Ballistic Missile Defense

Z Wikipedii

Ballistic Missile Defense (BMD) – amerykański wielowarstwowy system obrony antybalistycznej w trakcie rozwoju, pomyślany przeciwko rakietowym pociskom balistycznym krótkiego (SRBM), średniego (MRBM), pośredniego (IRBM) oraz dalekiego (ICBM) zasięgu. Według zamierzeń Stanów Zjednoczonych oraz wynikających z dotychczasowego kształtu i planów systemu na przyszłość możliwości technicznych, BMD objąć ma ochroną antybalistyczną Amerykę Północną, terytorium europejskich członków NATO, Izrael, Koreę Południową oraz Japonię.

BMD jest systemem przewidzianym na wiele lat rozwoju, wykorzystującym wszystkie możliwe dziś do zastosowania technologie oraz rysujące się w tym zakresie perspektywy na przyszłość. Z założenia wielowarstwowy, wykorzystywać ma bazujące na lądzie i w morzu, aktualne i przyszłe środki zwalczania pocisków balistycznych zdolnych do przenoszenia broni masowej zagłady.

Spis treści 1 Idea obrony antybalistycznej 2 Historyczne programy obronny antybalistycznej 2.1 Setinel 2.2 Safeguard 2.3 SDI 2.4 GPALS 3 Założenia systemu BMD 3.1 Obrona wielowarstwowa 3.2 Boost Phase Defense 3.3 Midcourse Phase Defense 3.4 Terminal Phase Defense 3.5 Navy Theater Wide 4 Rozwój programu 4.1 Sposób rozwoju programu 4.2 Finansowanie programu 4.3 Prace badawcze 4.4 Testy systemów 5 Bibliografia 6 Przypisy

[edytuj] Idea obrony antybalistycznej

Od momentu zakończenia prac nad bombą atomową w ramach projektu Manhattan, a zwłaszcza wobec wojskowo-politycznych efektów użycia bomby "A" nad terytorium Japonii w sierpniu 1945 roku, przy jednoczesnym braku tego rodzaju broni w arsenałach innych państw – Stany Zjednoczone czuły się bezpieczne. Owe poczucie bezpieczeństwa USA straciły 29 sierpnia 1949, po dokonaniu przez Związek Radziecki pierwszej próbnej eksplozji rosyjskiej bomby atomowej. Wobec trwającej właśnie zimnej wojny, stan zagrożenia w świadomości Amerykanów urósł wręcz do paranoiczno-histerycznych rozmiarów po 4 października 1957 roku, kiedy to Związek Radziecki wystrzelił na orbitę pierwszego sztucznego satelitę Ziemi – Sputnik 1, dowodząc tym samym, że terytorium USA jest w zasięgu uzbrojonych w głowice jądrowe radzieckich rakiet międzykontynentalnych. Na zbiorową wyobraźnię społeczeństwa amerykańskiego bardzo silnie oddziaływał fakt, ze krążący nad głowami radziecki Sputnik, który wydaje z siebie jedynie krótki sygnał bip-bip, mógłby być uzbrojony w głowice nuklearne. Dzięki rozwojowi technologii atomowych i rakietowych, a zwłaszcza liczby głowic jądrowych w posiadaniu każdej ze stron, w ciągu następnych lat wrogie sobie obozy polityczno-wojskowe rozwinęły Doktrynę Wzajemnego Gwarantowanego Zniszczenia (ang. Mutual Assured Destruction – MAD) – przez blisko pięćdziesiąt lat skutecznie powstrzymującą przed dokonaniem pierwszego uderzenia jądrowego. Przez cały ten okres, zarówno w USA jak i w ZSRR żywe były jednak idee wynalezienia środków obrony przeciwko uderzeniom rakietowo-jądrowym, zwłaszcza wobec podnoszących się głosów, że osiągnięta dzięki MAD równowaga strachu jest bardzo chwiejna i krucha, a przy spełnieniu pewnych warunków, możliwe jest "wygranie wojny nuklearnej". Przeciwnicy MAD podnosili także, że w kwestiach tak istotnych jak życie całych narodów, nie można polegać na rzeczach tak zawodnych jak ludzki rozsądek czy chociażby zdrowie psychiczne, nie mówiąc już o ryzyku konfliktu jądrowego wywołanego przypadkiem, nieporozumieniem, czy chociażby ludzkim błędem^[1]. Obydwa więc państwa-liderzy NATO i Układu Warszawskiego, obok rozwoju broni rakietowej i nuklearnej rozwijały systemy antybalistyczne, które zostały ograniczone dopiero 26 maja 1972 r. na mocy Traktatu ABM (ang. Anti-Ballistic Missile Defense Treaty) ^[2]

Około 40 lat temu, organizacja Physicians for Social Responsibility opublikowała w New England Journal of Medicine opis skutków wybuchu bomby termojądrowej (wodorowej) o mocy 20 megaton| w dużej aglomeracji miejskiej.

