Αντίγονος ο Μονόφθαλμος
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ο Αντίγονος Α' Κύκλωψ ή Μονόφθαλμος (382-301 π.Χ.) ήταν Μακεδόνας ευγενής, στρατηγός, και ένας από τους σατράπες του βασιλείου του Μεγάλου Αλέξανδρου. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου, ο Αντίγονος υπήρξε κεντρικό πρόσωπο στούς "Πολέμους των Διαδόχων" και ίδρυσε τη Δυναστεία των Αντιγονιδών αφού ανακηρύχθηκε βασιλιάς το 306 π.Χ.
| Αντίγονος ο Μονόφθαλμος | ||||||||||
|
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Κατάτμηση της Αυτοκρατορίας
Ο Αντίγονος είχε διορισθεί, από τον Αλέξανδρο, κυβερνήτης της Φρυγίας το 333 π.Χ. Μετά το θάνατο του Αλέξανδρου (323 π.Χ.) ο Περδίκκας που εκτελούσε χρέη αντιβασιλέα, του παραχώρησε και τις επαρχίες της Παμφυλίας και της Λυκίας. Στη συνέχεια ο Αντίγονος επέσυρε την οργή του Περδίκκα για το λόγο ότι αρνήθηκε, ενώ του ζητήθηκε, να βοηθήσει τον Ευμένη να καταλάβει της επαρχίες που του παραχωρήθηκαν (Παφλαγονία και Καππαδοκία), των οποίων η κατάκτηση δεν είχε ολοκληρωθεί από τους Μακεδόνες. Με κίνδυνο της ζωής του, διέφυγε με το γιό του Δημήτριο στην Ελλάδα, όπου απέσπασε την εύνοια του Αντίπατρου (αντιβασιλέως της Μακεδονίας). Σε αυτή τη φάση σχηματίζεται ένας συνασπισμός κατά του Περδίκκα με κύριους προταγωνιστές τον Αντίπατρο , τον Πτολεμαίο , τον Κρατερό και τον Αντίγονο . Σύμμαχος του Περδίκκα παραμένει ο Ευμένης , ο οποίος καταφέρνει να εξοντώσει τον Κρατερό σε μάχη που έγινε στην Ελλησποντιακή Φρυγία ή στην Καππαδοκία . Το 321 π.Χ. σκοτώνεται ο Περδίκκας στην προσπάθεια να εξουδετερώσει τον Πτολεμαίο και έλαβε χώρα νέα κατάτμηση της αυτοκρατορίας από τον Αντίπατρο (Συμφωνία του Τριπαραδείσου της Άνω Συρίας το 321 π.Χ.) .
Στον Αντίγονο ανατέθηκε ο πόλεμος κατά του εναπομείναντος Ευμένη ο οποίος , αν και ήταν ικανότατος και στα πολεμικά , δεν πλαισιωνόταν απο πιστούς συνεργάτες . Ο Αντίγονος κατάφερε να δελεάσει τον Απολλωνίδη , αξιωματικό του ιππικού του Ευμένη , να αυτομολήσει κατά τη διάρκεια της μάχης που έλαβε χώρα στα Ορκύνια πεδία με αποτέλεσμα την ήττα του Ευμένη παρά το γεγονός ότι αυτός είχε διπλάσιες δυνάμεις απ' αυτές του Αντίγονου . Ο Ευμένης αποσύρθηκε , με 600 άνδρες , στην οχυρή θέση Νώρα στα βόρεια υψώματα του όρους Ταύρος στην Καππαδοκία . Μετά τη νίκη αυτή ο Αντίγονος πρόσθεσε στη δύναμή του και την άλλωτε δύναμη του Ευμένη , η οποία πρέπει να ήταν μεγαλύτερη από 10.000 πεζούς και 5.000 ιππείς . Αφού απέκλεισε τον Ευμένη στα Νώρα στράφηκε κατά των συνεργατών του Περδίκκα , Αλκέτα (αδελφός του Περδίκκα) και Αττάλου . Ο ίδιος επικεφαλής δυνάμεως 40.000 πεζών και 7.000 ιππέων διέσχισε , σε εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα , τα 450 χλμ που χωρίζουν την Καππαδοκία με την Πισιδία όπου βρισκόταν ο Αλκέτας , ο οποίος αιφνιδιάστηκε και δεν μπόρεσε καν να παρατάξει τη φάλαγγά του , η οποία άλλωστε υστερούσε κατά πολύ . Ο Άτταλος και άλλοι αξιωματικοί συνελήφθησαν ενώ ο Περδίκκας διέφυγε , προσωρινά , στην Τερμησσό όπου και αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια του Αντίγονου . Ο Αντίγονος πρόσθεσε επιπλέον δυνάμεις στο στρατό του , ο οποίος εκείνη τη στιγμή ήταν ο μεγαλύτερος που είχε συγκεντρωθεί ως τότε στο κράτος .
