Yaverören, Sivrihisar
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 Yaverören, Türkiye |
|
|---|---|
 Eskişehir |
|
| Bilgiler | |
| Nüfus | 208 [1] (2000) |
| Koordinatlar | |
| Posta Kodu | 26600 |
| Alan Kodu | 0222 |
| Yönetim | |
| Coğrafi Bölge | İç Anadolu Bölgesi |
| İl | Eskişehir |
| İlçe | Sivrihisar |
| Köy Muhtarı | Nizamettin Göksel |
| Web Sitesi | |
Yaverören, Eskişehir ilinin Sivrihisar ilçesine bağlı bir köydür.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarihi
İstiklâl savaşı sırasında bir süre Yunan işgalinde kalan köy, Türk ordusunun Büyük Taarruz’la beraber ilerlemesi sonucu, bozguna uğrayan Yunan ordusunun Anadolu’daki hemen her köy, kasaba ve şehirde yaptığı vahşet ve zulümden fazlasıyla nasibini almış, evler, ahırlar ve ekili araziler yakılarak harabeye döndürülmüştür. O tarihten sonra da adı "Yâverviran"a dönmüştür. 1950’li yıllarda köyün adı "Yâverören" olarak değiştirilmiştir. Yâverören Köyü, Eskisehir’in Sivrihisar Ilçesi’ne bagli olup 1895-1897 yillarinda Vatan Kirim’in Bahçesaray, Gözleve ve Kerç civarindaki köylerden göç eden Kirim Tatarlari tarafindan kurulmustur. Köye ilk gelenler Ebutâlip (Dogan) ve "Tat" lakapli Haci Süleyman (Özçelik)’dir. Yâverören Köyü, Eskisehir-Ankara ana yoluna 10 km. mesafede olup, kuzeyinde yer alan anayola Sivrihisar’in Kaymaz nahiyesi ile baglanmaktadir. Köy kuzeyinde Eskisehir-Ankara yolu ve Karakaya köyü, kuzeybatisinda Kaymaz nahiyesi, batisinda Zaferhamit köyü, dogusunda Bahçecik köyü, güneyinde Körhasan, güneydogusunda Serenli ve güneybatisinda Yildizören köyleri ile komsudur. Çifteler ilçesine ulasmak için Zaferhamit köyüne 5 km.’lik stabilize yol ile ulastiktan sonra 12 km. asfalt yol daha katetmek gerekmektedir. Köy, Sivrihisar’a 30 km., Eskisehir Merkez ilçeye de 75 km. uzakliktadir.
Köyün kurulusu için ilk olarak Eskisehir’e gelenlere Merkez ilçenin Ankara yolu istikametindeki 10 km.’lik mesafede yer alan Sultandere mevkiini göstermisler. Ancak o zamanki qartlar "bala-çagamiz azar, sehirge qaçar!" düsüncesiyle bu yeri istememisler. Köyün simdiki yere geldiklerinde o yillarda su bulunmadigi için çok büyük susuzluk çekilmis. Hattâ o siralar evlerinin yapiminda tas ve kerpiçlerin arasina kül koyarak insaa etmeye çalismislar. Daha sonra gelen aileler (Koca Ahmet Haci) evlerini insa edinceye kadar bir müddet topragi kazmak suretiyle bir müddet o sekilde hayatlarini sürdürmeye çalismislar. Köyü kuranlar içmek için aradiklari suyu 40 metre derinlikte bulmuslar. Suyun temiz çikmasiyla Ebutâlip Efendi ve Haci Süleyman Efendi bütün akraba ve tanidiklarini buraya yerlesmeye davet etmisler. Ebutâlip Efendi, köyün ilk kurucularindan olmaktan baska ayni zamanda degerli bir hoca imis. Sonradan gelenler içinde yer alan Haci Hafiz Efendi de Eskisehir civarinda taninan degerli bir hocadir.
Köyün ilk kuruldugu yillarda nüfusu 380 haneye kadar çikmis. 1952-1953 yillarinda köyün nüfusunun 850 kisi oldugu köyün en uzun süre muhtarligini yapan Cevdet Yavuz tarafindan ifade edilmistir. I. Dünya Savasi’ndaki Sarikamis ve Çanakkale muharebeleri ile daha sonraki Türk Istiklâl Savasi’nda bir tertipte köyden askere giden 99 yigitten 96’si sehit düsmüs. Savasin sona ermesiyle bunlardan ancak üçü (Ibadullah Özçelik, "Haci Imam" lâkapli Mehmet Koca ve Abdullah Özfidan) gazi olarak köye geri dönebilmistir. Bunlardan Polatli’nin Toydemir köyünden iç güveysi olarak bu köye gelip yerlesen Abdullah Özfidan ile ilgili olarak anlatilanlar gayet ilginçtir. Söylentiye göre muharebelerin devam ettigi bir sirada Abdullah elindeki agir makinali tüfekle Yunan ordusunun top çemberi içinde kalmis.