W wyniku eksplozji wielostopniowej bomby atomowej o mocy 20 MT, kula ognia (fireball) ogarnie obszar w odległości 3,2 km w każdym kierunku od punktu detonacji ground zero. W odległości do 6,4 kilometra, podmuch powietrza spowoduje skokowy wzrost ciśnienia do 4,53 kg na cm² zaś prędkość wiatru przekroczy 1040 km/h. Spowoduje to zdruzgotanie nawet ukrytych pod ziemia schronów przeciw bombowych. Na dystansie 26,6 km od miejsca detonacji, rozszerzająca się fala cieplna zdolna będzie do zapalenia wszystkich palnych materiałów na swej drodze – domów, ubrań, roślin, paliw, itp, wzniecając setki tysięcy pożarów, zaś siła wiatru na tym obszarze przekroczy prędkość 160 km/h, co zamieni pożary w ogromna "burzę ogniową" i rozniesie ja na odległość 48 km, o łącznym obszarze 1280 km². Szacunki ofiar w ludziach dla 2,8 milionowej strefy metropolitalnej wielkości San Diego wynoszą ok. 1 miliona zabitych osób w ciągu kilku minut i 500.000 rannych od uderzeń niesionych wiatrem płonących szczątków, ciężko poparzonych, z utrata słuchu, wzroku, czy też spowodowanym olbrzymim ciśnieniem powietrza pęknięciem płuc.

W trakcie zimnej wojny, gwarantowana przez MAD – doktrynę wzajemnego gwarantowanego zniszczenia, zwana też niekiedy doktryną wzajemnego samobójstwa – równowaga strachu zapobiegała wzajemnemu atakowi Związku Radzieckiego i Stanów Zjednoczonych. Założenie to oparte było na innym założeniu – racjonalności i odpowiedzialności przywódców, którzy własnym atakiem nie sprowokują niewyobrażalnych strat, a być może nawet zagłady własnego narodu. Wraz jednak z końcem zimnej wojny i upadkiem żelaznej kurtyny, sytuacja zmieniła się w ten sposób, iż 8 kolejnych państw dokonało już prób atomowych, a nad opracowaniem tego typu broni pracuje już co najmniej 25 kolejnych krajów.^[3]. Wraz ze wzrastająca prolifercją broni jądrowej zasada racjonalności stopniowo traci swój walor uwiarygadniający potencjalnego przeciwnika, gdyż w większej grupie istnieje też większe ryzyko nieobliczalności przywódców. Nie bez znaczenia też jest fakt, iż MAD de facto zezwala państwom silniejszym dokonać konwencjonalnego ataku na państwa mniejsze – wobec pewności, iż nie chcąc ryzykować starcia jądrowego, państwo równie silne, nie włączy się do konfliktu konwencjonalnego w obronie słabszego.

[edytuj] Historyczne programy obronny antybalistycznej

Zasadniczo, rozwój amerykańskiego systemu obrony antybalistycznej, podzielić można na podstawowych etapów, przy czym koniec któregokolwiek nie przerywa prac nad systemami balistycznymi w całości, lecz przynajmniej w bardzo okrojonej, kadłubowej formie badania naukowe i konstrukcyjne są w dalszym ciągu kontynuowane, aż do oficjalnego ogłoszenia nowego pogramu:

[edytuj] Setinel

Wywołany efektem psychologicznym radzieckiego Sputnika 1 program antybalistyczny oparty na pociskach rakietowych Nike-Zeus
Opracowano wówczas system rakiet dalekiego zasięgu Nike-Zeus, zdolnych w założeniu niszczyć nadlatujące nad Stany Zjednoczone radzieckie pociski balistyczne dalekiego zasięgu ICBM, które dzięki wyposażeniu ich w głowice atomowe stawiać miały na drodze ICBM zaporę ogniową (ang. firewall) w stratosferze. Program Nike-Zeus z jednej strony, spotkał się ze – skądinąd słusznymi w owym czasie – tezami prezydenta Johna F. Kennedyego z drugiej, o amerykańskim zapóźnieniu w technologiach rakietowych (missile gap). W 1966 r. opracowano program Sentinel przewidujący rozmieszczenie systemów antybalistycznych w pobliżu wielkich miast. Powstać miało dwadzieścia pięć baz pocisków zaopatrzonych w pociski z głowicą nuklearną, zdolne niszczyć wrogie pociski ICBM w górnych warstwach atmosfery. Wbrew oczekiwaniom jednak, reakcja ludności na tego rodzaju program była skrajnie negatywna. Większość społeczeństwa nie wyobrażała sobie bowiem życia w bezpośrednim sąsiedztwie baz pocisków z głowicami nuklearnymi. Spowodowało to istotna modyfikację założeń systemu antybalistycznego i wprowadzenie systemu Safeguard.

[edytuj] Safeguard

W związku z brakiem zgody społecznej na instalacje baz systemu Nike-Zeus w pobliżu wielkich miast, zdecydowano się zmianę strategicznego celu obrony, roztaczając ochronę nad bazami amerykańskich rakiet ICBM za pomocą systemu Safeguard.

