Wielkie Zimbabwe
Z Wikipedii
Wielkie Zimbabwe zwane też "Domem z kamieni" (ang. "House of stones"), największa budowla okresu przed-europejskiego w Afryce na południe od równika, leżąca 25 km od prowincjonalnego centrum administracyjnego Masvingo i ponad 100 km od stolicy Zimbabwe, Harare - 20°16'S 30°54'E. Kompleks ruin zajmuje powierzchnię ponad 750 ha.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie
Wielkie Zimbabwe dla Europejczyków odkrył w roku 1871 niemiecki handlowiec i geolog Karl Mauch, chociaż Portugalczykom były one znane od XVI wieku (i już wtedy od dawna były opuszczone). Mauch był przekonany, że znalazł stolicę mitycznego Ofiru, skąd król Salomon sprowadzał złoto i kość słoniową, lub też tajemniczego Puntu, dokąd wyprawiali się starożytni Egipcjanie (najbardziej znane wyprawy odbyły się za panowania faraona Mentuhotepa III ok. roku 1990 p.n.e. w początkach Średniego Państwa oraz w około IX roku panowania Hatszepsut w okresie szczytowego rozkwitu Nowego Państwa). Współcześni historycy skłaniają się ku temu, że Punt leżał gdzieś w okolicach Erytrei lub Somalii, zaś Ofir to tylko legenda zbudowana na bazie Puntu stworzona przez piewców wielkości królestwa izraelskiego w okresie panowania króla Salomona.
[edytuj] Obecny stan wiedzy
Według współczesnego stanu badań archoelogicznych Wielkie Zimbabwe to ogromny kompleks ruin, prawdopodobnie z XI-XV w., o rozmiarach nie mających sobie równych na południe od Etiopii. Cały ogromny kompleks składa się ze "Świątyni", "Akropolu", "Kompleksu w Dolinie" i rozpoznawalnych resztek wielu innych budowli. Wszystkie wzniesiono z granitowych kostek (lub cegieł) bez użycia jakiejkolwiek zaprawy. Obiektem głównym jest Świątynia - budowla owalnego kształtu o średnicy ok. 80 m, składająca się z wysokiego na 10 m i szerokiego miejscami na 5 m muru, wewnątrz którego wznosi się tajemnicza stożkowata wieża 12-metrowej wysokości i kilka innych obiektów, również kamiennych, nieznanego przeznaczenia. Drugim jest Akropol, czyli pobliska forteca górująca nad resztą budowli w paśmie dominujących nad doliną skał, przy czym naturalne własności obronne formacji skalnej uzupełniono murami z kamienia. Uzupełniający Wielkie Zimbabwe Kompleks w Dolinie to znaczna liczba okrągłych lub owalnych budowli nieznanego przeznaczenia rozrzuconych na obszarze ponad 500 km².
W ruinach znaleziono kilkanaście steatytowych figurek ptaków o sokolich dziobach, ale z niby-ludzkimi dłońmi zamiast nóg. Nie jest znany kult jakiemu miały służyć, ani okres, w którym mogły powstać, podobnie jak wiek powstania samych murów.
Obecnie większość archeologów zgadza się, że budowle Wielkiego Zimbabwe wznieśli przodkowie dzisiejszych plemion Shona, założycieli wczesnoafrykańskiego, średniowiecznego imperium Monomotapa, które swój okres świetności przeżywało w X-XIII wieku, a upadek w XV wieku, gdy w Afryce pojawili się przybysze z Europy - Portugalczycy.
[edytuj] Wątpliwości
Wśród wielu pytań, jakie zadają sobie naukowcy próbujący rozwiązać zagadkę Wielkiego Zimbabwe, wymienimy tylko najważniejsze:
- Wszystkie znaleziska w Wielkim Zimbabwe, które poddały się próbom datowania, wskazują na XI-XV wiek naszej ery, ale nie sposób znanymi nam metodami ocenić wieku wzniesienia samej budowli. Przede wszystkim nie wiadomo skąd pochodził budulec i jakiej techniki użyto do cięcia niemal równych wielkością i kształtem kostek kamienia.
- Drugą wątpliwość nasuwa znalezione w grobowcu egipskiej księżniczki VI dynastii czernidło do rzęs sporządzone przy użyciu antymonu. Złóż tego pierwiastka w Algierii i Maroko w starożytności nie znano, ale istniały od dawien dawna w Afryce Południowej w dorzeczu Zambezi, na obszarze dzisiejszego Zimbabwe, co podważałoby hipotezy o erytrejskiej lub somalijskiej lokalizacji Puntu. Antymon musiał być sprowadzany z południa Afryki.
- I wreszcie wątpliwość trzecia (choć być może wcale nie ostatnia): zamieszkujący okolice Wielkiego Zimbabwe krajowcy z plemion Shona noszą na głowach chustki zawiązane takim samym sposobem, w jaki wiązali starożytni Egipcjanie swoje nemesy.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Herbert W. A. Sommerlatte, Gold und Ruinen in Zimbabwe. Aus Tagebüchern und Briefen des Schwaben Karl Mauch (1837-1875), Gütersloh 1987
