عاشورا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

عاشورا در لغت به معنای دهمین است.

در نزد مسلمانان منظور از عاشورا روز دهم ماه محرم سال ۶۱ هجری قمری است. با گاه‌شماری هجری خورشیدی این روز مطابق است با ۲۱ مهر ۵۹. ^[۱] شهرت این روز به خاطر آن است که حسین ابن علی بن ابی طالب - امام سوم شیعیان - و یاران وی در واقعه کربلا در جنگ با لشکر یزید کشته شدند و مسلمانان در آن سوگواری می‌کنند. در مناطق شیعه نشین مراسم عزاداری برگزار می‎‏‌شود. در تقویم رسمی ایران این روز تعطیل می‌باشد.

فهرست مندرجات ۱ تاریخچه ۲ سوگواری ۲.۱ نگرش شیعه ۲.۲ نگرش اهل سنت ۲.۳ رسوم مردمی ۲.۴ سوگواری در میان غیر مسلمانان ۳ سایر مناسبت‌های اسلامی ۴ پانویس ۵ جستارهای وابسته ۶ کتابشناسی ۷ پیوندهای خارجی ۸ عکس‌های سوگواری روز عاشورا

[ویرایش] تاریخچه

یکی از مذاهب دین اسلام شیعه
اصول دین
توحید · معاد · عدل نبوت · امامت
فروع دین
نماز · روزه · حج · زکات خمس · جهاد · توّلی · تبری امر به معروف · نهی از منکر
چهارده معصوم‎
محمد · فاطمه زهرا · علی حسن · حسین · سجاد باقر · صادق · کاظم رضا · جواد · هادی · عسکری · مهدی
حوادث
عاشورا ·کربلا · غدیر خم فدک · واقعه خانه فاطمه
صحابه
سلمان فارسی مقداد پسر اسود ابوذر غفاری عمار پسر یاسر
کتب مرجع
قرآن · نهج‌البلاغه صحیفه سجادیه · الاستبصار الکافی · تهذیب الاحکام من لایحضره الفقیه کتب شیعه
دیدگاه
علمای شیعه مهدویت غیبت صغری · غیبت کبری ظهور · رجعت · دجال
مکان‌های مقدس
مکه · مدینه نجف · کربلا کاظمین · مشهد سامرا · دمشق قم · ری امامزاده‌ها این جعبه: نمایش • بحث • ویرایش

اولین مراسم سوگواری را زینب در مسجد کوفه بر امام حسین برگزار کرد.قبل از آن در کنار اجساد شهدا در کربلا برگزارشد.^{[نیازمند منبع]}

[ویرایش] سوگواری

[ویرایش] نگرش شیعه

[ویرایش] نگرش اهل سنت

اغلب تاریخ نگاران اهل سنت از جمله محمد بن جریر طبری، بلاذری، ابن سعد، ابن قتیبه دینوری، احمد بن داوود دینوری و ابن اثیر واقعه کربلا را به تفصیل و بر اساس روایت ابومخنف بیان کرده‌اند، که تا حد زیادی با بیان تاریخ نگاران شیعه مشابه‌است.

همچنین عالمان اهل سنت مقام حسین بن علی را بسیار بزرگ می‌شمارند و او را از جمله اهل بیت پیامبر می‌دانند. با این حال رویکردهای مختلفی در خصوص قیام و شهادت و سوگئاری بر او دارند. برخی چون غزالی قیام وی علیه خلیفه زمان را ناروا می‌دانند.^{[نیازمند منبع]} برخی چون ابن تیمیه و سلفی‌ها سوگواری برای او را بدعت می‌دانند. با این حال برخی نیز سوگواری برای او را جایز می‌دانند. اهل سنت سرزمین‌های شرقی شامل کشورهای آسیای جنوبی و جنوب شرقی در مقایسه با کشورهای عربی دیدگاه بسیار مثبت تری درخصوص عزاداری دارند.

[ویرایش] رسوم مردمی

در ماه محرم و بویژه روز عاشورا شیعیان و بسیاری از اهل سنت ^{[نیازمند منبع]}به سوگواری برای امام حسین می‌پردازند و بر مصائب وی و خانواده اش می‌گریند. هر چند سنت سوگواری از زمان امامان مرسوم بوده‌است، اما بتدریج تبدیل یک رسم اجتماعی گشته‌است و بسیاری از جنبه‌های عزاداری‌های عربی، ایرانی، ترکی، هندی و حتی مسیحی را جذب نموده‌است. این سوگواری در مناطق مختلف به صورت یک آیین مردمی درآمده‌است و شامل مراسم مختلفی می‌باشد.