Ten dwuwarstwowy system oparty o rakiety dalekiego zasięgu Spartan oraz krótkiego – Sprint, zainstalowano w Nekoma w Dakocie Północnej, z odrębnym radarem dalekiego zasięgu w pobliżu Cavalier w tym samym stanie. Był to jedyny działający system antybalistyczny który kiedykolwiek zainstalowano na terytorium USA. Jego zadaniem była ochrona silosów pocisków ICBM Minuteman w pobliżu Grand Forks w Dakocie Północnej – podobnie jak system Nike-Zeus – za pomocą głowic nuklearnych^[4]. W związku z wysokimi kosztami oraz podkopaniem kondycji finansowej USA przez tocząca się właśnie wojnę w Wietnamie system ten działał zaledwie kilka miesięcy. W tym samym czasie, w ZSRR żadne reakcje społeczeństwa nie przeszkadzały budowie silosów i instalacji wokół Moskwy pocisków antybalistycznych Galosz. Rozpoczęte w 1969 roku rozmowy SALT (ang. Strategic Arms Limitation Talks) doprowadzają w końcu do zawarcia w 1972 r. układu ABM ograniczającego rozwój broni antybalistycznych oraz limitującego ilość baz pocisków antyrakietowych do dwóch. "...Ale podczas, gdy Amerykanie rezygnują w 1976 r. ze swojego programu ze względów podyktowanych polityką wewnętrzną, stanem budżetu i niską techniczną skutecznością systemu, instalacje rozmieszczone wokół Moskwy, choć niezbyt sprawne, nadal funkcjonują. Pierwszy antyrakietowy wyścig kończy się zatem porażką Stanów Zjednoczonych. Amerykański sekretarz obrony, który musi podjąć decyzję o anulowaniu programu "Safeguard", to młody Donald Rumsfeld. Od tej pory zadania ofensywne, w tym ulepszanie pocisków międzykontynentalnych, ze zrozumiałych względów odsuwają zadania defensywne na dalszy plan. Uśpienie projektu obrony rakietowej potrwa jednak tylko do 23 marca 1983 r. .."^[5]

[edytuj] SDI

Przez następne lata, Armia Stanów Zjednoczonych podejmowała wysiłki zmierzające do skonstruowania systemu antybalistycznego, który obyłby się bez konieczności stosowania głowic jądrowych nad własnym terytorium, jednakże bez efektu w postaci wprowadzenia do użytku jakiegoś nowego systemu obronnego. W tym czasie Związek Radziecki intensywnie rozwijał ofensywne bronie balistyczne, w tym typu ICBM. Doszło wręcz do tego, że wielu analityków twierdziło iż ZSRR posiada tak znaczną przewagę w ofensywnych broniach jądrowych nad USA, że byłby w stanie pokusić się o zadanie pierwszego atomowego ciosu, z tak obezwładniająca siła, że Stanom Zjednoczonym nie wystarczyłoby środków na skuteczna odpowiedź. Oznaczało to możliwość rozpoczęcia wojny nuklearnej z szansami na jej przetrwanie. Ta groźba stanowiła podstawę do działań podjętych przez Komitet Szefów Połączonych Sztabów, który w 1983 r. przekonał Prezydenta Reagana do położenia silnego nacisku na stworzenie strategicznego systemu obrony rakietowej.^[6] 23 marca 1983 roku Prezydent Reagan występując z telewizyjnym Orędziem do Narodu ogłosił rozpoczęcie prac nad strategicznym systemem antybalistycznym, mającym chronić USA przed zmasowanym uderzeniem jądrowym ze strony ZSRR. W przemówieniu zawarł też retoryczne pytanie, które wstrząsnęło Ameryką Czyż nie byłoby lepiej ratować życie ludzi, zamiast mścić ich śmierć?^[5] Po przystąpieniu do prac nad systemem, ustalono ze będzie nosił nazwę Inicjatywa Obrony Strategicznej (Strategic Defense Initiative – SDI) i składać się będzie z następujących elementów:

• Space-based interceptors (SBI) – kosmicznych środków antybalistycznych
• Ground-based interceptors (GBI) – naziemnych środków przechwytywania i niszczenia pocisków balistycznych;
• Ground-based sensors (GBS) – zespołu naziemnych środków wykrywania;
• Space-based sensors (SBS) – środków wykrywania bazujących w przestrzeni kosmicznej;
• Battle management system (BMS) – systemu zarządzania polem walki.

Ten kompleksowy, wielowarstwowy system zmierzał do zapewnienia zwalczania wrogich pocisków balistycznych na każdym etapie ich lotu, był przy tym bardzo elastyczny, pozwalając na jego modyfikacje. I tak, już wkrótce cały skomplikowany zestaw broni laserowych bazowania kosmicznego (SBI), zastąpiono koncepcją "Brilliant Pebbles" – Inteligentnych Kamyków – czyli niewielkich niewybuchowych pocisków przenoszonych przez wielka ilość małych satelitów okrążających glob z różnymi prędkościami i po różnych orbitach, wystrzeliwujących je w kierunku nadlatujących rakiet i głowic przeciwnika w celu zniszczenia ich energią kinetyczną samego zderzenia^[6][1].