[Επεξεργασία] Μάχη για την Ασία
Ο Πολυπέρχων διαδέχθηκε τον Αντίπατρο στη Μακεδονία το 319 π.Χ., αποκλείοντας τον γιό του Αντίπατρου, Κάσσανδρο. Ο Αντίγονος αποφάσισε να γίνει κύριος της Ασίας και σε συνδυασμό με τον Κάσσανδρο και τον Πτολεμαίο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την εξουσία του Πολυπέρχωνα .
Σε παράβαση της συμφωνίας του Τριπαράδεισου (παράβαση που είχε διαπράξει και ο Πτολεμαίος προσαρτώντας την Κοίλη Συρία) προσάρτησε της σατραπείες της Ελλησποντικής Φρυγίας και της Λυδίας απο τους Αρριδαίο και Κλείτο αντίστοιχα . Άρχισε διαπραγματεύσεις με τον Ευμένη , αλλά ο Ευμένης παρέμενε πιστός στη βασιλική οικογένεια . Ο Ευμένης δραπέτευσε από τα Νώρα, συγκέντρωσε στρατό και συμμάχησε με τους σατράπες των ανατολικών επαρχιών. Ο Αντίγονος έδωσε δυο μεγάλες μάχες κατά του Ευμένη, στην Παραιτακηνή το 317 π.Χ. και στην Γαβιηνή το 316 π.Χ. Τελικά ο Ευμένης παραδώθηκε με προδοσία στον Αντίγονο και θανατώθηκε το 316 π.Χ.
Μετά απ' αυτά ο Αντίγονος διεκδίκησε την εξουσία για το μεγαλύτερο μέρος της Ασίας, κατάσχεσε τους θησαυρούς στα Σούσα και εισήλθε στη Βαβυλώνα, της οποίας κυβερνήτης ήταν ο Σέλευκος. Ο Σέλευκος κατέφυγε στον Πτολεμαίο, και με τον Λυσίμαχο και τον Κάσσανδρο συμμάχησαν κατά του Αντίγονου (315 π.Χ.). Παράλληλα, ο Αντίγονος διακήρυξε την ελευθερία των ελληνικών πόλεων, τις οποίες προσπάθησε να προσεταιριστεί. Ως έμπρακτη απόδειξη δεν θα τοποθετούσε φρουρά σε όσες πόλεις ελευθέρωνε. Το 314 π.Χ. ο Αντίγονος εισέβαλε στη Συρία, η οποία ανήκε στον Πτολεμαίο, και πολιόρκησε την Τύρο για πάνω από ένα χρόνο. Το 312 π.Χ. ο γιος του Δημήτριος ηττήθηκε στη Μάχη της Γάζας από τον Πτολεμαίο και έχασε τη Βαβυλώνα, την οποία ανακατέλαβε τον επόμενο χρόνο.
[Επεξεργασία] Κύριος της Ασίας
Το 311 π.Χ. συνάφθηκε ειρήνη σύμφωνα με την οποία η Μικρά Ασία και η Συρία, προσωρινά, μέχρι την ενηλικίωση του (εκ Ρωξάννης) Αλέξανδρου Β', παραχωρούνταν στον Αντίγονο. Αυτή η συμφωνία δεν κράτησε πολύ καθώς ο Κάσσανδρος δολοφόνησε τη Ρωξάνη και το γιό της. Με το πρόσχημα ότι είχαν τοποθετηθεί φρουρές σε μερικές από τις ελεύθερες πόλεις από τον Αντίγονο, ξανάρχισαν οι εχθροπραξίες από τον Κάσσανδρο και τον Πτολεμαίο. Παρά τις αρχικές επιτυχίες του Πτολεμαίου στη Μικρά Ασία και σε μερικά νησιά του Αιγαίου, ο Δημήτριος τον συνέτριψε στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας της Κύπρου το 306 π.Χ.
