Motî:schåyî
Èn årtike di Wikipedia.
schåyî / eschåyî (codjowaedje)
I. [v.c.]
1. mete (deus cayets) todi pus lon d' n' on l' ôte. Schåyoz vos djambes. Faleut k' les djandårs fijhénxhe schåyî les djins pol porcession polou passer. Li garçon d' cafè a vnou schåyî les tcheyires. F. écarter.
2. schåyî ses ouys: drovi des grands ouys. Li solea vént di s' lever; il årè co dandjî di schåyî ses ouys po mi rmete (L. Somme). F. écarquiller. awè les ouys schåyîs: awè des grands ouys, efondrés dins les oxheas, dinant ene air di scrandeur, sovint après ene longue maladeye. I fåt vey come il a les ouys schåyîs, bén c' est l' cancer, la, por mi.
3. schåyî des berlinnes, des trins, des vagons: (mot d' hoyeu, di tchmin-d'-fierisse) les fé passer so èn ewiyaedje, po les candjî d' voye.
4. afroyî (des solés trop ptit pol pî). Neni, i n' sont nén trop ptits; vos les schåyroz e les metant.
5. (v.m.) touwer on codåné tot fjhant saetchî cwate tchivås atelés a ses djambes et ses bresses. F. écarteler.
6. (pa stindaedje) bouxhî so (ene sakî). Dji t' va schåyî !
II. si schåyî [v.pr.]
1. schåyî ses djambes sol costé, disk' a tere, tot ridant, et sovint s' fé do må. I gn aveut del waerglaece so les montêyes; dj' a ridé et dj' a bén måké di m' schåyî. Gn a nosse vatche ki s' a schåyi e si rlivant o ståve. Li troye s' a stî schåyi sol glaece (ramexhné pa M. Francard). F. faire le grand écart.
2. si bodjî, si houwer sol costé po leyî passer ene sakî, ene sacwè. Schåyoz vs ki dj' passe. Dji m' schåya sol costé po l' leyî passer (ramexhné pa J. Haust). F. s'écarter, se pousser, se reculer, s'éloigner.
3. (mot d' hoyeu, di tchmin-d'-fierisse) aler d' èn ôte des costés, après èn ewiyaedje, tot cåzant d' ene voye di berlinne en ene fosse, ene cårire, d' ene voye di tchmin d' fier. Cial, c' est on montant d' voye ki si schåye foû del tiesse del voye (ramexhné pa J. Haust). F. dériver, émaner, diverger.
4. prinde ene direccion todi pus lon d' n' on l' ôte, tot cåzant di raecinêyes, evnd. Li grosse dint n' aveut cåzu pus rén come corone et ene raecinêye a cwate sitos k' on voeyeut bén sol radio k' il alént e si schåyant tot moussant å parfond di l' oxhea do babetch (L. Mahin). F. s'écarter, diverger.
5. scheure, si drovî, tot cåzant do brouyård. On n' direut ki l' brouyård si va schåyî (ramexhné pa J. Haust & E. Legros). F. se dissiper.
Etimolodjeye: vî tîxhon skaidan (minme sinse).
| schåyî u eschåyî, schåyeye u eschåyeye [addj., purade padvant & o.f.n.] grand e mwinre, tot cåzant d' ene djin. On grand coir tot schåyî. Loukî a : dishåjhiné, grand epatlé, dispindeu d' gayole, di djambons. F. dégingandé, élancé, désarticulé, écartelé. >> On grand schåyî, on mannet schåyî: on grand ome k' on n' voet nén voltî. F. grand escogriffe.
Etimolodjeye: addjectivé pårticipe erirece.
| schåye u eschåye [f.n.] dins l' ratourneure fé schåye nete [vierbire s.c.]
1. fé totafwait comifåt. F. grand escogriffe.
2. fé raezibusse avou èn amagnî, evnd. Loukîz a schåynete. F. faire table rase.
Etimolodjeye : sivierba d' schåyî.
| schåyaedje u eschåyaedje [o.n.]
1. accion do viebe "schåyî" et si rzultat. F. écartement, séparation, écartèlement.
2. copurade (mot d' hoyeu, di tchmin-d'-fierisse): accion di mete les vagons, les berlinnes sol voye k' i dvèt aler, en èn ewiaedje. E beur, li schåyaedje des berlinnes si fjheut so çou k' on lome des takes (grosse pîces di fonte dizo ls ewiyaedjes). F. dispatching, répartition (entre deux voies).
| schåyoe u eschåyoe [o.n.]
1. (v.m.) (mot d' hoyeu, di tchmin-d'-fierisse) boket d' fier metou ådvin l' ray, po-z aidî les rowes di trin, di berlinne a passer ls ewiyaedjes sins disrayi. F. contre-rail.
2. (mot d' cérudjin) grosse cizete avou deus betch ki schåyèt les tchårs po l' cérudjin polou ctaeyî padzo. F. écarteur.
3. (v.m.) (mot d' moenneu di tchvås) schåye-traits.
Etimolodjeye: cawete -oe (usteye).
Parintêye :
- schåyner
Mots d' aplacaedje :
Omofoneye po "schåye"
Minme sourdant etimolodjike :
