Fidel Castro
Z Wikipedii
| Fidel Alejandro Castro Ruz (El Comandante) | |
 |
|
| Data urodzenia | 13 sierpnia 1926 |
| Prezydent Kuby | |
| Okres urzędowania | od 1 stycznia 1959 do 24 lutego 2008 |
| Poprzednik | Fulgencio Batista |
| Następca | Raúl Castro |
| Premier Kuby | |
| Okres urzędowania | od 1 stycznia 1959 do 24 lutego 2008 |
| Poprzednik | Fulgencio Batista |
| Następca | Raúl Castro |
Fidel Alejandro Castro Ruz (ur. 13 sierpnia 1926 w Biránie) – prawnik, do 24 lutego 2008 prezydent i premier Republiki Kuby, pierwszy sekretarz Komunistycznej Partii Kuby i przywódca rewolucji kubańskiej (El Máximo Lider). Z racji przewodzenia Armii Powstańczej w latach 1956-1959 popularnie nazywany El Comandante. Jego władza praktycznie nie podlega ograniczeniom, stąd często określany bywa mianem dyktatora.
Rządy Castro na Kubie pochłonęły tysiące ofiar. Ich dokładna liczba nie jest jednak znana. Wg Cuba Archive[1] do tej pory udało się ustalić liczbę 9240 ofiar znanych z nazwiska, których okoliczności śmierci zostały potwierdzone przez przynajmniej dwa niezależne źródła [2]. Nieoficjalne dane podają znacznie wyższą liczbę ofiar (100 tys.), liczby te jednak są często kwestionowane. Amnesty International wskazuje na przetrzymywanie w więzieniach ludzi jedynie z powodu ich poglądów politycznych. W roku 2003 71 osób Amnesty International uznała za więźniów sumienia. Raporty tej organizacji wskazują również na złe traktowanie więźniów, a nawet stosowanie tortur [3].
Zwolennicy Fidela Castro wskazują na wciąż wysokie poparcie społeczne, twierdzą, że represje były i są niezbyt ostre, uznają za zasługę wyzwolenie Kuby spod dyktatury batistowskiej oraz twierdzą, że nastąpiło polepszenie warunków życia Kubańczyków w okresie od 1959 do 1991 roku, w porównaniu z latami dyktatury Batisty. Za obecne trudności gospodarcze winią sankcje ze strony USA oraz utratę pomocy ze strony państw byłego bloku wschodniego. Do niewątpliwych sukcesów polityki Castro należą (co przyznają również jego oponenci) brak problemów rasowych oraz wysoki poziom systemu ochrony zdrowia i edukacji.
Spis treści |
[edytuj] Dzieciństwo i młodość
Castro urodził się w rodzinie zamożnego plantatora trzciny cukrowej w okolicach Birán w prowincji Oriente. Jako dziecko pracował przy uprawie trzciny. W wieku 6 lat udało mu się przekonać rodziców, by wysłali go do szkoły. Uczęszczał do jezuickich Colegio Lasalle i Colegio Dolores w Santiago de Cuba. W 1942 r. rozpoczął naukę w Colegio Belen, należącej do jezuitów szkole średniej w Hawanie. Dwa lata później zdobył tytuł najlepszego sportowca szkoły. Młody Castro szczególnie upodobał sobie baseball. Według popularnej na Kubie opowieści przebywał nawet na testach w drużynie Washington Senators, lecz nie zdecydowano się na podpisanie z nim kontraktu[4].
W 1945 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu w Hawanie. Pięć lat później, po ukończeniu studiów, otworzył wraz z dwoma partnerami kancelarię prawną. Castro jest doktorem prawa cywilnego i licencjatem prawa dyplomatycznego. Jako prawnik poświęcił się obronie praw biedoty.
Castro chciał wystartować w wyborach parlamentarnych w 1952 roku, jednak generał Fulgencio Batista obalił rząd prezydenta Socarrasa i odwołał wybory. Castro oskarżył wówczas przed sądem dyktatora o złamanie konstytucji. Sąd odrzucił oskarżenie.
[edytuj] Walka z dyktaturą Batisty
Nie widząc prawnych sposobów walki z dyktaturą, Castro zorganizował 165-osobowy oddział, który 26 lipca 1953 roku zaatakował koszary Moncada w prowincji Oriente. Atak się nie powiódł. Połowa atakujących zginęła. Castro i jego brat Raul zostali schwytani. Fidela skazano na 15 lat więzienia. Na mocy amnestii opuścił zakład karny 15 maja 1955 roku.
