Allgäu
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Allgai« |
 |
Dialäkt: Weschtallgairisch |
As Allgai wird die Låndschaft im Siide vum boirische Regiirungsbezirk Schwabe, sowie an kluiner Dtoil vu Oberschwabe in Baade-Wirdtebärg bezoichnet.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Allgemein
Ma unterschiidet folgende Dtoilregiona:
- Oberallgai (d`Allgaier Alpe und ´s uumittlbare Vorlånd)
- Unterallgai (des sich nerdlich dra aaschließende Hiigllånd)
- Oschdtallgai (grenzt a Oberbaiern)
- Weschdtallgai (mit Dtoil vo de zwoi Låndkrois Linde und Raveschburg; Åltkrois Wange)
In dr Region Allgai leabet uugfähr 560.000 Mensche.
[ändere] Schdtädt
Bekanndte Schdtädt im Allgai sind:
- Immestadt im Allgai
- Kempte im Allgai
- Laitkirch im Allgai
- Kaufbaire
- Fiesse
- Sonthofe
- Oberschdtorf
- Iisni im Allgai
- Wange im Allgai
- Mindlhaim
- Memminge
- Lindebärg im Allgai
- Oberschdtaufe
[ändere] Gwässer
Die greeschde Fliss sind d`Iller und dr Lech; zwoi Neabefliss vu dr Donau. Dur ´s Weschdtallgai fließt d`Arge, weele in de Bodesee mindet. Dr Alpsee bi Immeschdtadt und dr ufgschdtaute Forgesee zääled zue de bedidtendschdte See vu dr Region.
[ändere] Bärg
- Die 10 hekschdte Gipfl dr Allgaier Alpe:
- Großer Krottekopf - 2.657 m (Eeschdtriich)
- Hohes Liecht - 2.651 m (Eeschdtriich)
- Hoochfrottschpitz - 2.649 m (Didtschlånd)
- Mädelegaabl - 2.645 m (Didtschlånd)
- Urbeleskarschpitz - 2.632 m (Eeschdtriich)
- Schdtuischarteschpitz - 2.615 m (Eeschdtriich, Heilbronner Weag)
- Bockkarkopf - 2.609 m (Didtschlånd, Heilbronner Weag)
- Marchschpitz - 2.609 m (Eeschdtriich)
- Bretterschpitz - 2.608 m (Eeschdtriich)
- Biiberkopf - 2.599 m (südlichschdter Punkt vu Didtschlånd)
- Witere alpinistisch oder tuuristisch bedidtsame Gipfl vu dr Allgaier Alpe:
- Hoochvogl - 2.591 m
- Widderschtui - 2.533 m (hekschdter Bärg im Beriich vum Kluiwalserdtaal)
- Schåfalpekepf - bis 2.320 m (Mindlheimer Kletterschdtoig)
- Großer Daume - 2.280 m
- d'Naglfluhketta vum Middag - 1.450 bis 1.800 m(Huusbärg vu Immestadt) zom Hochgrot (i dr Nächa vu Oberschdaufa)
- Lailachschpitz - 2.273 m (hekschdter Gipfl vu dr Vilser Alpe, die zwar in Eeschdtriich liiged, aber zue de Allgaier Alpe zääled)
- Hefats - 2.258 m (uiner vu dr beriimdteschdte sognannte Allgaier Grasbärg)
- Källeschpitz - 2.239 (hekschdter Gipfl vu dr, zue de Allgaier Alpe zäälende, Tannheimer Gruppe in Eeschdtriich)
- Wengekepf - bis 2.235 m (Hindelanger Kletterschdtoig)
- Hoher Ife - 2.230 m
- Neablhorn - 2.224 m
- Kanzlwånd - 2.058 m
- Fellhorn - 2.038 m
- Obere Gottesackerwänd - 2.033 m
- Walmedinger Horn - 1.990 m
- Aggeschdtui - 1.987 m
- Broiteschdtui - 1.838 m (Huusbärg vu Pfronte)
- Hohgråt - 1.834 m (Huusbärg vu Oberschdtaufe, hekschdter Bärg vu dr sog. Naaglfluekette)
- Riedberger Horn - 1.786 m (hekschdter Bärg vu dr sog. Hörnergruppe)
- Grinte - 1.738 m
- Wertacher Hörnle - 1.685 m
- Besler - 1.680 m
- Schwarzer Gråt - 1.114 m (hekschdter Gipfl ußerhalb dr eigentliche Allgaier Alpe, nordweschdtlich vu Kempte und a dr Grenz zu Baade-Wirdtebärg gleage)
[ändere] Tuurismus
Roisebericht verwended geleagendlich die oft loobende Formuliirung „wie im Allgäu“. Sie dtaucht z.B. bi Låndschaftsbeschriibunga vo Iislånd, Tschiile, Südamerika und Hesse, sowie zu viile åndere Geegende uf.
Sehenswertes:
Wichtige Erheebunga, zum Biischpiil weage Rundfunksender, oder ´s Ziil vum Tuurismus:
- dr Blender bi Kempte
- dr Grinte („Wächter des Allgäus“)
- dr Schwarze Gråt
- dr Luftkuurort Schoidegg
Beliibt sind: Schloss Nuischwanschtui, Braitachklamm, Schoidegger Wasserfäll
[ändere] Mundardt
D`Schråch vum Allgai isch es Allgairisch, des zum schwäbisch-alemannische Schpråchberiich gheert und zimle näh mit`m Vorarlbergische, em Liechteschdtuinische und em Schwäbische verwåndt isch.
[ändere] Schpezialidtädte
- Käässchpätzle
- Kruutschpätzle
- Rallemues
- Versoffene Jungfer
- Schupfnuudla
- Schliefarnuudla
- Brenndta
[ändere] Ekschterne Syte
Dr Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „Allgäu“ us dr dytsche Wikipedia. E Lischte mit de dörtige Autore kasch dörte aluege
