Duin (boek)

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Duin is een sciencefictionboek (oorspr. Engelse titel: Dune) van de schrijver Frank Herbert, en het eerste deel van een serie van zes door Herbert geschreven boeken. De naam Duin is afgeleid van de zandduinen op de woestijnplaneet Arrakis, waar de serie zich grotendeels afspeelt. Het boek, dat verscheen in 1965, won zowel de Hugo Award als de Nebula Award, twee belangrijke prijzen voor SF-literatuur. Het is met 12 miljoen exemplaren (in 2003) het best verkochte sciencefictionboek ter wereld.^[1] Onder de titel Dune verschenen verschillende bioscoop- en televisiefilms (1985 en 2002-2003) (zie Dune (film)) en ook enige computerspellen. De serie wordt heden ten dage nog voortgezet door zijn zoon Brian Herbert en Kevin J. Anderson die een aantal 'prequels' hebben geschreven.

Inhoud 1 Samenvatting van het boek "Duin" 2 Verdere boeken in de Duin-serie 2.1 Duin Messias 2.2 Kinderen van Duin 2.3 God-Keizer van Duin 2.4 Ketters van Duin 2.5 Duin Kapittel 3 Nederlandstalige boeken in de Duin-serie 4 Verdere Duin-merchandise 5 Noten 6 Externe links

[bewerk] Samenvatting van het boek "Duin"

We schrijven het jaar 10.191. Het keizerrijk, bestaand uit talloze planeten, berust op een politieke driepoot. Eén poot wordt gevormd door de Padishah Keizer Shaddam IV, die heerst over het bekende universum. De tweede poot is de Landsraad, een vereniging van Huizen, of edele families, die te vergelijken is met de middeleeuwse Rijksdag. De derde poot bestaat uit het Ruimtegilde, een organisatie die een monopolie heeft op interstellair transport.

Voor de interstellaire ruimtevaart heeft het Gilde een zeer waardevolle grondstof nodig, specie of melange genoemd. De melange is een geestverruimende en levensverlengende stof die mensen in staat stelt visioenen te krijgen. De navigators van het Gilde gebruiken de specie om een veilige koers uit te zetten voor de enorme Hooglinieschepen van het Gilde. Deze grondstof is echter zeer verslavend en heeft bij onthouding de dood tot gevolg. De specie komt maar op één plek voor: de dorre, hete woestijnplaneet Arrakis, door de inheemse bewoners "Duin" genoemd.

Het winnen van deze grondstof is een hachelijke zaak vanwege de zware coriolisstormen, maar vooral vanwege de grote zandwormen. Kleine exemplaren zijn al 150 meter lang en twintig meter dik, en ze verslinden alles wat op hun pad komt.

De Keizer vreest de familie Atreides, waar het boek om draait. De hertog Leto Atreides wordt zeer populair in de Landsraad, en de Keizer is bang voor zijn invloed op de andere Grote Huizen. Daarom smeedt hij een complot tegen het Huis Atreides.

Al lange tijd is Arrakis een leen van de aartsvijand van Huis Atreides, het kwaadaardige Huis Harkonnen, dat de inheemse bewoners, de Vrijmans, wreed onderdrukt. De Keizer spreekt met baron Vladimir Harkonnen af de planeet tijdelijk aan de Atreides te geven. De Harkonnen zullen zich terugtrekken, en later samen met de gevreesde elite-troepen van de Keizer, de Sardaukar, vermomd in Harkonnen-uniform, Huis Atreides aanvallen. Het verraad slaagt en de Hertog wordt gedood, maar zijn concubine Vrouwe Jessica en zijn zoon Paul Atreides weten te ontkomen.

Jessica en Paul worden opgenomen in een stam van de inheemse bewoners, de Vrijmans. Paul weet het vertrouwen van de Vrijmans te winnen: zijn voorkomen en optreden komen overeen met een oude legende van de Vrijmans waarin een Messias met buitengewone gaven hen zal bevrijden uit slavernij en hen zal voeren naar groene gronden. Hij krijgt een eigen Vrijmanse naam, "Muad'Dib", genoemd naar de woestijnmuis. Voor de vest waarin hij woont, krijgt hij zijn eigen bijnaam: "Usul", of "voet van de pilaar". Paul "Muad'Dib" Atreides traint Vrijmans om met een enorme bekwaamheid te vechten. Meer en meer beginnen de Vrijmans Paul inderdaad te zien als de Mahdi, de beloofde Messias. De Fedaykin, zoals Pauls elitetroepen worden genoemd, worden steeds sterker, en uiteindelijk besluit Paul de confrontatie aan te gaan.

