Artseniko
Wikipedia(e)tik
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Orokorra | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Izena, Ikurra, Zenbakia | Artsenikoa, As, 33 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Serie kimikoa | metaloideak | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Taldea, Periodoa, Orbitala | 15, 4, p | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Itxura | gris metalikoa |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa atomikoa | 74,92160(2) g/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Konfigurazio elektronikoa | [Ar] 3d10 4s2 4p3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektroiak orbitaleko | 2, 8, 18, 5 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Propietate fisikoak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Egoera | solidoa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dentsitatea | (0 °C, 101,325 kPa) 5,727 g/L |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Urtze-puntua | 1.090 K (817 °C, 1.503 °F) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Irakite-puntua | 887 K (614 °C, 1.137 °F) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Urtze-entalpia | 24,44 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Irakite-entalpia | 34,76 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Bero espezifikoa | (25 °C) 24,64 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Propietate atomikoak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kristal-egitura | erronboedrikoa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oxidazio-zenbakia(k) | 5, 3, 1,[1] -3 (oxido azido ahula) |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegatibotasuna | 2,18 (Paulingen eskala) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ionizazio-potentziala | 1.a: 947,0 kJ/mol 2.a: 1.798 kJ/mol 3.a: 2.735 kJ/mol |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Erradio atomikoa (batezbestekoa) |
115 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Erradio atomikoa (kalkulatua) |
114 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Erradio kobalentea | 119 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Van der Waalsen erradioa | 185 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Datu gehiago | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Eroankortasun termikoa | (300 K) 50,2 W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Isotopo egonkorrenak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Erreferentziak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Artsenikoa elementu kimiko bat da, As ikurra eta 33 zenbaki atomikoa dituena. Alberto Magnok aurkitu zuen 1250ean. Metaloide pozoitsua da, forma alotropiko asko dituena, besteak beste, horia (molekula ez-metalikoa) eta hainbat forma beltz eta gris (metaloideak). Naturan artseniko elementala hiru forma metaloidetan aurki daiteke, bakoitza bere kristal-egiturarekin: artseniko minerala sensu stricto, eta bakanagoak diren artsenolanprita eta parartsenolanprita. Haatik, gehienetan artseniuro edo artsenato eran agertzen da. Mota horietako ehundaka konposatu ezagutzen dira. Artsenikoa eta bere konposatuak pestizidetan, herbizidetan, intsektizidetan eta aleazioetan erabiltzen dira.
Artsenikoaren oxidazio-egoera nagusiak hauek dira: -3 (artseniuroak: normalean aleazio-formako metal arteko konposatuak), +3 (artsenatoak (III) edo artsenitoak, alegia, konposatu organoartseniko gehienak), eta +5 (artsenatoak(V), oxikonposatu artseniko ez-organiko egonkorrenak). Artsenikoa beste artseniko-atomo batzuekin ere lotzen da, esaterako As-As bikoteak sortuz realgar izeneko sulfuro gorrian edo As43- ioiak skutterudita izeneko konposatuan.
 |
Artikulu hau kimikari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