Przez kilka następnych miesięcy Castro próbował walczyć z dyktaturą Batisty pokojowymi środkami. Gdy nie przyniosło to rezultatów, wyjechał do Meksyku, by zorganizować oddział partyzancki. Tam spotkał Ernesto "Che" Guevarę. Utworzyli Ruch 26 lipca.
Castro i jego oddział, składający się z 81 ludzi, wylądowali na pokładzie jachtu "Granma" na północnym wybrzeżu prowincji Oriente 2 grudnia 1956 roku. Atak znowu się nie powiódł. Po starciach z armią pozostało przy życiu jedynie 12 partyzantów. Wycofali się w góry Sierra Maestra, gdzie kontynuowali walkę partyzancką.
Stopniowo siły Castro rosły, aż w końcu zgromadził on pod swoim dowództwem 800 ludzi i zaczął odnosić zwycięstwo za zwycięstwem. Z Kuby zaczęli uciekać rezydenci amerykańskiej zorganizowanej przestępczości (wyspa była wówczas popularnym miejscem spotkań amerykańskiej mafii). Na Kubie chętnie prowadzili interesy amerykańscy biznesmeni, a wyspa była także popularnym i tanim krajem dla turystyki amerykańskiej. W końcu, opuszczony przez USA, na ucieczkę zdecydował się (1 stycznia 1959 roku) Fulgencio Batista, co przypieczętowało zwycięstwo rewolucjonistów.
[edytuj] Historia rządów Castro
Pierwszym krajem na świecie, który uznał nowy rząd (7 stycznia 1959) były Stany Zjednoczone. Castro, który został premierem w lutym tego samego roku, cieszył się również poparciem Kościoła katolickiego.
Stosunki pomiędzy USA a Kubą zaczęły jednak szybko się psuć, gdy rząd kubański rozpoczął nacjonalizację amerykańskiej własności za zbyt małym, zdaniem Amerykanów, odszkodowaniem. Jej celem była poprawa tragicznych w owych czasach warunków życia miejscowej ludności. Jak pisał w "Fidel: Portret krytyczny" Tad Schultz: Castro miał obsesję poprawy społecznych i ekonomicznych warunków życia na Kubie.
W lutym 1960 roku Kuba nawiązała przyjazne stosunki z ZSRR. Gdy rząd w Hawanie podpisał umowę o kupnie rosyjskiej ropy i zaczął nawiązywać stosunki dyplomatyczne z kolejnymi państwami komunistycznymi, Stany Zjednoczone zerwały stosunki dyplomatyczne z Hawaną.
17 kwietnia 1961 roku w Zatoce Świń wylądowały, wspierane i dowodzone przez CIA siły, złożone m.in. z 1300 uchodźców kubańskich. Ich zadaniem było obalenie rządu Castro. Amerykanie liczyli na to, iż siły inwazyjne zostaną poparte przez miejscową ludność.
Inwazja nie powiodła się. CIA źle oceniła sytuację wewnętrzną na Kubie, a sam plan operacji po wielu modyfikacjach był z góry skazany na porażkę. Narastająca opozycja wobec dyktatury Castro była brutalnie tłumiona w zarodku, a postępująca militaryzacja kraju wykluczała możliwość obalenia Castro metodami partyzanckimi. Dodatkowo nie zdołano utrzymać tajności terminu desantu lub uzgodnić go z opozycją. 1500 osobowy oddział wysadzony w Zatoce Świń nie miał szans z kilkaset razy większą armią Castro, ukształtowanie terenu wykluczało podjęcie walk partyzanckich, a opozycja została sparaliżowana masowymi aresztowaniami dokonanymi na Kubie w przeddzień inwazji. W efekcie operacji Castro umocnił swoją władzę, a USA skompromitowały się na arenie międzynarodowej. Od tamtej pory Stany Zjednoczone nie przeprowadziły operacji wojskowej przeciwko Kubie na podobną skalę. Amerykanie skupili się na próbach zamachów na życie Castro. Zorganizowano ich już kilkadziesiąt, przeprowadzano również akcje terrorystyczne przeciwko ludności cywilnej (operacja "Mangusta").