Paul heeft in de Vrijmans een sterk wapen. Niemand weet zoveel van de woestijn als zij. Ze verbergen zich in grotten, kunnen vechten als de beste, en kunnen zelfs de zo gevreesde zandwormen berijden, wat niemand anders kan. Paul's Fedaykin blijven Harkonnense specie-oogsters aanvallen, en Huis Harkonnen wordt daar flink nerveus van. De productie stagneert, en de Keizer besluit persoonlijk orde op zaken te stellen met zijn eigen troepen, de Sardaukar. De Fedaykin weten een Sardaukar-soldaat gevangen te nemen, en Paul stuurt hem terug naar de Keizer met een zeer gewaagde boodschap: Als de Sardaukar zich nu niet onmiddellijk terugtrekken, zal Paul de specie vernietigen. Het Gilde, dat voor de insterstellaire ruimtevaart afhankelijk is van de specie, wordt bang: hoewel het gebruik van de specie een beperkte vorm van in de toekomst kijken toelaat, maakt de dreiging van Paul Atreides de toekomst zó onzeker dat zij niet meer kunnen inschatten wat er kan gebeuren. Het Gilde zwicht, en weigert verdere troepen op Arrakis te laten landen.

Paul draagt nu zijn troepen op de hoofdstad Arrakeen aan te vallen. Als de Vrijmans op de rug van de zandwormen de hoofdstad aanvallen, is de verrassing compleet. De Harkonnens zijn verslagen, Paul heeft de planeet Arrakis terug, en dreigt de specieproductie permanent te stoppen als de Keizer niet onmiddellijk zijn troon aan hem afstaat. De Keizer heeft geen keuze. Hij draagt de troon over en trekt zich terug.

De verdere geschiedenis van de familie Atreides en hun nakomelingen is te lezen in de boeken na Duin: Duin Messias, Kinderen van Duin, God-Keizer op Duin, Ketters van Duin en Duin Kapittel.

[bewerk] Verdere boeken in de Duin-serie

[bewerk] Duin Messias

Paul Atreides is al twaalf jaar regerend keizer van het heelal, een titel die hij heeft gekregen door de titel van messias te aanvaarden van de inheemse Vrijmans. Door deze religieuze titel te aanvaarden heeft hij een hele jihad ontketend door het hele universum. Al zestig miljard mensen zijn gestorven door zijn fanatieke volgelingen, maar Paul ziet in zijn visioenen dat de geschiedenis een veel verschrikkelijkere wending kan nemen.

Ondertussen zijn er veel partijen die samenzweren tegen de troon.

Het Huis Corrino, waar de vorige keizer vandaan kwam, wil de troon terug.
De Bene Gesserit hebben geen controle meer over Paul, die het grootste succes van hun teeltprogramma had moeten zijn (eigenlijk is Paul een generatie te vroeg geboren: de Bene Gesserit hadden liever gehad dat Jessica een dochter baarde die met Feyd-Rautha Harkonnen had kunnen trouwen). Het Ruimtegilde wil niet langer aan de voeten liggen van Paul. Zij hebben de specie nodig om hun werk te kunnen doen, maar de specie komt alleen binnen bij de gratie van Keizer Paul Atreides. De Bene Tleilax, die van alle mogelijkheden gebruikmaken om zich te verrijken of zich wat meer inzicht te verschaffen in de genetische wetenschap, waar zij zich in specialiseren.

Maar Paul heeft nog meer problemen. Naast zijn visioenen, die weinig goeds voorspellen, en de samenzweerders, heeft hij ook problemen met nageslacht. Irulan Corrino, de officiële vrouw van Paul, met hem getrouwd opdat Paul legaal de keizerlijke troon van Irulan's vader kon claimen, doet in het geheim anti-conceptiemiddelen in het eten van Paul's concubine en minnares Chani. Paul weet dit, maar heeft in zijn visioenen gezien dat de geboorte van nageslacht uit Chani haar dood zou betekenen. Chani is niet op de hoogte van dit visioen, en schakelt over op een dieet met een hoog specie-gehalte om haar kansen op een kind te verhogen, onwetend van het gif.

De samenzweerders besluiten Paul weg te lokken door hem te roepen naar het huis van een oude vriend. Als hij uit het huis vertrekt, laten ze een steenbrander af gaan, een nucleair wapen dat een speciale straling afgeeft waardoor Paul, die net buiten de ontploffingsradius stond, zijn ogen verbrandt. Voortaan moet hij het met zijn visioenen doen. Hij kiest ervoor de visioenen die hij ziet tot in de details te volgen, zodat de beelden in de visioenen overeenstemmen met de werkelijkheid. Het nadeel is dat als hij ook maar een beetje afwijkt van de visioenen, die visioenen niet meer het juiste verhaal zullen vertellen, wat hem dus zo goed als blind zou maken.

