Hetman polny koronny
Z Wikipedii
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Hetman polny koronny – jedna z najwyższych funkcji w wojsku polskim w okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Wkrótce po ustanowieniu instytucji hetmana, została ona podzielona na dwie funkcje o nieco oddzielnych kompetencjach. Hetman wielki w czasie pokoju pozostawał przy dworze zajmując się ogólną administracją i strzegąc interesów wojska.
Hetman polny zwykle przebywał w polu z małymi oddziałami operacyjnymi, strzegąc granic, w szczególności na wschodzie, gdzie były najbardziej zagrożone, jednocześnie prowadząc doraźne walki. Hetman polny podlegał wielkiemu. Oba stanowiska istniały niezależnie dla Korony i Litwy.
| Hetmani polni koronni | ||
|---|---|---|
| Rok objęcia urzędu |
Rok złożenia urzędu lub śmierci |
Osoba |
| 1520 | 1528 | Marcin Kamieniecki |
| 1528 | 1538 | Jan Koła z Dalejowa |
| 1539 | 1561 | Mikołaj Sieniawski
- 1561 awans na hetmana w.kor. |
| 1561 | 1562 | Florian Zebrzydowski |
| 1562 | 1565 | Stanisław Leśniowolski |
| 1565 | 1569 | wakat |
| 1569 | 1569 | Jerzy Jazłowiecki - powierzono mu oficjalne pełnienie obowiązków hetmana w.kor. bez formalnej nominacji (zm. 1575 ) |
| 1569 | 1575 | wakat |
| 1575 | 1576 | Mikołaj Sieniawski - zm. przed 12.05.1584 r. |
| 1576 | 1584 | Jan Zborowski |
| 1584 | 1588 | wakat |
| 1588 | 1618 | Stanisław Żółkiewski - 06.02.1618 awans na hetmana w. kor., jednocześnie od 06.03.1618 kanclerz w. kor. Zginął 06.10.1620 pod Cecorą. |
| 1618 | 1632 | Stanisław Koniecpolski - 1632 awans na hetmana w. kor. |
| 1632 | 1633 | wakat |
| 1633 | 1636 | Marcin Kazanowski (zm.29.10.1636) |
| 1636 | 1637 | wakat |
| 1637 | 1646 | Mikołaj Potocki - 1646 awans na hetmana w. kor. |
| 1646 | 1652 | Marcin Kalinowski (03.06.1652 zginął w bitwie pod Batohem) |
| 1652 | 1654 | Stanisław Rewera Potocki - 1654 awans na hetmana w. kor. |
| 1654 | 1657 | Stanisław Lanckoroński (zm. przed 19.02.1657 r.) |
| 1657 | 1664 | Jerzy Sebastian Lubomirski - jednocześnie od 1650 marszałek w. kor., pozbawiony urzędów 29.12.1664 r. wyrokiem sądu sejmowego |
| 1665 | 1665 | Stefan Czarniecki - nominacja 02.01.1665 po Jerzym Sebastianie Lubomirskim, zmarł 16.02.1665 r. |
| 1665 | 1666 | wakat |
| 1666 | 1668 | Jan Sobieski - 1668 awans na hetmana w. kor., jednocześnie od 8 lub 17.01.1665 marszałek w. kor. |
| 1668 | 1676 | Dymitr Jerzy Wiśniowiecki - 1676 awans na hetmana w. kor. |
| 1676 | 1683 | Stanisław Jan Jabłonowski - 1683 (wg niektórych źródeł 1682) awans na hetmana w. kor. |
| 1683 | 1683 | Mikołaj Hieronim Sieniawski (zm. 15.12.1683 ) |
| 1683 | 1684 | wakat |
| 1684 | 1691 | Andrzej Potocki (zm. 30.08. lub 02.09.1691) |
| 1691 | 1692 | wakat |
| 1692 | 1702 | Feliks Szczęsny Potocki - 01.05.1702 awans na hetmana w. kor., zm. 15.05.1702 r. |
| 1702 | 1702 | Hieronim Augustyn Lubomirski - nominacja 08.05.1702, awans 22.05.1702 na hetmana w. kor. po nagłym zgonie Feliksa Szczęsnego Potockiego. |
| 1702 | 1706 | Adam Mikołaj Sieniawski - 1706 awans na hetmana w. kor. |
| 1706 | 1726 | Stanisław Rzewuski - 1726 awans na hetmana w. kor. |
| 1726 | 1728 | Stanisław Chomętowski (zm. sierpień/wrzesień 1728) |
| 1728 | 1735 | wakat |
| 1735 | 1752 | Jan Klemens Branicki - 1752 awans na hetmana w. kor. |
| 1752 | 1773 | Wacław Rzewuski - 1773 awans na hetmana w. kor. |
| 1773 | 1774 | Franciszek Ksawery Branicki - 1774 awans na hetmana w. kor. |
| 1774 | 1794 | Seweryn Rzewuski - 27.01.1792 pozbawiony urzędu konstytucją sejmową znoszącą urząd hetmanów polnych, po zwycięstwie konfederacji targowickiej - której był jednym z przywódców - nadal sprawował urząd. 22.02.1794 złożył urząd w proteście przeciwko dokonanemu II rozbiorowi Rzeczypospolitej. Zmarł w 1811 r. |
Źródło: Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV-XVIII wieku,spisy. wyd. PAN, Kórnik 1992
[edytuj] Zobacz też
autorament * chorągwie kopijnicze, strzelcze, tatarskie, wołoskie * hajducy * husaria * Kawaleria Narodowa * konfederacja barska 1768-72, targowicka 1792-93 * konfederacja żołnierska * korpus posiłkowy H.A. Lubomirskiego * Kozacy rejestrowi * Kozacy zaporoscy * Lisowczycy * oberszter * piechota dymowa, łanowa, wybraniecka * pospolite ruszenie * rejestr kozacki * Semeni * OdB w 1626 * OdB w 1633 * OdB w 1683 * OdB w 1792 * wojsko komputowe, kwarciane, ordynackie, zaciężne * Wojsko Kurlandii i Semigalii
Armia koronna * hetman wielki koronny * hetman polny koronny * Komisja Wojskowa Koronna * Korpus Inżynierów Koronnych Dywizje w XVII w.: J.S. Lubomirskiego * S.R. Potockiego Dywizje w XVIII w.: 1 * 2 * 3 * 4 * Kijowsko-Bracławska * Małopolska * Nadnarwiańska * Wielkopolska * Wołyńsko-Podolska Brygady Kawalerii Nar.: 1 * 2 * 3 * 4 * 5 * 6 * 7 * 8
Armia litewska * hetman wielki litewski * hetman polny litewski * Komisja Wojskowa Wlk. Ks. Lit. * Korpus Inżynierów Wlk. Ks. Lit. * Petyhorcy Dywizje w XVIII w.: 1 * 2 Brygady Kawalerii Nar.: 1 (Husarska, Kowieńska) * 2 (Petyhorska, Pińska) * 3
Insurekcja kościuszkowska: Najwyższy Naczelnik * insurekcja warszawska, wileńska, wielkopolska Dywizje: Najwyższego Naczelnika * J. Zajączka * S. Mokronowskiego * K. Sierakowskiego * Nadnarwiańska * A. Ponińskiego * J. H. Dąbrowskiego * Główna Litewska * F. Sapiehy * R. Giedroycia
