Korekty granic Polski od 1945 roku

Z Wikipedii

Artykuł obejmuje zmiany granic Polski od 1945 roku.

Spis treści 1  Czechosłowacja 1.1 1958 1.2 1976 1.3 Zobacz też 2 Niemiecka Republika Demokratyczna 2.1 1945 2.2 1949 2.3 1951 2.4 1989 3  Słowacja 3.1 1975, 2002 3.2 2005 4 Związek Radziecki 4.1 1948 4.2 1951 5 Zobacz też 6 Przypisy 7 Linki zewnętrzne

[edytuj]  Czechosłowacja

[edytuj] 1958

Granica pomiędzy PRL a ČSR została ostatecznie zatwierdzona w 1958 roku^[1]. Wcześniej w tym samym roku nastąpiła dość istotna korekta granicy między tymi państwami. Czechosłowacja zyskała od Polski wieś Tkacze (obecnie Mýtiny - część Harrachova) i osadę Zieliniec, w zamian oddając południowy stok szczytu Kocierz koło Przełęczy Szklarskiej. Do roku 1958 pociągi Kolei Izerskiej z Jeleniej Góry kończyły bieg na stacji w Tkaczach, za którymi na moście na Izerze przebiegała granica z Czechosłowacją. Po zmianie granicy stacja kolejowa w Tkaczach, tunel oraz druga połowa wiaduktu stała się własnością ČSR, a ruch pociągów skrócono do stacji Szklarska Poręba Górna.

Z pozostałych zmian większość miała charakter kosmetyczny (wymiana dotyczyła głównie pól uprawnych i terenów dojazdowych do nich), z wyjątkiem dwóch - Czechosłowacji przekazano polską wieś Krasów (czes. Krasov, niem. Schubertskrosse), która do wojen śląskich była częścią Vidnavy, następnie oddzieliła ją granica. We wsi znajdowało się 17 obiektów, głównie gospodarskich, mały zakład rzemieślniczy i gospoda; większość mieszkańców przesiedlono, ale 6 rodzin wolało zostać w Czechosłowacji. Z kolei Polska otrzymała od południowego sąsiada wieś Skowronków (czes. Skřivankov), którą włączono do gminy Głuchołazy jako przysiółek (w zamian Czechosłowacja poszerzyła swoje terytorium w pobliżu Jarnołtówka).

Umowa o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej (Dz.U. 1959 nr 25) weszła w życie 14 lutego 1959 roku.

[edytuj] 1976

Na mocy umowy zawartej pomiędzy Polską Rzecząpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną sporządzonej w Warszawie 21 marca 1975 roku (Dz.U. 1976 nr 11), która weszła w życie 14 marca 1976 roku:

• Czechosłowacja odstąpiła Polsce 249 439 m² (0,25 km²) terytorium w rejonie miejscowości Lysá nad Dunajcom
• Polska odstąpiła Czechosłowacji 249 439 m² (0,25 km²) terytorium w rejonie miejscowości Wojkowa

[edytuj] Zobacz też

• Kolej Izerska
• Mapa przedstawiająca zmianę granicy
• Historia linii kolejowej do Tkaczy
• Polsko-czechosłowackie konflikty graniczne
• informacja o zamierzeniach korekty granic w 2008

[edytuj] Niemiecka Republika Demokratyczna

[edytuj] 1945

Granica z NRD ustanowiona na konferencji poczdamskiej miała w wielu miejscach absurdalny przebieg. Dlatego jeszcze w 1945 dokonano szeregu korekt. Pierwotnie miejscowości Rieth i Altwarp miały być polskie. Przeszły na rzecz strony niemieckiej w zamian za Stolec i Buk. Polsce przyznano także w całości miejscowości Bobolin, Barnisław, Rosówek, Pargowo oraz drogę Stobno - Kołbaskowo.

[edytuj] 1949

Regulacja granicy na wysokości skrzyżowania i drogi Linki - Neu Lienken - Buk. [1] - Link do zdjęcia drogi Neu Linken-Buk / po lewej stronie granica polsko-niemiecka

[edytuj] 1951

Po zatwierdzeniu granicy w 1945 Świnoujście straciło dostęp do wody pitnej. Przez sześć lat sprowadzano wodę zza granicy. Sytuację zmieniła dopiero korekta granicy na wyspie Uznam w czerwcu 1951, kiedy to włączono do Polski obszar o powierzchni około 76,5 ha wraz ze stacją uzdatniania wody, tworząc wysunięty w obszar niemiecki charakterystyczny "cypel" (zobacz). W zamian Niemcom przyznano podobny obszar w okolicach Gryfina.