Ondertussen is de hoogzwangere Chani naar Vest Tabr gebracht, waar ze twee kinderen baart. Helaas verliest ze, zoals Paul's visioenen hem al vertelden, haar leven bij de geboorte.

De Tleilaxu gelaatsdanser Scytale biedt Paul, met het mes op de keel van de tweeling, aan om Chani opnieuw tot leven te wekken (in de vorm van een 'ghola', een kloon) in ruil voor de troon. Een laatste visioen staat Paul toe door de ogen van zijn pasgeboren zoon te kijken. Gebruikmakend van deze situatie werpt Paul een mes, en doodt zo de laatste tegenstander van de troon.

Met een troonopvolger en familie die de kinderen kan beschermen, kan Paul nu in Vrijmanse traditie voor blinde mensen de woestijn in gaan om te sterven. Daarmee wint hij het respect en trouw van de Vrijmans als een man, en niet als een godheid.

Maar zijn de kinderen echt veilig? Dit wordt beschreven in het derde boek in de serie: Kinderen van Duin.

[bewerk] Kinderen van Duin

Er zijn enkele jaren verstreken nadat Paul de woestijn is ingegaan. De planeet Arrakis is nu vol met vegetatie en er zijn nog maar enkele zandwormen over, want water is dodelijk voor de wormen. Het Ruimtegilde voorziet problemen doordat de specieproductie steeds verder slinkt. Het hele heelal doet mee aan de Jihad die Paul voor zijn dood heeft afgekondigt. Paul's kinderen zijn nog niet volwassen genoeg om te heersen, dus Alia is de regentes. Uit de woestijn komt telkens een man die zichzelf de prediker noemt. Hij verkondigt de mensen niet meer Muad'Dib te volgen. Als een moordaanslag op de kinderen Leto en Ghanima door hun zelf wordt verijdeld, duikt Leto onder in een geheime veste en Ghanima vertelt dat Leto is omgekomen. In deze veste gaat Leto onderzoek doen naar de Gouden Weg. Zijn vader Paul durfde deze weg niet te bewandelen omdat het bewandelen hiervan de wandelaar gek maakt. Alia probeerde het ook, maar haar opa, de Baron Harkonnen (die zij zelf vermoord heeft), bezoekt haar in haar dromen en neemt langzamerhand bezit van haar geest. Leto gebruikt een speciaal specie-dieet zodat zijn hele lichaam verzadigt is met specie. Dan in de woestijn vangt hij enkele zandflorellen. Zandflorellen zijn kleine 'visjes' die al het water uit zand opzuigen en zich daarna ontwikkelen tot een zandworm. Doordat Leto vol zit met specie hechten de zandflorellen zich aan Leto's huid. (Want het specie is afkomstig van de zandwormen) Hierdoor wordt Leto enorm sterk en machtig en transformeert hij heel langzaam, in de loop van eeuwen, zelf naar een zandworm. Ondertussen hebben Jessica en Wensica het plan opgevat voor een alliantie. Deze alliantie wordt bezegeld door de zoon van Wensica Farad'n, de troonopvolger van huis Corrino, en Ghanima in het huwelijk te laten treden. Op dat moment komt de prediker op het plein van de tempel een laatste verkondiging doen. Hij maakt zich bekend als Paul. Hij wordt door een Vrijman gedood. Alia wordt totaal beheerst door de Baron Harkonnen zodat ze uiteindelijk zelfmoord pleegt.

[bewerk] God-Keizer van Duin

[bewerk] Ketters van Duin

[bewerk] Duin Kapittel

[bewerk] Nederlandstalige boeken in de Duin-serie

• Door Frank Herbert

Duin, verschenen in 1965 (Dune, vertaling in 1975 door M.K. Stuyter SJ, 562 pagina's), reeds in 1995 verscheen de 19de druk.

Duin Messias, verschenen in 1969 (Dune Messiah, vertaling in 1975 door M.K. Stuyter SJ, 245 pagina's), reeds in 1995 verscheen de 19de druk.

Kinderen van Duin, verschenen in 1976 (Children of Dune, vertaling in 1976 door M.K. Stuyter SJ, 449 pagina's), reeds in 1989 verscheen de 11de druk.

God-Keizer van Duin, verschenen in 1981 (God Emperor of Dune, vertaling in 1982 door M.K. Stuyter SJ, 448 pagina's).