W październiku 1962 roku doszło do kryzysu kubańskiego, związanego z odkryciem przez CIA konstrukcji, które mogły służyć Rosjanom do rozmieszczenia na Kubie rakiet balistycznych. Flota USA zablokowała Kubę, światu groził wybuch wojny atomowej. Napięcie zelżało, gdy Rosjanie oznajmili, że wycofują się ze swoich planów (w zamian za co USA musiało wycofać swoje rakiety balistyczne z Turcji). Od tamtej jednak pory stosunki kubańsko-amerykańskie cechuje duża wrogość. Stany Zjednoczone prowadzą z Kubą wojnę gospodarczą.
19 lutego 2008 Fidel Castro ogłosił swoją rezygnację z funkcji przewodniczącego Rady Państwa po 49 latach rządów. Fidel Castro pobił rekord świata w długości rządzenia wśród dyktatorów. Rządził Kubą od 1 stycznia 1959 roku do 24 lutego 2008 roku. Pobił rekord przywódcy KRLD Kim Ir Sena, który rządził w latach 1948-1994.24 lutego 2008 roku brat Fidela Raul Castro został oficjalnie przywódcą Kuby.
[edytuj] Polityka Castro
Poglądy Castro ewoluowały od nacjonalistyczno-demokratycznych (przed i wkrótce po obaleniu dyktatury) po komunistyczne.[1] Po rewolucji Castro dążył do gospodarki centralnie planowanej, w tym celu znacjonalizował on znaczną jej część, jednak drobna własność prywatna w gospodarce pozostała. Po uchwaleniu konstytucji z 1992 roku, Kuba odeszła od tego modelu gospodarczego. Początkowo, po obaleniu Batisty Castro odsunął się od władzy, jednak poparcie społeczne doprowadziło go do teki premiera. Później w wyniku wyborów został prezydentem, zyskując pełnię władzy i stając się de facto dyktatorem.
[edytuj] Emigracja
Emigracja z Kuby, głównie do Miami na Florydzie oraz Meksyku, przebiegała falowo, tj. w pierwszym okresie jego rządów, z Kuby uciekali głównie amerykańscy kapitaliści, urzędnicy, wojskowi i inne osoby powiązane z reżimem Batisty. Następne fale emigracji tworzyły osoby, które rzeczywiście uciekały z Kuby z przyczyn represji, lub innych restrykcji politycznych, a także z przyczyn ekonomicznych. Trudno podać choćby przybliżoną liczbę uciekających, ale każdego roku są to tysiące ludzi.[2]
[edytuj] Polityka zagraniczna Kuby
Rząd Kuby próbował tworzyć w krajach Ameryki Środkowej i Południowej wiele masowych partyzantek, których zadaniem miało być obalanie autorytarnych reżimów wspieranych przez USA (Salwador, Nikaragua) i instalowanie tam systemów na wzór Kuby, lecz polityka ta spotkała się z niewielką aprobatą lokalnych ruchów partyzanckich i zdecydowanym sprzeciwem i działaniami USA, które nie chciały rozpowszechnienia się modelu kubańskiego i uzależniona innych państw od Kuby oraz wprowadzania reżimu na wzór braci Castro. Stąd też, pomimo bliskich stosunków członków FSLN oraz wsparcia kubańskiego dla tej organizacji – stawiała ona głównie na demokratyzację kraju oraz pluralizm polityczny, po ponad 30-letnim okresie reżimu rodziny Somoza. Dodatkowo, Kuba w latach 80. dążyła do stworzenia nowego bloku politycznego.
Kuba wspierała również kilka partyzantek w krajach afrykańskich, głównie w Angoli i Etiopii. Wsparcie to było po części przeniesieniem się konfliktu amerykańsko-kubańskiego na kontynent afrykański. Było to szczególnie widoczne w konflikcie w Angoli, kiedy jedną ze stron konfliktu wsparło CIA i współpracujące z USA wojska RPA, a drugą stronę konfliktu wspierali Kubańczycy.
Interesujące jest, że Kuba ma najwięcej lekarzy-misjonarzy, którzy są wysyłani z pomocą humanitarną na cały świat, głównie do państw Afryki oraz Południowej Ameryki. Po huraganie Katrina, Fidel Castro zaoferował swą pomoc humanitarną USA, lecz prezydent George W. Bush odmówił przyjęcia jej.
