Glumiantès biesses
Èn årtike di Wikipedia.
Les glumiantès biesses, c' est des biesses ki rprezintèt, filodjneticmint, les prumirès biesses k' ont cwité l' aiwe, et viker so tere.
Ele dimorèt dins les crouwès plaeces totavå l' Daegn, mins nén dins les dezerts, ni les glaeces, ni les mers et oceyans.
Elle ont tertotes, so tote li stindêye di leu pea, des glandes k' i gn è sûne ene glaire, ki fwait k' ele sont tofer tote glumiantes, did la leu no.
Les glumiantès biesses sont pårteyes e troes ôres :
- les djimnofiones (Gymnophiona), sins pates (end a pont el Walonreye).
- les ecawêyès glumiantès biesses (Urodela, Caudata), k' ont-st ene cawe. Metans les rognes u les rognes d' aiwe.
- les scawêyès glumiantès biesses (anura, Caudata) ki n' ont pupont d' cawe, a l' ådje adule. N a ladvins les rinnes et les crapåds.
[candjî] Mwaissès piceures des glumiantès biesses
- Les glumiantès biesses candjnut tofer leu timperateure.
- Elle ont ene pitite fene pea, ki wayime cobén, et k' est plinne di sonk-waxheas ki polnut haper l' ocsidjinne di l' air et d' l' aiwe. Tins d' leu-z iviernaedje, l' air ki mousse direk e sonk pal pea apoite assez d' ocsidjinne por zeles viker.
- Dins l' pea, gn a eto des glandes å velin, por zeles si disfinde.
- L' eskelete des glumiantès biesses est fwait, mitan d' oxheas, mitan d' tinroxhs.
- Leus brantcheyes ni sont k' des brostions, mins polnut esse bén diswalpêyes cwand ele sont co maclotes.
- Les glumiantès biesses ont des oxheas e leu mîtrinne oraye (pol prumî côp dins l' evolucion).
- Dins leu boke (avou l' palå findou), gn a des ptits dints, nén po masyî leu proye, mins pol fé avancî eviè l' avaloe.
- Les boyeas, l' atchenå al xhlé eyet les organes di mopliyaedje si vudnut dins on seul trô do drî.
- Li cour des glumiantès biesses a deus oriyetes, mins ene seule vintroûle.
- Les oûs des glumiantès biesses ont-st on spès mantea d' djelêye. I discloynut e l' aiwe, la k' les maclotes crexhnut, et respirer pa des brantcheyes.