Ketters van Duin, verschenen in 1984 (Heretics of Dune, vertaling in 1985 door M.K. Stuyter SJ, 519 pagina's).

Duin Kapittel, verschenen in 1985 (Chapterhouse: Dune, vertaling in 1986 door M.K. Stuyter SJ, 484 pagina's).

Hiermee verscheen een van de grootste SF-sages aller tijden, samen een boek van 2707 pagina's.

• Door Brian Herbert (zoon van Frank) en Kevin J. Anderson

Voorspel tot Duin (Prelude to Dune)

Huis Atreides, verschenen in 1999 (House Atreides, vertaling in 1999 door Vincent van der Linden, 575 pagina's).

Huis Harkonnen, verschenen in 2000 (House Harkonnen, vertaling in 2000 door Vincent van der Linden, 582 pagina's).

Huis Corrino, verschenen in 2001 (House Corrino, vertaling in 2001 door Vincent van der Linden, 541 pagina's).

Legenden van Duin (Legends of Dune)

De Butlerse Jihad, verschenen in 2002 (The Butlerian Jihad, vertaling in 2001 door Vincent van der Linden, 576 pagina's).

De Machine Oorlog, verschenen in 2004 (The Machine Crusade, vertaling in 2004 door Vincent van der Linden, 550 pagina's).

De slag om Corrin, verschenen in 2004 (The Battle of Corrin, vertaling in 2004 door Vincent van der Linden, 572 pagina's).

Vervolg op originele Duin serie

Jagers van Duin, verschenen in 2006 (Hunters of Dune , vertaling in 2006 door Frans Hille , 460 pagina's). Dit is het eerste deel van 2 delen die duin 7 hadden moeten worden.

Zandwormen van Duin, (Sandworms of Dune, 480 pagina's) is het tweede deel van wat oorspronkelijk Duin 7 had moeten worden. Het boek is verschenen op 7 augustus 2007(Engelse uitgave).

Ontstaansgeschiedenis

De weg naar Duin, verschenen in 2005 (The Road to Dune, vertaling in 2006 door Piet Verhagen, Rosemarie de Bliek, Fabe Bosboom en Fanneke Cnossen, 431 pagina's). Dit is een verzameling teksten van Frank Herbert die onderdeel uitmaken van het wordingsproces van Duin. De bundel bevat o.a. het verslag van zijn fascinatie voor de beplanting van duingebieden, de eerste versie van een verhaal dat later zal leiden tot Duin, en hoofdstukken of paragrafen die gesneuveld zijn tijdens de publicatie als tijdschriftverhaal.

[bewerk] Verdere Duin-merchandise

1979 - "Dune". Een bordspel, uitgegeven door Avalon Hill. Het doel van het spel is om je unieke voordelen over de tegenstanders uit te buiten en drie van de vijf vestingen op het speelbord te veroveren met je legers.

1984 - "Dune". Een film geregisseerd door David "Twin Peaks" Lynch.

1984 - "Dune". Een bordspel, uitgegeven door Parker Bros. Een veel oppervlakkiger spel dan de Avalon Hill versie.

1990 - "Dune". Een computerspel waarin de speler in de huid kruipt van Paul Atreides.

1992 - "Dune 2". Een computerspel waarin de speler de kant kiest van Huis Harkonnen, Huis Atreides, of het apocriefe Huis Ordos.

2000 - "Dune 2000". Een remake van het spel uit 1992.

2000 - "Frank Herbert's Dune". Miniseries geproduceerd door het Amerikaanse Sci-Fi Channel, gebaseerd op het eerste boek.

2002 - "Emperor: Battle for Dune" Wederom een computerspel waarin je één van de drie kanten kiest.

2003 - "Children of Dune". Een vervolg op de miniseries uit het jaar 2000. Gebaseerd op de boeken "Duin Messias" en "Kinderen van Duin".

[bewerk] Noten

1. ^ SCI FI Channel Auction to Benefit Reading Is Fundamental - 18 maart 2003

[bewerk] Externe links

• De officiële site van de Engelse Duin-romans.

Dune-universum

Computerspellen: Dune · Frank Herbert's Dune · Dune II · Dune 2000 · Emperor: Battle for Dune · Regent of Dune · Dune (MUD) · Dune III (MUSH) Bordspellen: Dune (Avalon Hill) · Dune (Parker Brothers) Kaartspellen: Dune: Eye of the Storm Huizen: Atreides · Harkonnen · Ordos Films: Dune (film) Andere: Duin (boek) · Dune (film) · Arrakis (planeet) · Spice Opera (soundtrack) Schrijver en bedenker: Frank Herbert