Guido Gezelle
Uit Wikipedia
Guido Gezelle (Brugge, 1 meie 1830 – Brugge, 27 november 1899) was een West-Vlamschn dichter, toalgeleerde, vertoaler en publicist.
J'is surtout gekend vô z’n lyrische gedichtn in 't West-Vlams over de nateure en zyn beeldnd toalgebruuk.
Inoud |
[bewerkn] Leven & werk
Gezelle is in 1854 tout paster gewyd. D’rachter giengt ‘n noa 't Klêen Seminoarie in Roeseloare woa dat ‘n lêroare was en ook 't latste dêel van z'n pasteripleidienge krêeg. Je gaf lesse in toaln en je begeleidde de buutnlandsche leerlingn. ‘t Woarn vor em topjoarn van toalstudie, pedagogischn inzet, spirituele begeleidinge en poëtischn activiteit.
Je zettege em in vo de erwoarderinge van z’n moedertoale, ’t Vlams, ip een idealistische maniere. In dien context verscheenn vanof 1858 z’n eeste publicoaties en poëziebundels, “Kerkhofbloemen”, “Vlaemsche Dichtoefeningen” en in 1862 een verzoamelbundel gedichtn, gezangn en gebeedn. Je droomde d’rvan ‘t “voorouderlike Vlams” te zien erleevn als cultuurtoale:
-
- Gij zegt dat ’t vlaamsch te niet zal gaan:
- ’t en zal!
- Dat ’t waalsch gezwets zal boven slaan:
- ’t en zal!
- Dat hopen, dat begeren wij:
- Dat zeggen en dat zweren wij:
- zoo lange als wij ons weren, wij:
- ’t en zal, ’t en zal,
- ’t en zal!
J'ad styf dichte vriendschapsreloaties me zyn lêerliengen en zyn favoriete leerling was Eugène Van Oye. Deurda Gezelle ip zuk'n persôonlikke maniere lessegaf, krêegt ‘n z'n ountslag in Roeseloare.
Deurda z’n missioneringsplann vor Ingeland nie woarn ingewilligd, is Gezelle ton leroare gewordn an ‘t Ingels Seminarie in Brugge.
In 1865 is Gezelle benoemd tout ounderpaster in de Walburgakerke in Brugge en d’rachter ist ‘n noa Kortryk gegoan, zyn twidde bloeiperiode.
Guido Gezelle et ook West-Vlamsche volkswoordn en uutdrukkingen ipgeschreevn vo te bewoarn vo ’t noageslacht. Je zou zelfs een verzoamelinge angeleid en van de woordn die z’n biechtelingn gebruuktn vor under erotische zoundn te beschryvn. Een van z’n volgelingn, Leonard De Bo, et van "de levende stemmen der taal" 't West-Vlaamsch Idioticon gemakt. Gezelle ad ook een tydschriftje: ‘’Loquela’’, “een blad voor eigen Vlaamsche liefhebberije en voor eigen Vlaamsche taalgeleerdheid”.
In 1884 is Gezelle ook in contact gekommn me Frans-Vloandern. Lik dat’n g’interesseerd was in de Vlamsche toale gingt’n ook luustern noa de toale van de sedert 1713 (by de Vrede van Utrecht) ofgescheidn Vloamingn in de Westoek, die een ouder Vlaemsch bewoard addn. Gezelle is ton ook verkoozn tout lid van ’t Comité Flamand de France.
[bewerkn] Chronologie
- 1830: 1 meie: geboorte
- 1846: Roeseloare: humaniorastudies an ’t Kleen Seminarie
- 1850: Brugge: pasteripleidinge an ’t Groot Seminarie
- 1854: Paster (10 juni) en leroare an ’t Kleen Seminarie in Roeseloare
- 1857: Poësisleroare (tout 1859)
- 1858: Debuteert als dichter me “Kerkhofblommen” en “Vlaemsche dichtoefeningen”.
