Kajetan Sołtyk

Z Wikipedii

Kajetan Sołtyk

Herb

Data wyboru	1759
Urodzony	12 listopada 1715
Zmarł	30 lipca 1788

Nagrobek biskupa Kajetana Sołtyka w Kaplicy Świętokrzyskiej w katedrze wawelskiej

Kajetan Sołtyk herbu Sołtyk (ur. 12 listopada 1715 w Chwałowicach – zm. 30 lipca 1788 w Kielcach) – biskup koadiutor od 1749, biskup kijowski od 1756, biskup krakowski od 12 marca 1759.

Spokrewniony blisko z Potockimi, protegowany prymasa Teodora Potockiego, odbył studia teologiczne w Rzymie. Od 1736 kanonik gnieźnieński, w 1749 objął koadiutorę biskupstwa kijowskiego, na które nominowany został w 1756, w 1759 wyniesiony na biskupstwo krakowskie. Sakrę biskupią przyjął 9 listopada 1749 w kościele św. Jana w Toruniu z rąk Wojciecha Stanisława Leskiego. Był stronnikiem dynastii Wettynów, zbliżonym do obozu politycznego Henryka Brühla i Jerzego Augusta Mniszcha. Był zaciekłym wrogiem Czartoryskich, w czasie ostatniego bezkrólewia był duszą oporu przeciw kandydaturze Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostrzegał posła rosyjskiego Hermana Karla von Keyserlinga przed zamysłami reformatorskimi Familii. Po elekcji pozornie pojednał się z królem.

Na Sejmie Repninowskim 1767 nie uznał jednak dyktatu posła rosyjskiego Nikołaja Repnina w sprawie narzucenia Polsce tzw. traktatu gwarancyjnego, który dawałby prawno-formalną podstawę do ingernecji Rosji w wewnętrzne sprawy Polski, za co wraz z trzema innymi senatorami 14 października 1767 roku wraz z: hetmanem polnym koronnym Wacławem Rzewuskim, jego synem posłem podolskim Sewerynem Rzewuskim oraz biskupem kijowskim Józefem Załuskim został uwięziony na rozkaz Repnina podczas trwania sejmu i wywieziony do Kaługi skąd powrócił dopiero w 1773. Gwałt ten stał się jedną z przyczyn katalizujących zawiązanie przez szlachtę konfederacji w Barze (konfederacja barska). Repnin ogłosił, że uwięził ich za obrazę majestatu Katarzyny II. Porwany Sołtyk zdołał jeszcze wydać manifest w którym wzywał do modlitw o całość wiary i utrzymanie wolności narodowych.

Wróciwszy w 1773, entuzjastycznie witany przez naród, próbował organizować opór przeciw uznaniu pierwszego rozbioru. Rychło popadł w melancholię, potem obłęd i wdał się w gorące spory z kapitułą krakowską, które zaprzątnęły uwagę Rzeczypospolitej i spowodowały usunięcie go od obowiązków biskupich. Monografię apologetyczną S. napisał Rudnicki (1906), bardziej krytycznie potraktowali jego charakter Konopczyński i Skałkowski.

W 1782 Stanisław August Poniatowski i Rada Nieustająca ubezwłasnowolnili biskupa, ogłaszając iż postradał on zmysły.