[edytuj] GPALS

W związku ze zmianą sytuacji politycznej na świecie w roku 1989, w roku 1991 Prezydent George H. W. Bush zmienił SDI na program Globalnej Obrony przed Ograniczonym Atakiem Rakietowym (Global Protection Against Limited Strikes – GPALS). System ten składał się z 3 elementów:

• National Missile Defense (NMD) – Narodowej Obrony Rakietowej;
• Theatre Missile Defense (TMD) – Obrony Rakietowej Obszaru;
• Global Missile Defense (GMD) – kosmiczny system Globalnej Obrony Rakietowej.

Zadaniem GPALS była ochrona sił zbrojnych USA (zarówno kraju jak i zagranicą). 13 maja 1993 r. nazwa programu GPALS została zmieniona na National Missile Defense (NMD), a następnie na Ballistic Missile Defense (BMD) co oficjalnie oznaczało m.in. koniec ery wyścigu zbrojeń^[6].

Program GPLAS spotkal sie z bardzo silnym poparciem państw europejskich, do tego stopnia, iż postanowiły one rozpocząć, zakończony niepowodzeniem, własny program antybalistyczny o nazwie E-PALS (European Protection Against Limited Strikes)

[edytuj] Założenia systemu BMD

Program Ballistic Missile Defense powstał na podstawie:

• Ustawy o "Narodowej Obronie Antyrakietowej" (National Missile Defense Act) z 1999 r.
• Dyrektywy Prezydenta USA o narodowej polityce obrony antyrakietowej (National Security Presidential Directive (NSPD)-23) z 19 grudnia 2002 r.
• Narodowej Strategii Obronnej USA (The National Defense Strategy of USA) z marca 2005 r.

Przyczyną kolejnej zmiany amerykańskiej strategii antybalistycznej była zmieniająca się sytuacja geopolityczna na świecie oraz coraz bardziej masowa proliferacja broni jądrowej i technologii rakiet balistycznych. Nie istnieje już dwubiegunowy świat determinujący rozwój technologii antybalistycznych przez poprzednie 50 lat. Na plan dalszy wiec odchodzi jądrowa rywalizacja dwóch supermocarstw, coraz większego znaczenia nabiera natomiast kwestia dysponowania bronią jądrową i balistycznymi środkami jej przenoszenia przez państwa trzecie, o mniej przewidywalnym niż dotychczasowe mocarstwa atomowe charakterze, a po 11 września 2001 r. także teoretyczna przynajmniej możliwość wejścia w posiadanie takich broni przez któraś z wielkich organizacji terrorystycznych. Zmiana charakteru przeciwnika, spowodowała powrót do idei obrony antybalistycznej na największą od czasów SDI skalę i wypowiedzenie w przewidzianym umową trybie Traktatu ABM.

[edytuj] Obrona wielowarstwowa

Koncepcja obrony wielowarstwowej ma swe początki w latach sześćdziesiątych XX wieku, bardziej systemowo opracowana została zaś w latach 80. ub.w., kiedy to założono rozmieszczenie wielu różnych systemów rakietowych, każdy przeznaczony do zwalczania atakujących pocisków balistycznych lub głowic w innej fazie ich lotu. Plusem tej koncepcji jest wiele możliwości przechwytywania tego samego celu co znacząco zwiększa szanse na jego zniszczenie. Obrona w każdej warstwie jest w stanie atakować pocisk zupełnie niezależnie, "przeżywalność" zaś pocisku balistycznego lub głowicy jest iloczynem jej przeżywalności w każdej warstwie z osobna.^[7] Prowadzi to do wniosku, ze na przykład trzywarstwowa obrona teoretycznie może pozwolić na przedarcie się przez cały system naprawdę niewielu pociskom balistycznym. Sceptycy natomiast twierdzą, iż brak jest dowodów empirycznych iż system jest w stanie powstrzymać dużo więcej niż 30% pocisków. Co więcej, system ma tę słabość, że warstwy nie są statystycznie niezależne od siebie z co najmniej dwóch powodów:

