Powiat ustrzycki
Z Wikipedii
| Powiat ustrzycki (1952-1972) | |||||||||||
| Województwo | rzeszowskie | ||||||||||
| Siedziba władz powiatu | Ustrzyki Dolne | ||||||||||
| Powierzchnia | 1187 km² | ||||||||||
| Populacja (1971) - liczba ludności - gęstość |
18 000 15 osób/km² |
||||||||||
| Urbanizacja | 23,81% | ||||||||||
|
|||||||||||
|
Starostwo
|
|||||||||||
Powiat ustrzycki – powiat istniejący w latach 1952-1972 na terenie obecnego bieszczadzkiego (woj. podkarpackie). Jego ośrodkiem administracyjnym były Ustrzyki Dolne.
[edytuj] Geneza
Powiat ustrzycki powstał w ramach umowy o zamianie odcinków terytoriów państwowych zawartej 15 lutego 1951 pomiędzy PRL i Związkiem Radzieckim (powiat istniał również przejściowo w drugiej połowie XIX wieku). W zamian za bogatą w węgiel kamienny Sokalszczyznę, Polska otrzymała tereny po prawej stronie Sanu na terenie Bieszczadów, na wschód od linii prostej na odcinku Smolnik-Liskowate, o łącznej powierzchni 480 km². Proces ten wiązał się ze skomplikowanym przesiedlaniem ludności z odstąpionych terenów powiatu hrubieszowskiego na Lubelszczyźnie (miast Sokal, Bełz, Krystynopol, Waręż, Uhnów) na opustoszone ziemie nad Strwiążem (tzw. Akcja H-T).
[edytuj] 1952-1972
Odstąpione tereny ZSRR podzielono na jedno miasto i sześć gmin:
- miasto Ustrzyki Dolne[1]
- gmina Czarna - siedziba w Czarnej - miejscowości: Bystre, Czarna, Lipie, Michniowiec, Rabe z przysiółkiem Zadwórze, Sokołowa Wola, Żołobek
- gmina Szewczenko - siedziba w Szewczenku (od 1957 Lutowiska) - miejscowości: Chmiel, Dwerniczek, Krywka, Smolnik, Skorodne, Szewczenko (Lutowiska), Żurawin
- gmina Łobozew - siedziba w Łobozewie - miejscowości: Daszówka, Telesznica Oszwarowa, Telesznica Sanna oraz gromady Łobozew i Ustianowa
- gmina Jasień - siedziba w Jasieniu (obecnie dzielnica Ustrzyk Dolnych) - miejscowości: Bandrów Narodowy, Brzegi Dolne, Hoszowczyk, Hoszów, Jałowe, Jasień, Łodyna, Moczary, Równia, Stebnik, Strwiążyk
- gmina Polana - siedziba w Polanie - miejscowości: Chrewt, Paniszczów, Polana, Rosochate, Rosolin, Serednie Małe, Sokole, Wydrne
- gmina Krościenko - siedziba w Krościenku - miejscowości: Krościenko, Liskowate
Do nowo nabytych terenów tworzących powiat ustrzycki, z obszarów polskich dołączono:
- gminę Wojtkowa - (siedziba w Wojtkowej) z pow. przemyskiego
- gminę Ropienka - (siedziba w Ropience) z pow. leskiego
oraz:
- gminę Stuposiany - (siedziba w Stuposianach) z pow. leskiego; równocześnie zniesioną przez włączenie do gminy Szewczenko
- gminę Tarnawa Niżna - (siedziba Tarnawa Niżna) z pow. leskiego; równocześnie zniesioną przez włączenie do gminy Szewczenko
- gminę Zatwarnica - (siedziba w Zatwarnicy) z pow. leskiego; równocześnie zniesioną przez włączenie do gminy Polana
- gromady Arłamów, Jamna Dolna, Jamna Górna i Trójca, wyłączone z gminy Rybotycze z pow. przemyskiego; jednocześnie wcielone w gminę Wojtkowa
- gromady Łobozew i Ustianowa, wyłączone z gminy gminy Olszanica z pow. leskiego; jednocześnie wcielone w gminę Łobozew
Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 1952 roku.
[edytuj] 1972-1975
Przygotowania do reformy administracyjnej (1975), wprowadzającej w PRL 49 województw, zarezultowały utworzeniem 1 listopada 1972 roku eksperymentalnego powiatu bieszczadzkiego [2]. Powiat został złożony z powiatów ustrzyckiego, leskiego i większej części sanockiego. Był to największy powiat w Polsce o powierzchni 2909 km². Siedzibą powiatu, mimo protestów większych Ustrzyk Dolnych, zostało Lesko.
[edytuj] 1975-1999
Powiat bieszczadzki przetrwał dokładnie dwa i pół roku. Po reformie administracyjnej w 1975 roku całe terytorium powiatu znalazło się w województwie krośnieńskim.
[edytuj] 1999-2007
W związku z nową reformą administracyjną w 1999 roku, powiatu ustrzyckiego nie przywrócono, lecz raz jeszcze powstał powiat bieszczadzki (w woj. podkarpackim), tym razem z siedzibą w Ustrzykach Dolnych. Obejmował on w przybliżeniu łączne tereny powiatu ustrzyckiego i leskiego z lat 1952-1972. O nowych granicach nie przetrwał on jednak długo, bo już w 2002 roku gwoli protestów zbuntowanego Leska i jego okolic, z zachodniej części powiatu bieszczadzkiego utworzono powiat leski (wyłączone gminy to Lesko, Baligród, Cisna, Olszanica i Solina). Znacznie zmniejszony powiat, o niemal identycznym wykresie granic co powiat ustrzycki sprzed 1972 roku, zachował jednak nazwę powiat bieszczadzki oraz siedzibę starostwa w Ustrzykach Dolnych.
Przypisy
- ↑ Ustrzyki Dolne otrzymały prawa miejskie w 1727 roku. Po II wojnie światowej miasto znalazło się w ZSRR, gdzie zostało pozbawione praw miejskich. Po powrocie do Polski w 1951 roku pozostało miastem (oficjalnie od 1 stycznia 1952). W Dzienniku Ustaw z roku 1951, nr 65, poz. 448 mówi się o utworzeniu miasta, nie o nadaniu statusu miasta, co oznacza że owa doraźna utrata praw miejskich nie została uwzględniona.
- ↑ Dz. U. z 1972 r. Nr 43, poz. 273
