Gemeinden der Schweiz

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Dialäkt: Züridütsch (See)

D Gmeinde vo dr Schwiiz sind sit em Mittelalter historisch gwachseni Gebilde vo underschiedlicher Flächi und Bevölkerigszahl. Der Artikel befasst sich hauptsächlich mit de sogenannte Politische Gmeinde. Für wiitere Gmeindsarte lueg im Artikel Gmeind.

Inhaltsverzeichnis 1 Autonomie 2 Gmeindsfusione 3 Entwicklig 4 Aazahl vo de Gmeinde i de Kantön 5 Grösseklasse 6 Übersicht der grössten und kleinsten Gemeinden der Schweiz 7 Alphabetischi Lischte vo de Schwiizer Gmeinde 8 Gmeinde nach Kantön 9 Lueg au 10 Weblinks

[ändere] Autonomie

D Gmeindsautonomie umfasst alli Bereich, wo dur de Bund und Kantön nöd abschlüüssend greglet sind.

D Selbstschtändigkeit isch viile Gmeinde sehr wichtig. Für de Schwiizer Historiker Prof. Adolf Gasser (1903-1985) chann nur dasjenige Schtaatswese demokratisch gnännt werde, wo dr Bürger e inneri Bindig zur Gmeind hät und wo mit dem Fundament vo unde nach obe wachst und dur das d Idee vo dr Selbschtverwaltig i dr Gmeindsfreiheit repräsentiert isch.

Drum exischtiered au no 2'740 politischi Gmeinde (Schtand Januar 2006; 18 Gmeinde verschwinded us de Aazahl Leerwohnigszellig BfS vom Juni 2005).

Usserdem gits viili wiiteri als "Gmeinde" bezeichneti Körperschafte, wo über keis Territorium verfüeged, jedoch en beschtimmte öffentliche Zweck erfülled (z.B. Betriibe vonere Wasserversorgig, ere Schuelorganisation, etc.). Dezue zelled insbsunderi Schuelgmeinde, aber au Zivigmeinde und Ortsgmeinde.

[ändere] Gmeindsfusione

Trotzdem gsehnd sich viili chliineri Gmeinde zwunge, Fusionsprojekt mit ihrne Nachbere is Aug z fasse. Gründ defür sind: funktionells Zämewachse vo de Siedligsgebiet, Komplexität vo de Uufgaabe/Überforderig vo de Behörde vo Chliigmeinde, Nachwuchsmangel für Gmeindsbehörde, mangelnds politischs Gwicht im Kanton, us Sicht vo einige Experte au di suboptimali Grössi (Aazahl Iiwohner) per se. Anderi Experte und Schtudie wiised jedoch druf hii, dass d Grössi elei nöd uusschlaggebend isch. Chliineri Gmeinde händ viilfach e effizienti, choschtegünschtigi und bürgernahi Verwaltig (Milizsyschtem) und ihri Finanze besser im Griff.

Grosszügigi Subventione siitens vo de Kantonsregierige, ja eigentlichi Fusionsprojekt (wie i de Kantön Freiburg/Fribourg und Ticino/Tessin) sind en zuesätzliche Aaschtoss für Gmeindsfusione. lueg au: Gmeindsfusione i dr Schwiiz

Am 7. Mai 2006 hät d Glarner Landsgmeind überraschend e Reduktion vo bisher 27 uf ganzi drei Gmeinde ufs Jahr 2011 beschlosse. Dr Aatrag vo dr Regierig hät e Reduktion uf zehn Gmeinde vorgseeh ghaa. Das isch somit di radikalschti Gmeindsfusion bisher. Es lauft aber no en Rekurs gäge de Beschluss.

[ändere] Entwicklig

Dur d Gmeindsfusione ninnt d Aazahl vo de politische Gmeinde i dr Schwiiz schtändig wiiter ab (Zahle per 1. Januar):

2006	2005	2004	2003	2002	2001	2000	1999	1998	1997	1996	1995	1994	1993	1992	1991	1990
2'740	2'758	2'815	2'842	2'865	2'880	2'896	2'899	2'903	2'915	2'929	2'940	2'975	3'013	3'015	3'017	3'018

[ändere] Aazahl vo de Gmeinde i de Kantön

Kanton	Aazahl Gmeinde
Kanton Aargau	229
Kanton Appezell Innerrhode	6
Kanton Appezell Usserrhode	20
Kanton Bern	398
Kanton Basel-Landschaft	86
Kanton Basel-Schtadt	3
Kanton Freiburg	168
Kanton Genf	45
Kanton Glarus	25
Kanton Graubünde	207
Kanton Jura	83
Kanton Luzern	97
Kanton Neueburg	62
Kanton Nidwalde	11
Kanton Obwalde	7
Kanton St. Galle	89
Kanton Schaffhuuse	32
Kanton Solothurn	125
Kanton Schwyz	30
Kanton Thurgau	80
Kanton Tessin	198
Kanton Uri	20
Kanton Waadt	381
Kanton Wallis	153
Kanton Zug	11
Kanton Züri	171

[ändere] Grösseklasse

Di gröschte Gmeinde sind d Schtädt Zürich, Genf, Basel, Bern und Lausanne. Mit ere Bevölkerig vo meeh als 100'000 Persone gelted si als Grossschtädt. Winterthur, St. Gallen und Luzern händ meeh als 50'000 Iiwohner.