• Każdy atakujący pocisk balistyczny lub głowica musi pokonać każdą z trzech warstw w ustalonym porządku, wobec tego skuteczność obrony w każdej warstwie będzie miała wpływ na skuteczność obrony w warstwie kolejnej. Jeśli pierwsza warstwa przepuści pocisk balistyczny, to kolejna warstwa obrony będzie miała do czynienia z o jednym celem więcej i będzie musiała radzić sobie z dodatkowym pociskiem który musi jednocześnie zwalczać. Jeśli jeden pocisk uniknie przechwycenia w danej warstwie, może to oznaczać że okoliczności będą sprzyjające także dla następnego, w kolejnej zaś warstwie zwalczanie celów będzie jeszcze trudniejsze, wobec zwiększenia ich trudności co może implikować narastanie nieszczelności w poszczególnych warstwach. Prowadzi to do swoistego efektu domina, narastającej lawiny zdarzeń skutkującej tym, że w ostatniej fazie obrony – w obronie terminalnej, w której oczekujemy np. 10 pocisków, a wiec musieliśmy przygotować ją na zwalczanie 20, przychodzi nam zwalczać pocisków 30. Krótko mówiąc, niepowodzenie we wczesnych fazach obrony, może powodować załamanie się całego systemu.
• W celu przetestowania obrony warstwowej w realistycznych warunkach system musi niemal symultanicznie przechwycić głowice w każdej z możliwych warstw. Planiści obronni – według nich – nierealistycznie zakładają, że w warunkach bojowych nie wystąpią żadne problemy w zarządzaniu, kontroli i komunikacji pomiędzy poszczególnymi warstwami obrony. Tymczasem, w rzeczywistości mamy do czynienia z niezliczoną ilością zmiennych które mogą zakłócić działanie systemu w nieprzewidywalny dziś sposób. Z tego też powodu, należałoby przeprowadzić gigantyczny, niezmiernie drogi i trudny do przeprowadzenia test związany z jednoczesnym wystrzeleniem wielu pocisków ICBM – celów i zaangażowaniem wszystkich dostępnych środków antybalistycznych w każdej z możliwych warstw. Ocena – jak twierdzą – skuteczności działania systemu nie może być dokonana bez dokładnej znajomości relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi warstwami.

Generalnie, krytycy konkludują iż wydajność całego systemu może nie być lepsza niż wydajność obrony w warstwie o najwyższej wydajności, a i to tylko wówczas, jeśli ta warstwa nie zostanie zbyt intensywnie nasycona obiektami które przedarły się przez wcześniejsze warstwy obrony – pociskami, głowicami i środkami penetration aid. Zwolennicy natomiast systemu, generalnie zgadzają się z tymi argumentami, jednakże twierdzą iz te zagadnienia i trudności mogą zostać pokonane na drodze rozwoju technologii i architektury systemu w trakcie jego dalszego rozwoju.

Wymagania skutecznej obrony warstw

W celu zapewnienie skutecznej obrony warstwowej, w każdej z osobna warstwie musi być wykonany zespół zadań^[8]:

• obserwacja i zdobycie informacji
  Podstawowym warunkiem skutecznej obrony wielowarstwowej jest odpowiednio szybkie wykrycie ataku, określenie liczby i prawdopodobnych celów atakujących pocisków.
• rozpoznanie celów i urządzeń mylących (Penetration Aids)
  Kolejnym krokiem jest określenie co w przestrzeni kosmicznej stanowi pociski i głowice bojowe, a więc cele, co zaś niegroźne atrapy, balony i pozostałości stopni napędowych pocisku balistycznego.
• wycelowanie i śledzenie
  Cele muszą być także śledzone z dokładnością wymagana przez środki ich zwalczania, pochodzące zaś stad informacje, muszą być w czasie rzeczywistym przekazywane środkom obronnym.
• zniszczenie celu
  Środki obronne muszą dostarczyć do celu wystarczająca ilość energii. Wystarczająco gwałtownie, aby cel uległ zniszczeniu.
• ocena zniszczeń
  Cele które zostały z sukcesem zniszczone, muszą być ponownie zidentyfikowane i odróżnione od tych celów, które zniszczone nie zostały. Dodatkowo, jeśli możliwe jest stwierdzenie dlaczego stanowiąca uprzednio cel głowica nie została zniszczona (na przykład przez nieprawidłowe wycelowanie), informacja ta może zostać użyta kolejnych atakach.

Wszystkie powyższe zadania wymagają zarówno informacji jak i energii. Informacje uzyskiwane są z różnego rodzaju sensorów zbierających sygnały lub radiacje emitowane lub odbite od celów. Kiedy informacje o celach zostaną zebrane i przetworzone, a cele zidentyfikowane, całość informacji musi być przydzielona do właściwych środków zwalczania tych celów. Energia zebrana w środkach bojowych musi być następnie przemieniona w formę w której może być dostarczona do celu w ilości i gwałtowności wystarczającej do jego zniszczenia. Temu celowi służą bronie bezpośrednio emitujące energię oraz bronie kinetyczne.

BMD jest systemem składającym się z 3 warstw – kolejno po sobie następujących faz zwalczania pocisków balistycznych:^[9]