در این روز مردان و زنان در بخش‌های جداگانه در حسینیه‌ها و مساجد گرد آمده و به سخنرانی‌های مذهبی، اشعار محزون، نوحه و سوز گوش داده و به گریه و ماتم می‌پردازند. در کشورهای عربی رسم مقتل خوانی نیز وجود دارد. در این روز مساجد و بسیاری از خانه‌ها غذای نذری می‌دهند.

تعزیه یا شبیه خوانی یکی دیگر از سنت‌های این روز است، که نوعی تئاتر خیابانی است و تعزیه خوانان با ایفای نقش شخصیت‌های واقعه کربلا آن را برای مردم بازآفرینی می‌کنند.

از جمله این مراسم دسته‌های عزاداری است که در آن مردان به سینه زنی و زنجیر زنی می‌پردازند و با خود علامت و علم حمل می‌کنند.^[۲] از دیگر مراسم این روز در شهرهای کویری ایران «نخل برداری» است. نخل یک دست ساخته چوبی است که بسیار بزرگ و با عظمت می‌باشد و در ماه محرم با پارچه‌های مشکی و متفاوت تزیین می‌گردد و در عصر روز عاشورا این نخل توسط جمعیت بسیار زیادی از زمین بلند می‌شود و سه دور در حسینیه گردانده می‌شود و پس از آن مردم به عزاداری و سینه زنی و نوحه سرایی می‌پردازند.^[۳]

گاه این رسوم صورتی غیر اسلامی پیدا کرده و علی رغم فتوای مراجع دینی^[۴] و عزاداران با زنجیر به بدن خود آسیب می‌زنند.^[۵] و به قمه زنی می‌پردازند.

[ویرایش] سوگواری در میان غیر مسلمانان

سوگواری عاشورا مختص مسلمانان نیست. در ایران ارمنی‌ها نیز دستجات عزاداری دارند.^[۶]

در ترینیداد و توباگو ^[۷] و جامائیکا^[۸] تمامی گروه‌های قومی و مذهبی در مراسمی که به زبان محلی «هوسِی» خوانده می‌شود شرکت می‌کنند و به سوگواری می‌پردازند. ^{[نیازمند منبع]}

[ویرایش] سایر مناسبت‌های اسلامی

بر اساس روایت‌های [اهل سنت] که از دید شیعه توسط امویان جعل شده‌است، روز عاشورا روز مبارکی است که در آن رخدادهای زیر واقع شده‌است:

• نجات نوح پیامبر از سیل
• نجات ابراهیم پیامبر از آتش
• کوری یعقوب پیامبر رفع شد و به وصال یوسف رسید.
• بهبودی ایوب از بیماری
• موسی و بنی اسرائیل از دست فرعون رستند.
• عروج عیسی

اهل سنت معتقدند پیامبر اسلام در این روز روزه می‌گرفتند و روزه این روز مستحب است.^[۹]

[ویرایش] پانویس

[ویرایش] جستارهای وابسته

• اشیاء نمادین عاشورا

[ویرایش] کتابشناسی

• سید بن طاووس، لهوف
• قیام امام حسین در منابع اهل سنت،
• حماسه حسینی، مرتضی مطهری

قیام امام حسین (ع)اثر سید جعفر شهیدی

[ویرایش] پیوندهای خارجی

• محرم و عاشورا در میان اهل سنت - رادیو زمانه

• فرهنگ عاشورا، جواد محدثی
• چیستی عاشورا
• عاشورای حسینی
• عاشورا و امام حسین در آئینه احادیث
• محرم، قربانی دوران گذار شیعه اپوزوسیون به شیعه صاحب حکومت
• جلوه‌هایی از آیین‌های سنتی عزاداری ماه محرم در استان خراسان جنوبی
• نگاهی به آیین‌های عزاداری سنتی محرم در شهرهای شمال اصفهان
• بانوان همدان و سنتهای محرم
• گزارشی از عزاداری اهل سنت، ارامنه و زرتشتیان ایران

قیام امام حسین اثر سید جعفر شهیدی

[ویرایش] عکس‌های سوگواری روز عاشورا

مراسم «هوسِی» در ترینیداد و توباگو

مراسم سینه زنی در بحرین

مراسم سوگواری امام حسین در کربلا

جامعه شناسی تحریفات عاشورا ؛ دکتر سید عبدالحمید ضیایی، نشر هزاره ققنوس، چاپ دوم. ۱۳۸۵

ن . ب . و مناسبت‌های اسلامی ولادت پیامبر اسلام | معراج | مبعث | مباهله | عید قربان | رمضان | عید فطر | عید غدیر | نیمهٔ شعبان | شب قدر | محرم | عاشورا | اربعین