Με την κατάληψη της Κύπρου απο το Δημήτριο το 306 π.Χ., ο Αντίγονος ανακηρύχθηκε απο το στρατό του βασιλιάς και διάδοχος του Αλέξανδρου. Εν συνεχεία ετοίμασε ισχυρό στρατό και στόλο, με διοικητή το Δημήτριο, και έσπευσε να επιτεθεί στη χώρα του Πτολεμαίου. Η απόπειρα αυτή απέτυχε καθώς δεν μπόρεσε να διασπάσει την άμυνα του Πτολεμαίου και αναγκάστηκε να αποσυρθεί. Το 305 π.Χ. ο Δημήτριος θέλησε να τιμωρήσει την πόλη της Ρόδου η οποία αρνήθηκε να βοηθήσει τον Αντίγονο κατά της Αιγύπτου. Η πολιορκία κράτησε ένα χρόνο και, μετά τη σθεναρή αντίσταση που βρήκε, ο Δημήτριος υποχρεώθηκε να συνθηκολογήσει .
[Επεξεργασία] Μάχη της Ιψούς και θάνατος
Οι ισχυρότεροι σατράπες της αυτοκρατορίας (Κάσσανδρος, Σέλευκος, Πτολεμαίος και Λυσίμαχος) αυτοανακηρύχτηκαν και αυτοί βασιλείς αντιδρώντας στον Αντίγονο, ο οποίος τελικά βρέθηκε αντιμέτωπος και με τους τέσσερεις. Ο Αντίγονος απαίτησε απο τον Κάσσανδρο την άνευ όρων υποταγή της Μακεδονίας. Οι άλλοι τρείς του επιτέθηκαν και αναγκάστηκε να ανακαλέσει το γιό του απο την Ελλάδα, παρά το γεγονός οτι σημείωνε εκεί τη μια επιτυχία μετά την άλλη, και να κινηθεί κατά του Λυσίμαχου. Ο στρατός πατέρα και γιού ηττήθηκε απο τις συνδυασμένες δυνάμεις του Σέλευκου και του Λυσίμαχου στην αποφασιστική Μάχη της Ιψούς το 301 π.Χ. Ο Αντίγονος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της μάχης απο ακόντιο. Ήταν ογδόντα ενός ετών και πρίν την Ιψό δεν είχε χάσει ξανά μάχη.
Με το θάνατό του τερματίζεται και κάθε προσπάθεια επανένωσης της αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου. Οι νικητές διαχώρησαν τα βασίλειά τους. Το μεγαλύτερο μέρος της επικράτειας του Αντίγονου πήγε στο Σέλευκο και στο Λυσίμαχο.
Ο Δημήτριος απέκτησε τον έλεγχο της Μακεδονίας το 294 π.Χ., τον οποίο και διατήρησε ο οίκος των Αντιγονιδών μέχρι την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους, μετά τη Μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ.
[Επεξεργασία] Χρονολόγιο
| Δυναστεία των Αντιγονιδών |
 |
|
|
|
Αντίγονος Α' Μονόφθαλμος |
| Έτος (π.Χ.) | Γεγονός | ||
|---|---|---|---|
| 382 π.Χ. | Γέννηση του Αντιγόνου Α' του Μονόφθαλμου, μελλοντικού στρατηγού και επιγόνου του Αλεξάνδρου του Μέγα. | ||
| Ο Αντίγονος γίνεται σύντροφος του Φιλίππου Β' της Μακεδονίας. | |||
| Γάμος με τη Στρατονίκη, κόρης του Κορράγου της Θράκης. | |||
| Γέννηση του γιου του, Φιλίππου. | |||
| 337 π.Χ. | Γέννηση του Δημήτριου του Πολιορκητή. | ||
| 336 π.Χ. | Δολοφονία του Φιλίππου Β'. Στο θρόνο της Μακεδονίας ανέρχεται ο γιος του Αλέξανδρος. | ||
| 334 π.Χ. | Ο Αλέξανδρος αναχωρεί για τη μεγάλη του εκστρατεία στην Ανατολή. Ο Αντίγονος διοικεί Έλληνες οπλίτες. | ||
| 333 π.Χ. | Διορισμός από τον Αλέξανδρο στη θέση του κυβερνήτη της Φρυγίας. Νικά τα περσικά στρατεύματα σε σειρά μαχών. | ||
