West-Germoans
Uit Wikipedia
|
||||||
| Daterienge | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Et West-Germoans (ca. 200 n.C. - ca. 400 n.C.) es de uutgestorvn toale die an 'n oorsproung lag van de West-Europeesche Germoansche toaln van vandoage. Dienen term, West-Germoans, es ook gebruukt lik verzoamelnoame vo die toaln.
Et West-Germoans es geëvolueerd uut et Oergermoans, de oorsprounkelikke eeneindstoale van olle Germoann.
Inoud |
[bewerkn] Toalkundige innovoasjes
In de 2e eeuwe n.C. èt et Germoans van de meest zuudwestelikke Germoansche stammn en poar toalkundige vernieuwiengn gekend die 't Oost- en Noord-Germoans nie of in mindere moate gekend èn.
- OerGm. /z/ → WGm. /r/
- Got. auso ↔ OI ēare, OOD ōra (ore)
- Got. dius ↔ OI dēor (beeste)
- OerGm. /eu/ → WGm. /io/
- OerGm. *beudan, *deup, *kneu → OS biodan, diop, knio (biedn, diepe, knie)
- OerGm. /ð/ (stemebbende dentoale fricatief) → WGm. /d/
- ON gōdhr ↔ OI gōd (goed)
- ON mōdhir ↔ OI mōdor (moeder)
- OerGm. /lth/ → WGm. /ld/
- Got. wiltheis ↔ OI wilde (wild)
- Got. gulþ ↔ OI gold (goud)
- nieuwe tweeklankn (diftoungn) vanuut combinoasjes van simpele klienkers mè OerGm. /jj/ en /ww/
- Got. waddjus ↔ OI wæg (meur)
- ON hryggva ↔ OI hrēowan (rouwn)
- geminoatie (verdubbelienge) van medeklienker voor /j/, /r/ of /l/
- Got. satjan ↔ OS settian (zettn)
- Got akrs, ON akr ↔ OS akkar (akker)
Legende
OerGm. = Oergermoans, WGm. = West-Germoans, Got. = Gotisch, OI = Oudiengels, ON = Oudnoors, OOD = Oudoogduuts OS =Oudsaksisch.
* voor e word wilt zeggn da da word deur e gebrek an overgeleverd materioal toalkundig gereconstrueerd es
[bewerkn] West-Germoansche toaln
D'r zyn twee toalgroepn binn et West-Germoans.
- Anglo-Fries
- bestoat uut et Iengels en et Fries
- Zuud-Germoans of Continentoal-Germoans
- bestoat uut de Nederfrankische, Nedersaksische en Oogduutsche toaln en streektoaln
[bewerkn] Toalkundige vernieuwiengn
De West-Germoansche toaln die an de Noordzee loagn, èn in d'eeste eeuwn n.C. veranderiengn oundergoan die de meer zudelikke Germoann in et binnenland nie gekend èn. Die toalkundige vernieuwiengn stoan bekend lik d'Ingveoonsche klankverschuviengn.
Vanof de vierde eeuwe èt er em by de meest zudelik geleegn Germoann die round d'Alpn weundn e serieuze klankverschuvienge voorgedoane, de twidde Germoansche of Oogduutsche klankverschuvienge. Dat èt geresulteerd in e voddere upsplitsienge van et continentoal Germoans.
[bewerkn] Letterkunde
Uut de West-Germoansche periode zyn d'r gin tekstn overgeleverd gewist, mè uutzounderienge van en andvul runen woavan d'interpretoasje problemoatisch es.
[bewerkn] Voddere evoleusje
Deur de grote volksveruuziengn en emigroasjn van de volkern up et continent binst 'n eestn ilt van 't eeste millennium ountstoundn d'r verschillende variantn binn et West-Germoans. Vanof de 5e eeuwe n.C. keun je spreekn van
- Oudiengels, voorloper van et Iengels
- Oudfries, voorloper van et Fries
- Oudnederlands, voorloper van de Nederfrankische toaln
- Oudsaksisch, voorloper van de Nedersaksische of Platduutsche streektoaln
- Oudoogduuts, voorloper van et moderne Duuts
