V-22 Osprey

Z Wikipedii

V-22 Osprey
Dane podstawowe
Państwo	Stany Zjednoczone
Producent	Bell-Boeing
Typ	samolot wielozadaniowy pionowego startu i lądowania
Konstrukcja	metalowa, obracane gondole z wirnikami nośnymi
Załoga	3
Historia
Data oblotu	marzec 1989
Dane techniczne
Napęd	2 × Rolls-Royce AE 1107C-Liberty, turbinowe
Moc	6150 KM (4590 kW) każdy
Wymiary
Średnica wirnika	11,6 m każdy
Długość	17,5 m
Wysokość	5,5 m
Masa
Własna	15032 kg
Użyteczna	21546 kg przy starcie VTOL 24948 kg przy starcie STOVL
Startowa	27443 kg
Paliwa	4649 litrów w zbiorniku głównym 2979 litrów w skrzydłach maksymalnie 9221 litrów
Osiągi
Prędkość maksymalna	509 km/h
Prędkość przelotowa	368 km/h
Prędkość wznoszenia	707 m/min
Pułap	7925 m
Zasięg	690 km (maksmalny 4476 km)
Promień działania	1600 km, bez tankowania
Dane operacyjne
Uzbrojenie
2 × GAU-18 (wkm 12,7 mm) lub 2 × GAU-17 Minigun
Liczba miejsc
24 osoby
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

V-22 Osprey (ang. Rybołów) - wielozadaniowy samolot pionowego startu i lądowania VTOL. Zaprojektowany do wykonywania misji, do których zazwyczaj stosowano śmigłowce, ale o zasięgu samolotu z napędem turbośmigłowym.

Osprey jest pierwszym produkowanym seryjnie samolotem z obracanym układem napędowym z wirnikami o średnicy 12 metrów umocowanymi wraz z silnikami i układami przeniesienia napędu w gondolach na końcówkach skrzydeł. Samolot ten startuje i ląduje jak śmigłowiec, kiedy gondole z silnikami ustawione są pionowo (wirniki w pozycji poziomej). Po starcie gondole obracają się i po 12 sekundach zatrzymują w pozycji do lotu poziomego. Osprey może też startować podobnie jak samolot krótkiego startu i lądowania STOL po obróceniu gondoli napędowych o kąt 45 stopni. Dla zmniejszenia miejsca zajmowanego przez samolot, można złożyć jego skrzydła i wirniki, co zajmuje od 90 do 120 sekund.

Głównym użytkownikiem samolotów V-22 Osprey jest Korpus Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych. Specjalna wersja dla USMC oznaczona jako MV-22B jest przeznaczona do transportu żołnierzy, zaopatrzenia i wyposażenia i może operować ze statków lub zwykłych terenów przybrzeżnych. Planowana wersja dla amerykańskiej marynarki wojennej ma być przeznaczona do celów ratowniczych, poszukiwawczych, oraz transportów specjalnych i standardowych zadań logistycznych. Wersja CV-22 używana przez Dowództwo Operacji Specjalnych Stanów Zjednoczonych (USSOCOM) może przeprowadzać specjalne operacje bojowe na długich dystansach, takie jak odbicia zakładników, odzyskanie pilotów z terytorium wroga itp. V-22 Osprey zastąpi docelowo śmigłowce USMC CH-46E i CH-53D oraz kilka typów śmigłowców MH-53 Pave Low, a prawdopodobnie także C-130 Hercules należących do USSOCOM.

Osprey został opracowany wspólnie przez Bell Helicopter - Textron, produkującego skrzydła, gondole silnikowe z silnikami Rolls-Royce'a, wirniki, układ napędowy, powierzchnie sterowe ogona i rampę załadunkową i Boeing Company, produkującego kadłub, kokpit, awionikę i układ sterowania. Spółka produkująca Ospreye nosi nazwę Bell-Boeing.

[edytuj] Historia

Pracom nad samolotem od początku towarzyszyły kontrowersje. Pierwszy lot odbył się w marcu 1989 roku. Później wydarzyły się cztery wypadki z ofiarami śmiertelnymi. Pierwszy w 1991, drugi w 1992 - 7 ofiar, trzeci w kwietniu 2000 - 19 ofiar i czwarty w grudniu 2000 z 4 ofiarami. O wszystkie te katastrofy obwiniono biuro projektu, które zbyt wcześnie orzekło, że samolot jest na tyle dopracowany, że może wejść do służby. Krytycy projektu twierdzili, że Osprey nigdy nie będzie gotowy do służby ze względu na złe własności fizyczne samolotu o dwóch rotorach, co było dość dziwne, biorąc pod uwagę fakt, że śmigłowce CH-46 i CH-47 pozostawały już w służbie od ponad 30 lat.

W wyniku śledztwa odkryto przyczynę katastrofy z kwietnia 2000 roku, której powodem była zbyt duża prędkość schodzenia, wyższa niż 600 m/min podczas powolnego lotu poziomego z prędkością 56 km/h. Każdy śmigłowiec schodzący w dół ze zbyt dużą prędkością w porównaniu do prędkości poziomej może spowodować zaindukowanie szkodliwych zjawisk aerodynamicznych w postaci bąbla powietrznego wokół maszyny, powodującego przeciągnięcie (STALL) będące przyczyną niesterowności i w efekcie katastrofy.

Od czasu ostatniej katastrofy wprowadzono ograniczenia dla Ospreyów dotyczące maksymalnej prędkości schodzenia - 240 m/min przy prędkości poziomej nie mniejszej niż 64 km/h (40 węzłów) - które to zastrzeżenia zostały przekroczone trzykrotnie przez załogę samolotu, który uległ katastrofie. Zastrzeżenia dotyczące tych prędkości są typowe dla wszystkich śmigłowców. W wyniku testów okazało się, że nawet po wprowadzeniu tych ograniczeń, Osprey potrafi wystartować i wylądować szybciej i bezpieczniej niż jakikolwiek śmigłowiec, co jest szczególnie ważne w przypadku operacji na wrogim terenie.

28 września 2005 roku Pentagon ostatecznie zaaprobował wprowadzenie do produkcji seryjnej samolotów Osprey. Planuje się budowę początkowo 11, a docelowo 48 (w 2012) Ospreyów rocznie. Planowane zapotrzebowanie wynosi 360 sztuk dla Piechoty Morskiej, 48 dla marynarki i 50 dla sił powietrznych. Również Armia Stanów Zjednoczonych planuje zamówić samoloty tego typu.

Samoloty Osprey weszły do regularnej służby w USMC w 2007 roku. Są wykorzystywane min. w Iraku.