[edytuj] Boost Phase Defense

Faza niszczenia pocisków balistycznych przed ich wystrzelaniem (na wyrzutni) oraz po starcie – do momentu oddzielenia się głowicy bojowej od członów napędowych, bądź zaprzestania pracy napędu nierozdzielających się pocisków jednostopniowych. Dla nowoczesnych pocisków ICBM, faza trwa ok. 180 sekund, dla pocisków zbudowanych według nieco starszych technologii maksymalnie do 5 minut. W trakcie tej fazy lotu pocisku balistycznego, gorące gazy wydobywające się z dysz pocisku balistycznego tworzą silny i bardzo łatwy do detekcji sygnał w podczerwieni, umożliwiający nawet określenie rodzaju i typu pocisku. Zwalczanie pocisku balistycznego w tej fazie jest niezmiernie korzystne, ponieważ zniszczenie lub choćby uszkodzenie silnika napędowego pocisku w praktyce niszczy cały pocisk, wraz z jego głowicą bojową (re-entry vehicle) oraz środkami ułatwiającymi przenikanie obrony antybalistycznej (penetration aid). Z racji jednak bardzo krótkiego czasu trwania tej fazy, jest też jednak bardzo trudne. W czasie bowiem pracy silników (180 do 350 sekund) system obronny musi wykryć odpalenie pocisku, nabrać pewności iż odpalenie pocisku jest początkiem ataku balistycznego, zdecydować o podjęciu działań zmierzających do przechwycenia i zlokalizować zdolne do przechwycenia danego pocisku środki bojowe systemu. Długość czasu niezbędnego do zakończenia tych działań uzależniona jest od stopnia zautomatyzowania systemu oraz szybkości podejmowania decyzji. W szczególności ma to znaczenie wobec faktu, że zasadniczo będzie to wymagało udziału człowieka. Dodatkowo, wspomnieć także należy, iż w wypadku ataku balistycznego przeprowadzanego z terytorium wielkich terytorialnie państw, obrona przed atakiem przeprowadzanym z wyrzutni umieszczonych w głębi lądu może się okazać w ogóle niemożliwa, gdyż środki obronne systemu – nawet pomimo wielkich prędkości cechujących antybalistyczne pociski rakietowe tej fazy – mogą nie być w stanie dosięgnąć pocisku balistycznego przed zakończeniem fazy napędowej jego lotu. Każdy nie zniszczony w fazie startowej pocisk balistyczny, po przejściu do fazy środkowej (midcourse) stanie się ostatecznie "chmurą" nawet setek obiektów (głowic bojowych, penetration aids, pozostałości stopni napędowych i innych szczątków), które – każde z osobna – będą musiały być rozpoznane i śledzone w środkowej warstwie obrony antybalistycznej, skuteczność zwalczania w której, jest jak widać ściśle powiązana ze skutecznością obrony w pierwszej warstwie.

Zwalczanie pocisków na wyrzutniach

Pierwszym elementem tej warstwy obrony, jest niszczenie pocisków balistycznych w, i na wyrzutniach – przed ich odpaleniem. Siły zbrojne Stanów Zjednoczonych dysponują dziś (luty 2008) środkami w ograniczonym jedynie zakresie wiarygodnymi, znajdujące się bowiem na wyposażeniu okrętów US Navy pociski typu cruise missile BGM-109 Tomahawk nie dają bowiem gwarancji dotarcia na miejsce wystrzelenia pocisku balistycznego w odpowiednim czasie, zaś program pocisku SM-4 LASM został anulowany z powodu niezadowalających możliwości nowego pocisku woda-ziemia. Duże nadzieje wiąże się w związku z tym z hipersonicznymi pociskami manewrującymi nowej generacji, zwłaszcza zaś z przyszłymi pociskami Falcon HCV (Hypersonic Cruise Missile)

Zwalczanie pocisków balistycznych w locie

Publicznie znane są (2008), w tym zakresie, dwa planowane środki zwalczania pocisków balistycznych:

• Airborne Laser, czyli znajdujące się na pokładzie zmodyfikowanego samolotu typu Boeing 747 urządzenie emitujące silną wiązke laserowa lasera chemicznego w kierunku rakiety balistycznej;
• Kinetic Energy Interceptor (KEI) – kinetyczne pociski antybalistyczne startujące z wyrzutni morskich na przyszłych okrętach Aegis BMD typu CG(X) a także z naziemnych wyrzutni samochodowych.

Prowadzone są również badania i próby przechwytywania pocisków balistycznych w tej fazie, za pomocą przenoszonych przez samoloty wielozadaniowe pocisków powietrze-powietrze średniego zasięgu AIM-120 AMRAAM

[edytuj] Midcourse Phase Defense

Wiekszość czasu lotu głowica balistyczna spędza środkowej, egzosferycznej fazie lotu – pomiędzy uwolnieniem jej przez rakietę nośną, a ponownym wejściem w gęste warstwy atmosfery. Ten okres trwa około 20 minut dla pocisków ICBM, może być jednak znacznie krótszy dla morskich pocisków dalekiego zasięgu SLBM. W tej fazie obrona posiada znacznie więcej czasu na przechwycenie niż w fazie startowej, ma jednak również znacznie więcej do zrobienia. Przed przechwyceniem bowiem celu, niezbędne jest rozpoznanie wszystkich obiektów uwolnionych przez nosiciela, w tym obok głowic bojowych, także głowic fałszywych, balonów i szczątków rakiety, nieprawidłowe rozpoznanie skutkować zaś będzie strzałem do obiektu nie będącego śmiertelną głowicą. Do zniszczenia 10 głowic MIRV przenoszonych przez pociski balistyczne SS-18 w fazie startowej, obrona potrzebuje jedynie znaleźć i zestrzelić przyśpieszająca rakietę nośną. W celu zniszczenia natomiast tych samych dziesięciu głowic bojowych w fazie środkowej lotu balistycznego, niezbędne jest już dokonanie selekcji spośród nawet setek lecących w kosmosie obiektów. W razie zmasowanego ataku balistycznego liczba stanowiących cele głowic i innych obiektów będzie tysiące razy większa, jednakże system obronny posiada w tej fazie znaczny potencjał selekcji celów, związany z faktem iż określenie celu ku jakiemu zmierza głowica balistyczna nie stanowi w tej fazie jej lotu problemu.