Wiiteri 113 Gmeinde wiised meeh als 10'000 Iiwohner uuf und gelted demit schtatistisch als Schtadt. Mängi bezeichned sich aber wiiterhii als "Gmeind" (Bsp.: Schtäfa im Kanton Züri). Hingäge gits au Schtädtli mit altem Schtadtrecht aber wiit under 10'000 Iiwohner, wo schtolz sind, sich "Schtadt" nenne z dörfe. (Biischpiil: Eglisau, Kaiserschtuel, Bischofszell, Sempach oder Fürschtenau). Lueg au Lischte vo de Schtädt i dr Schwiiz.

Dass d Schwiiz au chliinschti Gmeinde uufwiist, zeiged verschiedeni Parameter:

• dr Median betreit 960 Iiwohner (Zahle Endi 2004 nach BfS ESPOP) (d.h. mer hät alli Gmeinde dr Grössi naa sortiert. 50% lieged über, di anderi Hälfte under dem Wert),
• dr Durchschnitt hingäge isch 2'672 Iiwohner (Zahle Endi 2004 nach BfS ESPOP) (d.h. rein rechnerischi Grössi: Gsamti Iiwohnerzahl vo allne Gmeinde teilt dur d Aazahl Gmeinde)

50% vo de Gmeinde wiised also e Bevölkerigszahl under 960 Persone uuf. Es verwunderet daher nöd, wänn mer 120 Gmeinde (4.3%) mit 100 Iiwohner und drunder zellt hät (chliinschti Gmeind isch Endi 2004 Corippo mit 17 Iiwohner).

Grösseklasse chönnd au nach dr Gemeindsflächi bildet werde. Di gröschti Gmeind vo dr Schwiiz isch Bagnes im Kanton Wallis mit 282.55 km² , di chliinschte sind mit je 0.32 km² d Gmeinde Rivaz im Kanton Waadt und Kaiserschtuel im Kanton Aargau. Zwüsched dr Meereshöchi und dr Flächi gits en klare Zämehang - je höcher glege deschto grösser werded d Gmeindsflächene. Am meischte chliini Gmeinde gits im Südtessin.

[ändere] Übersicht der grössten und kleinsten Gemeinden der Schweiz

Zahle am 31. Dezember 2004 gmäss ESPOP, dr Nachfüehrig vo de Bevölkerigszahle vo dr Eidgenössische Volkszellig 2000 durs Bundesamt für Schtatistik.

De gröschte Gmeinde: Rang Gmeind Kanton Iiwohnerzahl Agglomeration (2000) 1. Züri ZH 345'236 1'080'728 2. Genève GE 178'487 471'314 3. Basel BS 164'964 479'308 4. Bern BE 122'304 349'096 5. Lausanne VD 117'389 311'441 6. Winterthur ZH 92'818 123'416 7. St. Gallen SG 70'533 146'385 8. Luzern LU 57'501 196'550 9. Lugano TI 48'865 120'800 10. Biel/Bienne BE 48'642 88'896 11. Thun BE 41'000 89'522 12. Köniz BE 37'067 - 13. La Chaux-de-Fonds NE 36'888 47'545 14. Schaffhuuse SH 33'611 61'399 15. Fribourg FR 32'988 94'867 16. Chur GR 32'434 66'235 17. Neuchâtel NE 31'968 77'832 18. Vernier GE 29'930 - 19. Uschter ZH 29'463 - 20. Sion VS 28'046 52'226

De chliinschte Gmeinde: Rang Gmeind Kanton Iiwohnerzahl 1. Corippo TI 17 2. Martisberg VS 24 2. Portein GR 24 4. Mulegns GR 25 5. Bischter VS 27 6. Clugin GR 29 6. Goumoens-le-Jux VD 29 8. Montfavergier JU 34 9. Gresso TI 35 10. Monible BE 36 11. Cauco GR 38 11. Indemini TI 38 11. St. Martin GR 38 14. Calpiogna TI 39 14. Innerferrera GR 39 14. Le Peuchapatte JU 39 14. Romairon VD 39 14. Selma GR 39 19. Ghirone TI 40 19. Vaugondry VD 40

[ändere] Alphabetischi Lischte vo de Schwiizer Gmeinde

(nach em Bundesamt für Schtatistik, mit Mutatione bis 29. Januar 2006, gmäss Nachträge zum Amtliche Gmeindsverzeichnis vo dr Schwiiz)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

[ändere] Gmeinde nach Kantön

AG - AI - AR - BE - BL - BS - FR - GE - GL - GR - JU - LU - NE - NW - OW - SG - SH - SO - SZ - TG - TI - UR - VD - VS - ZG - ZH

[ändere] Lueg au

• Lischte vo de Schtädt i dr Schwiiz
• Lischte vo düütsche Bezeichnige vo Schwiizer Orte
• Lische vo französische Bezeichnige vo Schwiizer Orte
• Lischte vo de Kantön vo dr Schwiiz (mit Abchürzige)
• Lischte vo de Bezirk und Dischtrikte i dr Schwiiz
• Gmeindsnummere
• Amlichs Gmeindsverzeichnis vo dr Schwiiz
• Uufghobeni politischi Gmeinde vo dr Schwiiz
• Namesänderige vo politische Gmeinde vo dr Schwiiz
• Gmeindsfusione i dr Schwiiz

[ändere] Weblinks

• D Fahne vo allne Schwiizer Gmeinde
• Links und Photos zu 4'000 Gmeinde und Ortschafte