Briolín

De Biquipedia

Iste articlo tién una bersión escrita con una grafía alternatiba esperimental propuesta por bels biquipedistas aintro d'o Biquiproyeuto:Grafía. Puede beyer-se aquí.

O Briolín (tamién dito bigulín, biolín, biolón u briolón) ye un instrumento mosical de cuerda rascata de cuatro cuerdas que cal tocar con un arquet. Güei en diya, iste ye ro miembro més chicolón e de sonito més acuto de tota ra familia d'es instrumentos de cuerda rascata, descendient d'a lira de baccio, a cuala cuenta con o briolín alto (biola), o biolonzelo e per partis d'o contrabaixo; marginalment ësta familia heva abito un briolín piccolo, un biolonzelo tenor, un vriolonzelo piccolo e encara més eixindo-ne una octaba més alta u més baixa que á ro contrabaixo, a octabasa que se tocaba con dos mosicos (l'uno ta premsar con es ditos contra d'o diapasón e l'altro ta tocar con l'arquet). A parola briolón ye de fonetica gascona e no ye ra més regular en l'aragonés, á on s'emprega per més usual a forma briolin, que bien de l'italiano "violino", que fa sennificato de chiqueta biola. O mosico qui el toca ye ro briolinista u briolinaire e l'artesán que el fabrica diz que ye ro "lutier" (qui á sobent treballa conchuntament con l'arqueter qui fabrica es arquez).

l'arquet ye feto de fusta e de crineras de caballo rascatas contra d'a colofana (feta de resina de pin) dica que s'apegan ent'a cuerda en fer-la mimbrar. As cuerdas d'o briolín son afinatas en quinta d'o compás siguient (d'a més grau ent'a més acuta): Sol, Re, La e Mi. Güei en diya gósan á ser fetas d'azero á mientres que á ra epoca barroca e clasica en yeban més que més de tripa de güella, e no pas de gato como una biella falordia en eba dito.