W systemie BMD, obecnie przewiduje się wykorzystanie 3 środków obronnych:

• pocisków rakietowych Ground Based Interceptor (GBI), rozmieszczonych w sieci baz lądowych i stanowiących podstawowy element Ground-Based Midcourse Defense (GMD), czyli naziemnego systemu obrony antybalistycznej w środkowej fazie lotu. Utworzenie jednej z takich baz w Polsce jest aktualnie przedmiotem negocjacji pomiędzy rządami Polski i Stanów Zjednoczonych oraz debaty publicznej w naszym kraju, ;
• pocisków rakietowych serii Standard Missile 3 bazujących na okrętach Aegis BMD, w ramach morskiego teatru obrony antybalistycznej Navy Theater Wide
• pocisków antybalistycznych Kinetic Energy Interceptor (KEI), również bazujących na okrętach Aegis BMD, lecz także na platformach samochodowych.

[edytuj] Terminal Phase Defense

Zadaniem systemów obronnych tej fazy jest niszczenie wrogich rakiet balistycznych od momentu ich przechodzenia ze środkowej do końcowej fazy lotu balistycznego – aż po najniższe wysokości, dostępne dla rakiet o najkrótszym zasięgu. Bateria tego systemu w założeniu chronić ma wybrane punkty obszaru, np. jednostkę wojskową, zgrupowanie wojsk, zespół floty, miasto, czy małe państwo.

1. Upper tier – obrona realizowana w termosferze do wysokości 150 km
   • Terminal High Altitude Area Defense (THAAD)
2. Lower tier – na niższym pułapie
   • Patriot PAC-3
   • Medium Extended Air Defence System (MEADS) – wspólne przedsięwzięcie amerykańsko-włosko-niemieckie, oparte o system rakietowy Patriot PAC-3 Configuration 3.
   • System antybalistyczny Arrow – wspólne przedsięwzięcie USA oraz Izraela;

[edytuj] Navy Theater Wide

Navy Theater Wide (NTW), system teatru działań Marynarki Wojennej, jest systemem szczególnym, którego zadaniem ma być zwalczanie pocisków balistycznych w każdej z faz ich lotu, we wszystkich warstwach obrony, za pomocą znajdujacych sie na wyposażeniu okrętów Aegis BMD systemów antybalistycznych rodziny SM-3 oraz pocisków Kinetic Energy Interceptor, a w dalszej przyszłości także Falcon HCV.

[edytuj] Rozwój programu

[edytuj] Sposób rozwoju programu

Zgodnie z Dyrektywa Prezydenta USA o narodowej polityce obrony antyrakietowej, do rozwoju programu należy skierować wszystkie siły kraju i dostępne środki oraz nowo pojawiające się technologie, już po osiągnięciu przez nie choćby wstępnej funkcjonalności. Było to wyrazem obaw administracji o nieprzewidywalność sytuacji międzynarodowej i możliwych w przyszłości zdarzeń. Ma to szczególne znaczenie, w świetle faktu że prace nad tą dyrektywa zostały rozpoczęte niedługo po zamachach terrorystycznych na Stany Zjednoczone 11 września 2001 r. W konsekwencji tak postawionego przez Prezydenta wymagania, kierująca całością programu agencja Departamentu Obrony USA Missile Defense Agency (MDA), wyznaczyła już na rok 2004 termin dyslokacji pierwszych pocisków antybalistycznych Ground Based Interceptor (GBI), w bazach sił powietrznych Vandenberg AFB w Kalifornii oraz Fort Greely na Alasce. Termin ten, bardzo silnie zresztą wspierany przez Prezydenta w związku z przewidzianymi na rok 2004 wyborami prezydenckimi w USA, został dotrzymany i bazy w Kalifornii oraz na Alasce stały się pierwszymi po likwidacji programu Safeguard bazami amerykańskiego systemu antybalistycznego.

[edytuj] Finansowanie programu

Wspomniana wyżej dyrektywa prezydencka, znajduje także odbicie w finansowaniu programu BMD. Wielkość planowanych na program środków finansowych stanowi iż jest on największym przedsięwzięciem finansowym w historii amerykańskiej wojskowości. Uwzględniając zmiany wartości pieniądza w czasie, wysokość koniecznych do poniesienia w ciągu najbliższych dziesięcioleci nakładów finansowych na program antybalistyczny przekracza nawet budżet Projektu Manhattan, którego celem było opracowanie pierwszej bomby atomowej.