Gospodarka kubańska bardzo silnie powiązana była z ZSRR. Po upadku bloku wschodniego w Europie, Kuba znalazła się w fatalnej sytuacji gospodarczej, w tym celu zmieniono konstytucję w 1992 roku, ograniczając gospodarkę centralnie planowaną, jednocześnie Castro zaczął inwestować ogromne pieniądze w rozwój sektora turystycznego na Kubie. Blokowana przez USA wyspa ma spore kłopoty z prowadzeniem międzynarodowej wymiany handlowej, najbardziej we znaki daje się brak ropy i paliw napędowych. Co jakiś czas dochodzi do napięć pomiędzy dwoma wrogimi krajami. Głośnymi sprawami były: zestrzelenie przez kubańskie myśliwce dwóch amerykańskich awionetek, które naruszyły przestrzeń powietrzną wyspy oraz sądowa walka o chłopca (Elián González), którego matka utonęła, próbując uciec na Florydę.
29 kwietnia 2006 r. Castro, prezydent Wenezueli Hugo Chavez i prezydent Boliwii Evo Morales podpisali w Hawanie porozumienie gospodarcze nazywane "Boliwariańską Alternatywą dla Ameryki" (ALBA) oraz zawiązali "Traktat o Handlu Narodów". Podpisane porozumienia mają zacieśnić współpracę gospodarczą, a także zapewnić wolny handel między tymi trzema krajami.
Przypisy
- ↑ Maciej Stasiński: Ostatnie dni dyktatora Rozmowa z Huberem Matosem. Gazeta Wyborcza, 2007-09-07. [dostęp 10 maja 2008].
- ↑ (en) CIA The World Factbook: Cuba. [dostęp 10 maja 2008]. "The US Coast Guard intercepted 2,864 individuals attempting to cross the Straits of Florida in fiscal year 2006."
[edytuj] Bibliografia
- William B. Breuer: Vendetta ! : Castro i bracia Kennedy. Warszawa: Magnum, 1998. ISBN 83-85852-35-2.
[edytuj] Linki zewnętrzne
Cytaty w Wikicytatach
Grafiki i media na Wikimedia Commons- Marksistowska strona na której dostępna jest pełna biografia Fidela Castro
- Project Infomed Cuba – medycyna na Kubie
- No Castro nor his regime – strona przeciwników Fidela Castro
- Cuban American National Foundation – witryna antycastrowskiej opozycji kubańskiej
- Cuba Solidarity Campaign – strona solidarności z Kubą
- Granma – oficjalny organ KC Komunistycznej Partii Kuby
- Teksty Fidela Castro po Polsku
Symbole: sierp i młot • czerwona gwiazda • czerwony sztandar
Kierunki w ruchu komunistycznym: anarchokomunizm • eurokomunizm • komunizm chrześcijański • leninizm • luksemburgizm • maoizm • marksizm • stalinizm • trockizm • Guevaryzm
Partie polityczne: I Międzynarodówka • II Międzynarodówka • III Międzynarodówka • IV Międzynarodówka • KPCh • KPP • KPZR • NSPJ • PZPR
Państwa uznawane za komunistyczne: Chińska Republika Ludowa • Korea Północna • Kuba • Laos • Wietnam • Związek Radziecki (1917-1991)
Tematy powiązane: antykomunizm • centralizm demokratyczny • gospodarka planowa • dyktatura proletariatu • ekonomia marksistowska • Komuna Paryska • manifest komunistyczny • materializm historyczny • narodowy bolszewizm • Nowa Lewica • skrajna lewica • sprawiedliwość społeczna• socjalizm • walka klas
Tomás Estrada Palma • José Miguel Gómez • Mario García Menocal • Alfredo Zayas • Gerard Machado • Carlos Manuel de Céspedes • Ramón Grau San Martín • Carlos Hevia • Carlos Mendieta • José Agripino Barnet • Miguel Mariano Gómez • Federico Laredo Brú • Fulgencio Batista • Ramón Grau San Martín • Carlos Prío Socarrás • Fulgencio Batista • Anselmo Alliegro • Carlos Manuel Piedra • Manuel Urrutia Lleó • Osvaldo Dorticós Torrado • Fidel Castro • Raúl Castro
Carlos Saladrigas Zayas • Ramón Zaydín • Anselmo Alliegro y Milá • Félix Lancís Sánchez • Carlos Prío Socarrás • Raúl López del Castillo • Manuel Antonio de Varona • Félix Lancís Sánchez • Óscar Gans • Fulgencio Batista • brak 1952-1955 • Jorge García Montes • Andrés Rivero Agüero • José Miró Cardona • Fidel Castro
