Język scots
Z Wikipedii
 |
Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe. |
| Scots | |
| Obszar | Szkocja, Irlandia Północna, Republika Irlandii, Anglia |
| Liczba mówiących | 1,5 mln Szkocja i ok. 30.000 Irlandia |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki indoeuropejskie Języki germańskie Zachodniogermańskie Anglo-fryzyjskie Angielskie Język scots |
| Pismo | łaciński |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | nigdzie |
| Regulowany przez | ? |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | brak |
| ISO 639-2 | sco |
| ISO/FDIS 639-3 | sco |
| SIL | SCO |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Scots (lallans, lowland scots) - język zachodniogermański (rodzina indoeuropejska), którym posługuje się prawdopodobnie około 1,5 mln mieszkańców Szkocji.
Wywodzi się on z dialektów północnoangielskich, jest zatem bardzo blisko spokrewniony z angielskim. Pojawiają się jednak rozbieżne głosy co do tego, czy jest to rzeczywiście odrębny język, czy może tylko dialekt angielskiego. O jego odrębności świadczyć może jednak to, że w języku tym powstała bogata literatura szkocka oraz istnieje kilka jego dialektów. Ponadto w XIV-XVI w. był on oficjalnym językiem Królestwa Szkocji.
Połączenie Szkocji z Anglią unią personalną, a później realną, doprowadziło do anglicyzacji regionu i umniejszenia roli języka szkockiego. Prawdopodobnie, gdyby Szkocja zachowała swoją niezależność, można by z większą pewnością mówić o "języku szkockim", tak jak to się stało z norweskim, który uważano w XIX w. za dialekt języka duńskiego. Świadczy to o roli utrzymania państwowości w rozwoju i statusie języka. Współcześnie wielu językoznawców skłania się ku stanowisku, że "język szkocki" jest raczej grupą powiązanych ze sobą dialektów języka angielskiego.
W ostatnich latach, w związku z utworzeniem Parlamentu Szkocji, zwiększa się rola języka szkockiego.
Można wyróżnić 4 główne dialekty szkockiego:
- lallans - dialekt regionu Central Lowlands, najczęściej używany w literaturze,
- dorycki (Doric) - dialekt Aberdeen i północnowschodniej Szkocji,
- dialekt Orkadów i Szetlandów,
- ulsterski - dialekt potomków szkockich osadników w Irlandii Północnej.
Ponadto można wyróżnić kilka lokalnych odmian tych dialektów, najczęściej zanglicyzowanych form dialektu lallans, którymi mówi się w Edynburgu, Glasgow czy Dundee.
Obecnie z ponad 1,5 mln posługujących się tym językiem, tylko nieliczni posługują się czystym szkockim; pozostali mówią raczej mieszanką szkockiego i angielskiego.
Przykłady wyrażeń w języku szkockim:
D'ye ken, hen? (dialekt z Glasgow)
Div ye ken, quine? (dialekt dorycki)
Czy znasz tę kobietę?
Ciekawostka: w języku szkockim powstała powieść Irvine'a Welsha Trainspotting, na podstawie której nakręcono film pod tym samym tytułem (tam jednak bohaterowie posługiwali się językiem bardziej zbliżonym do angielskiego).
Zobacz też: język szkocki gaelicki (= highland scots)
pragermański¹ † z pranordyckim†
wschodniogermańskie:
burgundzki † • gocki † • lombardzki † • wandalski †
zachodniogermańskie:
afrikaans • alzacki • angielski • (staroangielski † • średnioangielski † • wczesny nowoangielski †) • denglisch • dolnoniemiecki • dolnosaksoński • fryzyjski • jidysz • lotaryński • luksemburski • niderlandzki (warianty: flamandzki • holenderski • limburgijski • południowogeldryjski • twents) • niemiecki • (staro-wysoko-niemiecki † • średnio-wysoko-niemiecki † • wczesno-nowo-wysoko-niemiecki • nowo-wysoko-niemiecki) • niemiecki w Austrii • oorlans • pensylwański • plautdietsch • schwyzertüütsch • scots • starosaksoński † • wschodniodolnoniemiecki • wilamowski (wymysiöeryś)
skandynawskie:
duński • farerski • islandzki • jämtlandzki • szwedzki • szwedzki Rinkeby • norn † • norweski (nynorsk • riksmål • bokmål) • starogotlandzki † • staronordyjski †
¹ Język pragermański nie jest językiem germańskim, ale przodkiem wszystkich języków germańskich