| 323 π.Χ. | Θάνατος του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα. | ||
| 322π.Χ. –321 π.Χ. | Λαμβάνει από τον Περδίκκα, αντιβασιλιά του Αλεξάνδρου, τη Λυκία και την Παμφυλία. Κατόπιν γίνεται εχθρός του, όταν αρνήθηκε να συμμαχήσει με τον Ευμένη στον αγώνα του κατά του Αριαράθη Α', ηγεμόνα της Καππαδοκίας. Διαφεύγει στο πλάι του Αντίπατρου στη Μακεδονία, ενώ ξεσπά ο Πρώτος Πόλεμος των Διαδόχων: Αντίπατρος, Αντίγονος, Πτολεμαίος και Κρατερός ενάντια στον Περδίκκα και τον Ευμένη. | ||
| 321π.Χ. -320 π.Χ. | Λαμβάνει χώρα ο Διαμερισμός του Τριπαράδεισου. Ο Αντίγονος ανακηρύσσεται ανώτατος διοικητής των μακεδονικών δυνάμεων στην Ασία. | ||
| 319 π.Χ. | Ο Αντίγονος πολιορκεί τον Ευμένη στα Νώρα. | ||
| 318 π.Χ. | Ξεσπά ο Δεύτερος Πόλεμος των Διαδόχων: Πολυπέρχων και Ευμένης ενάντια στον Αντίγονο και τον Κάσσανδρο, γιο του Αντίπατρου. | ||
| 317 π.Χ. | Μάχη στην Παραιτακηνή ενάντια στον Ευμένη. | ||
| 316 π.Χ. | Ο Αντίγονος καταδιώκει τον Ευμένη στη Γαβιηνή. Ο Αντίγονος νικά οριστικά τον Εύμενη και εκτελεί τον Πείθονα, τον σατράπη της Βαβυλωνίας. Ο Σέλευκος διαφεύγει προς τον Πτολεμαίο. | ||
| 314 π.Χ. | Ξεσπά ο Τρίτος Πόλεμος των Διαδόχων: Κάσσανδρος, Πτολεμαίος και Λυσίμαχος ενάντια στον Αντίγονο και το γιο του Δημήτριο. Ο Αντίγονος διακηρύττει την απελευθέρωση της Ελλάδας. | ||
| 313 π.Χ. | Ο Αντίγονος καταλαμβάνει την Τύρο, ενώ στο πλευρό του έρχονται και οι Πελοποννήσιοι. | ||
| 312 π.Χ. | Ο Πτολεμαίος νικά το Δημήτριο κοντά στη Γάζα. | ||
| 311 π.Χ. | Ο Σέλευκος παίρνει τη Βαβυλώνα. | ||
| 307 π.Χ. | Ξεσπά ο Τέταρτος Πόλεμος των Διαδόχων: Πτολεμαίος και Κάσσανδρος ενάντια στον Αντίγονο και το Δημήτριο. Ο Δημήτριος απελευθερώνει την Αθήνα και αποπέμπει τον κυβερνήτη της Δημήτριο το Φαληρέα. | ||
| 306 π.Χ. | Ο Δημήτριος νικά τον Πτολεμαίο στη Σαλαμίνα της Κύπρου. Ο ίδιος και ο πατέρας του αναγνωρίζονται ως βασιλείς. | ||
| Ανεπιτυχής εκστρατεία του Αντίγονου και του Δημητρίου κατά του Πτολεμαίου. | |||
| 305π.Χ. –304 π.Χ. | Ο Δημήτριος δεν καταφέρνει να καταλάβει τη Ρόδο και λύνει την πολιορκία της χάρις στους Αθηναίους που μεσολαβούν ανάμεσα στις δύο πλευρές. Ο Δημήτριος λαμβάνει το προσωνύμιο «ο Πολιορκητής». | ||
| 302 π.Χ. | Εισβολή του Λυσίμαχου στη Μικρά Ασία, με την υποστήριξη του Κάσσανδρου και του Σέλευκου. | ||
| 301 π.Χ. | Μάχη της Ιψούς, ανάμεσα στους Διαδόχους. Θάνατος του Αντίγονου του Μονόφθαλμου στο πεδίο της μάχης. Η Μικρά Ασία περνά στα χέρια του Λυσίμαχου, η Ασία στο Σέλευκο, ενώ ο Δημήτριος κρατά ακόμη μέρη του ελλαδικού χώρου. | ||
[Επεξεργασία] Πηγές
- Η αγγλόφωνη Wikipedia.
- Διόδωρος ο Σικελιώτης xviii., xx. 46-86
- Πλουτάρχου Βίοι Παράλληλοι, Δημήτριος, Ευμένης
- www.livius.org
