Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Dr stimmhafte dentale Frikativ isch en Konsonant vo dr mänschliche Sproch wo relativ sälte isch. Unter de kontinentaleuropäische Sproche isch er praktisch gar nüt verbreitet, als Phonem chunt er do numme im Albanische un Griechische vor. D dentale Frikativ werre je nooch Sproch au als interdentali Frikativ bezeichnet. Im Änglische zum Byspiil wird e Ussproch wo e weng me interdental isch vo jüngri Sprächer bevorzugt. Glychzitig gits dentali Frikativ wo kei [θ] un [ð] sin, zum Byspiil im Französische wo [s̪] un [z̪] dental sin.
- S isch e Frikativ; er wird erzeugt indäm dr Luftstrom druch e Engi im Mund druggt wird.
- S isch e dentaler Konsonant; d Zungspitz isch entweder zwüsche de Zähn (interdental) oder berüert d Zähn (dental).
- D Phonation isch stimmhaft; wäärend er produziert wird vibriere d Stimmbänder.
- S isch e Oraler Konsonant; d Luft entwycht durch de Mund.
- S isch e zentraler Konsonant; dr Luftstrom gangt über d Mitti vo dr Zunge, aastatt um d Syte.
- S isch e egressiver Konsonant; er wird durch s Ussatme durch d Lunge erzeugt während d Glottis gschlosse blybt.
[ändere] Verbreitig
- Im Alemannische sin d dentale Frikativ durch d hochdütschi Luutverschiebig scho im Altalemannische verschwunde.
- Im Änglische isch es eini vo de Ussproche vum <th> : this (IPA: [ðɪs]; "des") un then (IPA: [ðɛn]; "deno").
- Im Albanische wo er durch <dh> kennzeichnet wird: lodhur ("müed").
- Im Isländische: orð ("Wort").
- Im Walisische wonner mit <dd> gschrybe wird: bardd ([bɑrð]; "Barde").
| Konsonante |
Lueg au: IPA, Vokale |
| Pulmonale |
Bilabial |
Labiodental |
Dental |
Alveolar |
Postalv. |
Retroflex |
Palatal |
Velar |
Uvular |
Pharyngal |
Epiglottal |
Glottal |
|
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
stl. |
sth. |
|
nüt-pulmonischi Zeiche |
| Nasal |
|
m |
|
ɱ |
|
|
|
n |
|
|
|
ɳ |
|
ɲ |
|
ŋ |
|
ɴ |
|
|
|
|
|
|
Schnalzluut |
ʘ |
ǀ |
ǃ |
ǂ |
ǁ |
| Plosive |
p |
b |
• |
• |
|
|
t |
d |
|
|
ʈ |
ɖ |
c |
ɟ |
k |
ɡ |
q |
ɢ |
|
|
ʡ |
ʔ |
|
Implosiv |
ɓ |
ɗ |
ʄ |
ɠ |
ʛ |
| Frikativ |
ɸ |
β |
f |
v |
θ |
ð |
s |
z |
ʃ |
ʒ |
ʂ |
ʐ |
ç |
ʝ |
x |
ɣ |
χ |
ʁ |
ħ |
ʕ |
ʜ |
ʢ |
h |
ɦ |
Ejektiv |
pʼ |
tʼ |
kʼ |
qʼ |
sʼ |
| Approximante |
|
β̞ |
|
ʋ |
|
|
|
ɹ |
|
|
|
ɻ |
|
j |
|
ɰ |
|
ʁ̞ |
|
|
|
|
andri Laterale |
ɺ |
ɫ |
| Vibrante |
|
ʙ |
|
|
|
|
|
r |
|
|
|
• |
|
|
|
|
|
ʀ |
|
|
|
• |
|
|
|
Co-artikulierti Approximante |
ʍ |
w |
ɥ |
| Flap/Tap |
|
• |
|
ѵ |
|
|
|
ɾ |
|
|
|
ɽ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
• |
|
|
co-artikulierti Frikativ |
ɕ |
ʑ |
ɧ |
| Laterale Frikative |
|
|
|
|
|
|
ɬ |
ɮ |
|
|
• |
|
• |
|
• |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Affrikate |
p̪f |
ʦ |
ʧ |
ʤ |
kx |
| Lateral Approximante |
|
|
|
|
|
|
|
l |
|
|
|
ɭ |
|
ʎ |
|
ʟ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