[edytuj] 1989

W dniu 21 maja 1989 roku, po trwającym cztery lata konflikcie, dokonano rozgraniczenia wód terytorialnych pomiędzy Polską a NRD.

[edytuj]  Słowacja

[edytuj] 1975, 2002

Zobacz 

zmiany granicy polsko-słowackiej

[edytuj] 2005

Drobne zmiany granicy miały miejsce w 2005 roku. Dotyczyły w sumie trzech miejsc o łącznej powierzchni 2969m²:

• W rejonie wieży widokowej na Przełęczy Dukielskiej, w pobliżu miejscowości Barwinek i Vyšný Komárnik wymiana obszarów o powierzchni 376m² była podyktowana brakiem możliwości przywrócenia do poprzedniego stanu wspólnej drogi granicznej. Droga ta została wybudowana w 1958 roku w celu umożliwienia turystom słowackim zobaczenia miejsc walk. Po korekcie granica przebiega środkiem drogi.
• Na wyspie bezimiennej oraz wyspie Nokiel na Dunajcu, w pobliżu polskiej miejscowości Sromowce Niżne oraz słowackich miejscowości Červený Kláštor, Spišská Stará Ves i Majere wymiana obszarów powierzchni 2289m² była podyktowana brakiem możliwości osadzenia znaków granicznych w odpowiednich miejscach, ze względu na zmianę kształtu wyspy.
• Nieopodal trójstyku granic koło Jaworzynki i słowackiej miejscowości Skalité wymiana obszarów o powierzchni 304m² była podyktowana prośbami mieszkańców. Po roku 1953 powstała tam droga, kilkakrotnie przecięta przez granicę, co powodowało wiele utrudnień w dostępie do działek po obu stronach. Obecnie granica przebiega środkiem drogi.

Ponieważ Polska i Słowacja wymieniły się obszarami o identycznej powierzchni, terytoria tych państw się nie zmieniły. Umowa została podpisana 29 lipca 2002 roku w Starej Lubowli, a weszła w życie 23 lipca 2005 roku.

• Umowa o zmianach przebiegu granicy państwowej pomiędzy RP a Słowacją

[edytuj] Związek Radziecki

[edytuj] 1948

Decyzja o korekcie granicy zapadła w 1947 roku, w maju następnego roku dokonano zmiany przebiegu granicy. Do Polski trafiły miejscowości Nowodziel, Tołcze, Szymaki oraz Klimówka, obecnie należące do gminy Kuźnica^[2].

[edytuj] 1951

Była to największa w historii powojennej Polski i jedna z największych w historii powojennej Europy korekta graniczna. Dotyczyła wymiany terenów o powierzchni 480 km² (obszar powierzchniowo zbliżony do Warszawy).

• ZSRR odstąpił Polsce fragment ówczesnego obwodu drohobyckiego należącego do USRR (obecnie jest to miasto Ustrzyki Dolne (Устрики Долішні) oraz wsie : Czarna (Чорна), Lutowiska, Krościenko, Bandrów Narodowy, Bystre, Liskowate, wraz z terenami okolicznymi)
• Polska odstąpiła ZSRR fragment województwa lubelskiego z miastami Bełz (obecnie Белз), Sokal (Сокаль), Uhnów (Угнів), Krystynopol (Червоноград), Waręż (Варяж) wraz z linią kolejową Rawa Ruska - Krystynopol. Obecnie miasta te znajdują się na terenie rejonu sokalskiego w obwodzie lwowskim (Сокальський район, Львівська область).

Wedle postanowień umowy cały majątek nieruchomy (budynki, kołchozy, infrastruktura, linie kolejowe) przechodził wraz z terytorium na rzecz nowego właściciela. Państwo odstępujące nie mogło w związku powyższym rościć żadnych pretensji o rekompensatę. Państwo odstępujące zachowywało prawo do majątku ruchomego (sprzętu rolniczego, taboru kolejowego, inwentarza żywego) pod warunkiem wywiezienia go.

Ludność z żyznych okolic Sokala została pod koniec 1951 roku przesiedlona w Bieszczady w ramach "Akcji H-T". Możliwe, że powodem wymiany były złoża węgla kamiennego na Sokalszczyźnie.

[edytuj] Zobacz też

• powiat ustrzycki

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• "Prostowanie granicy" - artykuł w Dzienniku Wschodnim
• Umowa z 15 lutego 1951
• "Czekając na Schengen" - artykuł o korekcie granic z RFN