בטחון
פֿון װיקיפּעדיע
מיינסטו זיכערהייט?
בטחון איז טראסטן זיך אליינס אדער אן אנדערן. מען פילט זיך זיכער עמאציאנאל אין לעבן.
[בעאַרבעטן] אידישקייט
אין אידישקייט איז דא א באגריף אז מען טאר נישט טראסטן קיינעם בלויז גאט.
דאס איז דער אמונה אין א העכערן כח מיט א פעלזן פעסטער אנטשלאסנקייט, עס קומט פון ווארט אין לשון קודש נאמנות און בטח: געטרייע באגלייבטקייט און זיכערקייט, און ענגליש טיישט דאס זיך אפ "טראסט".
ביי אידן נוצט מען דאס צו זאגן אז מיר גלויבן אין גאט. אדער ביי חסידים איז דאס אמונת צדיקים, זיי גלייבן אז דער רבי איז הייליג, און ער קען פועל'ן ישועות.
אמונה ווערט צעטיילט אין 5 הויפט תולדות מעשיות וואס איז מחייב דעם מענטש צו לעבן מיט; 1. יראת ה'; 2. בטחון; 3. אהבת ה'; 4. דבקות; 5. עבודת ה'.
[בעאַרבעטן] וויסן קעגן גלויבן
אדער בעסער געזאגט: אמונה פשוטה וואס דאס איז גלויבן קעגן פילאזאפיע וואס וויל מער זיך פארלייגן אויף דעם וויסן פון באשעפער. אין מער פרומע קרייזן האט זיך אוועקגעשטעלט א יסוד אין אידישקייט, אז מען טאר נישט זיכן און פרעגן, נאר גלייבן ווי א ראבאט מאשין אן קיין בירורים. דאס האט זיך אנטוויקעלט אין די צייטן פון רמב"ם, ווען זיינע תלמידים זענען אראפ פון אידישן וועג צוליב זיין פאלאזאפיע שיטה. לויט זיי איז דער אמונה דורך לערנען אביי ורבא, גמרא רשי און תוספות, און נישט דורך חקרענען און זיך פארטיפן אין די נאטור און וועגן פון באשפער. און ווי ווייניגער מען פארשטייט אלס בעסער איז די אמונה ווי מ'זעהט אייביג אין שווערע צייטן האט כלל ישראל איבערגעלעבט בזכות נשים צדקניות, וואס זיי זענען דער מערסטע אומוויסענד אין טראכטן, און דאס איז זיי בייגעשטאנען די תמימות צו ראטעווען אונזער פאלק.
אבער סאיז דא פרומע וואס האבן יא אנגענומען די רמב"ם'ס מהלך פון פיליזאפיע, אז מען קען נישט באמת גלייבן אן זיך פארענטפערן די שוועריגקייטן און זיך פלאגן צו פארשטיין די שווערע חכמה פון דעת ה'. ווייל אמונה פשוטה איז אפשר גוט און וואול ווען מען האט נישט קיין שוועריגקייטן און די באן פארט, אבער יעדעס קליינעם נסיון קען דאס אויפשאקעלן, דאן ווערט מבורר למפרעאז דאס איז נישט געווען קיין גלויבן, נאר בלויז א נישט נישט גלויבן, און מיר זענען באפוילן צו גלייבן און נישט נישט צו גלייבן.
[בעאַרבעטן] שלושה עשר עיקרים
דער רמבם האט אוועגעשטעלט 13 הויפט אמונות וואס יעדער איד מוז גלייבן.
| געפילן |
|---|
|
אנטוישונג | נידערגעשלאגענקייט | פחד | זיכערקייט | פאראט | כפוי טובה | מרה שחורה | הסכמה | כבוד | טרייסלונג | Ambivalence | גערעגטקייט | Angst | קאלט | Anticipation | Anxiety | Apathy | Bitterness | לאנגווייליגקייט | Compersion | Confusion | מרה שחורה | עקל | מסופק | Ecstasy | Embarrassment | ליידיג | Enmity | Ennui | ענטוזיאזם | קנאה | Epiphany | Fanaticism | פארכט | Frustration | תענוג | הכרת הטוב | באליידיגונג | טרויער | זעלבסט שולד | פרייד | האס | Homesickness | האפענונג | Horror | באליידיגונג | קנאה | Limerence | עלנד | ליבע | גלוסט | Melancholia | פאניק | רחמנות | נחת | Rejection | חרטה | תשובה | Self-pity | Serenity | שאנדע | איידלקייט | כעס | ליידן | איבעראשונג |
| מידות |
|---|
|
הארטנעקיגקייט | ענווה | פלייסיגקייט | בטחון | מרה שחורה | גוט הארציקייט | פרישות | שווייגען | ריינקייט | סדר | סבלנות | מנוחת הנפש | פאראט | ערליכקייט | חכמה | כעס | היפאקריטיע | ליגענט | אומאינטערעס | פארביטערטקייט | הכרת הטוב | כפוי טובה | חוצפה | צומישטקייט | מרה שחורה | אנטוישונג | אמת | באשיידען | עצלות | פלייסיג | פארשעמט | ליידיג | פיינטשאפט | לאנגווייליג | ענטוזיאזם | קנאה | השגה | פאנאטישקייט | פארכט | אנטמוטיגט | תענוג | הכרת הטוב | טרויער | זעלבסט שולד | פרייד | האס | בענקשאפט | האפענונג | גרויל | באליידיגונג | קנאה | עלענד | ליבע | גלוסט | עצבות | פאניק | רחמנות | חרטה | אפווארפונג | חרטה | תשובה | זעלבסט-רחמנות | רואיגקייט | שאנדע | איידלקייט | ליידן | שטוינונג | איבעראשונג |
