Księstwo Siewierskie
Z Wikipedii
.gif)
Spis treści |
[edytuj] Rys historyczny
Księstwo siewierskie łac. Ducatus Severiensis – Do 1443 r. księstwo we władaniu Piastów śląskich zależnych od państwa czeskiego. W latach 1443 - 1790 samodzielne, pod panowaniem książąt siewierskich którymi byli kolejni biskupi krakowscy. Samo użycie określenia księstwo przypada na czas władania Piastów śląskich. Wcześniej bowiem jeszcze, książę dzielnicy krakowskiej, Kazimierz II Sprawiedliwy, po zdobyciu władzy w 1177 r., podarował Mieszkowi Plątonogiemu, księciu raciborskiemu, Siewierz wchodzący w skład kasztelani bytomskiej i wraz z kasztelanią oświęcimską – w odpłacie za wsparcie go w wewnątrzdynastycznych walkach o władzę w Krakowie.
Po przejściu we władanie przez dynastię Piastów, początkowo jako kasztelania, ziemia ta była własnością najpierw linii opolsko-raciborskiej. Następnie, od 1281, władanie przejęli Piastowie bytomsko-kozielscy, a od 1337 cieszyńscy. Po raz pierwszy użycie określenia 'księstwo' w odniesieniu do tych terenów datowane jest na rok 1341.
Historia księstwa, jako księstwa biskupiego – rozpoczyna się w pewnym sensie 30 grudnia 1443, gdy od Wacława I cieszyńskiego odkupione zostało za 6 tysięcy grzywien przez biskupa krakowskiego, Zbigniewa Oleśnickiego. Dobra miały przejść we władanie biskupa 1 stycznia następnego roku po uiszczeniu ostatniej raty (procedury w imieniu biskupa krakowskiego dokonał na zamku Lipowiec Jan Długosz), jednak wystąpili przeciwko temu bracia księcia oraz sympatyzujący z husytami: Bolko V Husyta, książę głogówecki oraz pochodzący z bocznej linii dynastii Przemyślidów, Mikołaj V Karniowski. Najdłużej walczył Bolko, pokój podpisany został dopiero w 1453, Mikołaj podpisał rozejm w maju 1444 roku.
Po zakończeniu sporu w 1453 r. miasto Siewierz i zamek stały się siedzibą biskupów krakowskich pełniących tutaj rolę książąt siewierskich. Jako pierwszy formalnego tytułu księcia siewierskiego zaczął używać w 1486 biskup Jan Rzeszowski. Ziemie księstwa były suwerenne terytorialnie i jurysdykcyjnie. (Księstwo było po prostu całkowicie odrębnym od innych i niepodległym państwem). Księstwo miało własną gospodarkę, skarb, wojsko oraz surowe prawa z przywilejem katowskim włącznie, co odzwierciedla powiedzenie Kradnij, zabijaj, ale Siewierz omijaj.
W czasie potopu szwedzkiego księstwo nominalnie pozostawało neutralne, jednak na zamku przebywały oddziały hetmana Stefana Czarnieckiego, co skłoniło Szwedów do jego zajęcia.
W 1790 Sejm Wielki zlikwidował Księstwo Siewierskie oficjalnie inkorporując je do Rzeczypospolitej.
W 1795 roku po trzecim rozbiorze polskim ziemie dawnego księstwa siewierskiego znalazły się w granicach Prus i zostały wcielone do prowincji śląskiej pod nazwą Nowy Śląsk[1].
W 1807 Napoleon Bonaparte restytuował księstwo siewierskie i oddał je swemu marszałkowi Jean Lannes, księciu Montebello. Po kongresie wiedeńskim Siewierz znalazł się w granicach Królestwa Kongresowego. W zasadzie można powiedzieć, że przynajmniej w przybliżeniu teren księstwa funkcjonuje obecnie jako Zagłębie Dąbrowskie, choć oczywiście w biegu historii, jako centrum regionu stały się powstałe dużo później miasta, a sam zakres "przekazu historycznego związku" występującego na terytorium obecnie jako Zagłębie, pozostaje jednocześnie dyskutowany, bo w oczywisty sposób nie jest to administracyjna ciągłość formalno-prawna.
Na mocy reskryptu cesarza Austrii Franciszka I Józefa, biskupi krakowscy w XIX w. utrzymali tytuł książęcy. Tytułu tego używali aż do czasów po II wojnie światowej. Jako ostatni używał go książę kardynał Adam kardynał Sapieha (zm. 1951).
[edytuj] Literatura
- Feliks Kiryk [red. nauk.]: Siewierz, Czeladź, Koziegłowy. Studia i materiały z dziejów Siewierza i Księstwa Siewierskiego, Katowice 1994
[edytuj] Zobacz też
- biskupi krakowscy, zamek biskupi w Siewierzu, Siewierz
- Piastowie śląscy
- Podział terytorialny Rzeczypospolitej Obojga Narodów
- Kres Muszyński
[edytuj] Link zewnętrzny
Przypisy
- ↑ K. Popiołek, Śląskie dzieje, Warszawa - Kraków 1976, s. 133.
