікацыю і прыналежнасць збудаванняў да ліку замкаў дадаткова звяртаюцца таксама да такіх мерак, як наяўнасць у складзе пэўнага паселішча элементаў сістэмы ўмацаванняў, жытла, культавых і гаспадарчых (архітэктанічны), або форма і памеры паверхні, спецыфіка жылога і гаспадарчага будаўніцтва, магутнасць культурных напластаванняў, наяўнасць спецыфічных прадметаў і інш. (археалагічны), або выкананне збудаваннем ролі адміністрацыйнага, гаспадарчага, вайсковага і культурнага цэнтра феадальных уладанняў (гістарычна-сацыялагічны). Але ўзаемна гэтыя погляды не выключаюцца, а дапаўняюцца.[3]
Тэрмін «замак» гістарычна ўжываецца таксама ў дачыненні да старажытных земляных умацаванняў (замкі Холінберы і Ма́йдан), да цытадэляў у некаторых крэпасцях (замкі Бадахас і Бургас)[4].
На землях Русі ў складзе ВКЛ тэрмін «замак» з'яўляецца ў дакументах замест ранейшых «град» і «двор» з 14 ст.[3].
- ↑ Быццё збудавання ў прыватнай уласнасці і выкарыстанне збудавання як жытла з'яўляюцца прынцыповымі адметнасцямі замку ў параўнанні з усімі іншымі падобнымі адменамі абарончых збудаванняў, як да, так і пасля эпохі замкаў. Эварт Окшотт. Рыцарь и его замок. Средневековые крепости и осадные сооружения / Пер. с англ. А. Н. Анваера [Ewart Oakeshott. Knight and his castle.]. — М.: ЗАО Центрполиграф, 2007. — 206 с. ISBN 978-5-9524-2934-5. С.54,55.
- ↑ Военный энциклопедический словарь, 1983. — 863 с. : 30 л. ил.. С.264.
- ↑ 3,0 3,1 Генадзь Семянчук. Да праблемы генезісу і функцыянальнага прызначэння раннесярэднявечных умацаваных паселішчаў-замкаў на тэрыторыі Беларусі // Castrum, urbis et bellum: Зборнік навуковых прац, 2002 — 421 с.
- ↑ Castle // Encyclopaedia Britannica, 11th edition, 1911.