- 1860: Rector Ingels college en professor filosofie an ‘t Ingels Seminarie in Brugge. Publiceert XXXIII Kleengedichtjes
- 1861: Vice-rector van ‘t Ingels Seminarie in Brugge
- 1862: Gedichtn, gezangn en gebeedn
- 1864: Politieke journalistiek in de gazette ’t Jaer 30 (wekeliks, tout 1870)
- 1865: Benoeminge tout ounderpaster van de Sint-Walburgaparochie in Brugge. Redacteur van “Rond den Heerd”, een volkskundig en cultureel weekblad
- 1872: Benoeminge tout ounderpaster van de Onze-Lieve-Vrouwparochie in Kortryk
- 1873: Journalist en publicist in de platselike pers (in “De Vryheid”, loater in de “Gazette van Kortryk”)
- 1880: Nieuwe verzoamelbundel: “Liederen, eerdichten et reliqua”
- 1881: Start met een toalkundig tydschrift: Loquela
- 1886: Vertoalinge van “The Song of Hiawatha” van H.W. Longfellow
- 1889: Directeur van een klene kloostergemeenschap van Fransche nunn in Kortryk
- 1890: Eén van de iprichters van “Biekorf”, een volkskundig tydschrift
- 1893: Tijdkrans
- 1897: Rijmsnoer. Start met de vertoalinge van “Meditationes Theologicae” (Goddelike beschouwingn)
- 1899: Benoeminge tout directeur (chaplain) van ‘t Ingels Klooster van kanunnikessn in Brugge. Gestorvn in Brugge ip 27 november
- 1901: Publicoatie van de postume bundel “Laatste verzen”
[bewerkn] Varia
- Guido Gezelle was de nounkel van de schryver Stijn Streuvels (Frank Lateur).
- August Vermeylen eet den boek "Gezelle tot heden" geschreevn, een eerbetôon an Gezelle. August Vermeylen was één van de iprichters van "Van Nu En Straks", woavan da Guido Gezelle ook in de redactie zat van 1893 tot 1894.
[bewerkn] Dien avond en die rooze
Een bekend gedicht van Guido Gezelle es "Dien avond en die rooze". Da is geschreven vo Eugène Van Oye en moe em erinneren an z'n pasterroepienge. 't Wordt ook geïnterpreteerd als een liefdesgedicht zounder meer:
-
- 'k Heb menig uur bij u
- gesleten en genoten,
- en nooit en heeft een uur met u
- me een enklen stond verdroten.
- ’k Heb menig menig blom voor u
- gelezen en geschonken,
- en, lijk een bie, met u, met u,
- er honing uit gedronken;
- maar nooit een uur zoo lief met u,
- zoo lang zij duren koste,
- maar nooit een uur zoo droef om u,
- wanneer ik scheiden moste,
- als de uur wanneer ik dicht bij u,
- dien avond, neêrgezeten,
- u spreken hoorde en sprak tot u
- wat onze zielen weten.
- Noch nooit een blom zoo schoon, van u
- gezocht, geplukt, gelezen,
- als die dien avond blonk op u,
- en mocht de mijne wezen!
- Ofschoon, zoo wel voor mij als u,
- - wie zal dit kwaad genezen? -
- een uur bij mij, een uur bij u
- niet lang een uur mag wezen;
- ofschoon voor mij, ofschoon voor u,
- zoo lief en uitgelezen,
- die rooze, al was ‘t een roos van u,
- niet lang een roos mocht wezen,
- toch lang bewaart, dit zeg ik u,
- ‘t en ware ik ‘t al verloze,
- mijn hert drie dierbare beelden: U,
- DIEN AVOND - en - DIE ROOZE!
- 'k Heb menig uur bij u
[bewerkn] Bronne
Nevest de vele andere werken over Guido Gezelle is er:
- VAN DER PLAS, MICHEL, Mijnheer Gezelle. Biografie van een priester-dichter, uutgegeven bia Lannoo Anthos, Tielt, 1998.