[edytuj] Prace badawcze

W realizacji tak szeroko zakrojonego programu militarnego, uczestniczą wszystkie gałęzie amerykańskiej gospodarki i instytuty naukowe z najsłynniejszymi w tym zakresie Sandia National Laboratories, Los Alamos National Laboratory, Lawrence Livermore National Laboratory i Massachusetts Institute of Technology (MIT), w tym oczywiście wszystkie największe amerykańskie koncerny zbrojeniowe: Boeing, Lockheed Martin, Northrop Grumman, Raytheon, Pratt & Whitney, General Electric, czy General Dynamics i ich laboratoria. Większość prac naukowo-badawczych oraz konstrukcyjnych prowadzonych jest jednocześnie przez wiele przedsiębiorstw, przy czym jeden z największych koncernów – w drodze konkursu – otrzymuje do wypełnienia rolę wykonawcy wiodącego (general contractor). Przykładowo, w programie naziemnego pocisku antybalistycznego GBI wykonawcą wiodącym, integratorem systemu jest Boeing, jednakże rakietę nośną OBV dostarcza Orbital Sciences Corporation, bojową głowicę kinetyczna EKV Raytheon, systemy kontroli i zarządzania walką – Northrop Grumman, zaś bazy tych pocisków buduje jedna z największych na świecie firm budowlanych Bechtel. Przedstawiony podzial zadań nie jest oczywiście stały i dotyczy wyłącznie pocisku GBI. W przypadku pocisku KEI, integratorem systemu wybrany został Northrop Grumman. Przy poszczególnych projektach wykonawcy rywalizują ze sobą oferowanymi przez siebie konstrukcjami, i tak – trzymając sie przykładu pocisku GBI, faworytem w konkursie na rakietę nośną był Lockheed Martin ze swoja konstrukcją typu COTS (Commercial Off-the-Shelf) BV-Plus (Booster Vehicle – Plus). Jednakże nieszczęśliwa seria wypadków prowadząca do śmierci człowieka z powodu eksplozji paliwa w zakładach Pratt & Whitney (dostarczających tej konstrukcji silniki) oraz kilka awarii BV-Plus w trakcie testów, spowodowały że MDA wybrała dostawcą Orbital Sciences Corp. i jej rakietę nośną OBV. Podobnie zacieta rywalizacja toczyła się między dostawcami najbardziej newralgicznego elementu całego systemu GBI – egzoatmosferycznej głowicy kinetycznej EKV. Do konkursu w tym zakresie stanęły Martin Marietta (aktualnie Lockheed Martin), Hughes Missiles (aktualnie Raytheon) oraz Rockwell (aktualnie Boeing). Spośród prototypów tych przedsiębiorstw wybrane zostało urządzenie Raytheona i tylko ono uczestniczy w dalszym rozwoju pocisku.

[edytuj] Testy systemów

Każdy z kolejno opracowywanych systemów poddawany jest dwóm rodzajom testów:

• testom rozwojowym (developmental tests) – z udziałem przedstawicieli producentów i innych osób cywilnych, w warunkach nie koniecznie odzwierciedlających prawdziwe warunki bojowe. Ich zadaniem jest sprawdzenie samego funkcjonowania systemu z czysto technicznego punktu widzenia, na przykład prędkości czy manewrowości, oraz ewentualne cele o charakterze czysto badawczo-konstrukcyjnym;
• testom operacyjnym (operational tests), przeprowadzanym wyłącznie przez wojsko, bez udziału przedstawicieli producentów, w warunkach teoretycznie maksymalnie zbliżonych do prawdziwych warunków bojowych w jakich przyjdzie działać testowanemu systemowi. Celem tego rodzaju testów jest sprawdzanie wartości bojowej systemów i ewentualnie uzyskanie przez MDA informacji stanowiących podstawę wniosków, ocen i analiz dla producentów sprzętu.

Testy nie są przy tym przeprowadzane z góry określoną ilość razy. Jak wspomniano wyżej, nowe technologie kierowane są do wojska już po uzyskaniu przez nie choćby wstępnej funkcjonalności, de facto niejednokrotnie w formie funkcjonującego prototypu, stad też konieczny jest ciągły rozwój tych technologi i ich udoskonalanie, a więc m.in. kolejne testy.

[edytuj] Bibliografia

• Bradley Graham: HIT TO KILL The new Battle Over Shielding America From Missile Attack. Public Affairs, Nowy Jork, 2001. ISBN 1-58648-209-2. 
• Office of Technology Assessment: Ballistic Missile Defense Technologies. University Press of Pacific, Honolulu, Hawaje, 2002. ISBN 1-4102-0286-0. 
• Caspar Weinberger: Następna Wojna Światowa. Peter Schweizer. Albatros, 1999. ISBN 83-87834-01-7. 
• Wywiad z Filipem Coyle – Asystentem Sekretarza Obrony USA oraz Dyrektorem Testów Operacyjnych i Rozwojowych Pentagonu w latach 1994 do 2001 (en).
• Raport Komisji Rumsfelda, Commission to Assess the Ballistic Missile Threat to the United States, 15 lipca 1998
• Missile Defense Agency – witryna oficjalna (en)
• Federation of American Scientists: Ballistic Missile Defense (en)
• Steven A. Hildreth, CRS Report for Congress: Kinetic Energy Kill for Ballistic Missile Defense: A Status Overview, 5 stycznia 2007

Przypisy