Nikołaj Repnin

Z Wikipedii

Mikołaj Repnin

Nikołaj Wasiljewicz Riepnin, ros. Николай Васильевич Репнин (ur. 22 marca 1734 w Sankt Petersburgu, zm. 24 maja 1801 w Rydze) – książę rosyjski, generał-feldmarszałek i dyplomata z rodziny Repninów.

Od 1762 r. poseł w Prusach, w latach 1764-1768 rosyjski poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny w Warszawie i w tym czasie sprawujący faktyczną władzę nad Rzeczpospolitą jako bezpośredni wykonawca woli Katarzyny II.

[edytuj] do 1764

Wziął udział w wojnie siedmioletniej. W 1762 został mianowany generał-lejtnantem wojsk rosyjskich. W tym roku jako poseł nadzwyczajny i minister pełnomocny rozpoczął rokowania z królem Prus Fryderykiem II. Karierę w dyplomacji zrobił dlatego, że był mężem siostrzenicy ministra rosyjskiego Nikity Panina.

Do Polski wysłano go w listopadzie 1763 roku, ponieważ dotychczasowy tamtejszy ambasador rosyjski Herman Karl von Keyserling był już stary i schorowany i nie mógł już wykonywać wielu obowiązków. Jako ambasador w Polsce był przeciwnikiem reform podejmowanych przez obóz królewski, występował przed magnatami i szlachtą jako obrońca wolności. Zyskał przez to wsparcie szlachty w działaniach mających na celu utrudnianie i blokowanie reform podejmowanych przez Stanisława Augusta Poniatowskiego i stronnictwo Czartoryskich. Na sejmie 1766 uniemożliwił ograniczenie liberum veto i przyczynił się do rozwiązania, trwającej od 1764, konfederacji generalnej.

Repnin otrzymał od Katarzyny II specjalne zadanie: miał skłonić posłów, przy pomocy groźby lub obietnicy urzędów bądź jurgieltu (stałej pensji od dworu rosyjskiego), by uchwalili traktat gwarancyjny z Rosją. Ten traktat oznaczał praktycznie koniec suwerenności Rzeczypospolitej. Pod pozorem obrony dysydentów wprowadził do Polski 40 000 wojsk rosyjskich.

[edytuj] 1764-1768

Inicjator konfederacji innowierczych słuckiej i toruńskiej, później katolickiej konfederacji radomskiej (1767). W obliczu oporu części szlachty, Repnin ułożył nowy plan. Traktat gwarancyjny przegłosuje nie cały Sejm, lecz jego delegaci. Wybrał zdrajców, którzy za rosyjskie pieniądze i za urzędy przyjęli traktat. Posłów i senatorów, którzy najgoręcej protestowali, dotkliwie karano. Wojska rosyjskie plądrowały ich majątki lub je bezprawnie rekwirowały. Na tzw. Sejmie Repninowskim 1767-1768 sterroryzowanym uprowadzeniem przez rosyjskiego posła z Polski przywódców konfederacji radomskiej: biskupa krakowskiego Kajetana Sołtyka, biskupa kijowskiego Józefa Andrzeja Załuskiego, hetmana polnego koronnego Wacława Rzewuskiego i jego syna Seweryna Rzewuskiego (przebywali w Kałudze przez 5 lat) - doprowadził do przegłosowania traktatu (pod pozorem równouprawnienia dysydentów).

[edytuj] 1768-1801

Zdymisjonowany w związku z zawiązaniem konfederacji barskiej (1768-1772), przekreślającej jego plan bezkrwawego opanowania Polski przez Rosję.

Uczestnik wojny rosyjsko-tureckiej w latach 1768-1774 i 1787-1791. W okresie 1775-1776 ambasador w Turcji. W 1793 generał-gubernator w Rydze.

Po wybuchu powstania kościuszkowskiego w 1794 był naczelnym dowódcą wojsk rosyjskich walczących z powstańcami, faktycznie dowodził jedynie rosyjską armią na Litwie.

W latach 1795-1797 był generał-gubernatorem ziem litewskich wcielonych w wyniku III rozbioru do Rosji. Był autorem tekstu aktu abdykacji podpisanego 25 listopada 1795 w Grodnie przez Stanisława Augusta Poniatowskiego.^[1]

Odznaczony Orderem Orła Białego.

[edytuj] Romans z Izabelą Czartosyską

Waldemar Łysiak w powieści historycznej Milczące psy opisuje związek Nikołaja Repnina z Izabelą Czartoryską, którego owocem miały być narodziny Adama Jerzego Czartoryskiego. Adam Kazimierz miał nawet zamierzać zanieść dziecko w koszyku do rosyjskiej ambasady.

Do romansu z Czartoryską przyznawał się też Armand Louis de Gontaut, książę de Lauzun, który w swych Pamiętnikach wspomina o rosyjskim ambasadorze Repinie, jako o pokonanym rywalu o jej względy. Czartoryscy chcieli przeszkodzić wydaniu pamiętników w 1822 roku i potem w 1858.

[edytuj] Źródła

Duc de Lauzun, Pamiętniki, PIW Warszawa 1976.
Historia Dyplomacji Polskiej, tom II 1572-1795' pod red. Zbigniewa Wójcika, PWN Warszawa 1982, s. 498.