Arkadaslari kendisine bulundugu yeri terketmesini söylemisler. Ancak o, top atisi nereye yapildiysa oraya mevzi almis ve böylelikle düsman atesinden kurtulmus. Savas bittiginde madalya almis, 1970 yilinda da gazilik maasi baglanmis ve oldukça yoksul bir sekilde vefat etmis. Ibadullah Özçelik ise hem cehennemî sicak altindaki Yemen, hem de çetin kis sartlari sebebiyle büyük çogunlugunun tek kursun atmadan soguktan donarak can verdigi Sarikamis muharebelerine istirak etmis. Ordunun donarak perisan bir vaziyette yok olusuna sahit olmus.
Anlatilanlara göre, köyün adinda yer alan "yâver" kelimesi, köye Sivrihisar kazasindan yer tesbiti için gelen bir pasanin yâveri ile alâkalidir. Bundan dolayi, köyün "Yâververen" seklinde adlandirilmasina karar verildigi söylenmektedir. Köy baslica üç büyük mahalleden meydana gelmis olup, bunlar Koray, Soray ve Kezlev mahalleleridir.
Istiklâl savasi sirasinda bir süre Yunan isgalinde kalan köy, Türk ordusunun Büyük Taarruz’la beraber ilerlemesi sonucu, bozguna ugrayan Yunan ordusunun Anadolu’daki hemen her köy, kasaba ve sehirde yaptigi vahset ve zulümden fazlasiyla nasibini almis, evler, ahirlar ve ekili araziler yakilarak harabeye döndürülmüstür. O tarihten sonra da adi "Yâverviran"a dönmüstür. 1950’li yillarda köyün adi "Yâverören" olarak degistirilmistir.
Yâverören köyü, Istiklâl Savasi’nda Türk ordusuna karsiliksiz olarak 150 bin kile arpa ve bugday yardiminda bulunmustur. (Bu miktar o zaman için bütün civar köylerden, hatta Bilecik Vilayeti’nden toplanan yardimdan da fazladir). Ayrica köy halkindan bazi sahislar at ve araba yardiminda da bulunmuslardir. Bu yardimlari ögrenen Mustafa Kemal Pasa, savas bittikten sonra köye bizzat tesekkür ziyaretine de gelmistir. Mustafa Kemal Pasa’yi bütün köy halki ve okulun talebeleri büyük sevinç ve coskuyla karsilamislar. Köy geriye çekilen Yunanlilar tarafindan yakilip yikilarak harabe haline getirildiginden, halkin elbiselerinin yamali ve yirtik oldugunu, ayaklarinda da çarik bulunmadigini gören Mustafa Kemal Pasa, "Böyle zor durumda oldugunuz halde neden bu kadar çok yardim ettiniz?" diye sordugunda köy halki da "Önce asker doyacak, sonra biz rahat edecegiz" diye cevap vermistir. Bu cevaba sevinen Gazi Mustafa Kemal Pasa, köye 6 km. uzaklikta, Sultan II. Mahmud’un vakfina ait otlak yerinden 3500 dekar araziyi kullanmak için köye hibe etmistir. Söz konusu arazinin krokisi çizdirilerek, kendisinin, Abdülhalik (Renda) Bey’in, Fevzi (Çakmak) Pasa’nin ve Ismet (Inönü) Pasa’nin imzalarini tasiyan belge köy muhtarligina verilmistir. Arazi 1925 yilinda kullanilmaya baslanmistir. O vakitler yirmi bin küçükbas ve iki bin de büyükbas (at, sigir vs.) hayvan bu arazide otlamakta idi. Bu arazinin çayirlik olan 1778 dekarlik kismi vakif, kalani da hazine arazisiydi. 1976 yilinda Vakiflar idaresi, söz konusu araziyi köylünün elinden alarak baska bir köye vermistir. Söz konusu arazi daha sonra muhakeme konusu olduysa da, eldeki belge kayboldugundan ispat edilememistir.
Köyü ziyaret eden Mustafa Kemal Pasa, kendisini karsilamaya gelen ilkokul ögrencilerine ne okuduklarini sormus, ögrenciler de ona "kesir-i âdî" (bayagi kesir) okuduklarini söylemislerdir. O tarihlerde köyde ilkokulun oldugu ve alti sinifli oldugu bilinmektedir. Okuma-yazma orani % 100’e yakindir. Gençlerin çogu lise ve üniversite mezunudur.
Köy, yaz-kis degisken bir nüfusa sahiptir. Kisin çocuk okutmak için köyde ancak 30-35 hane nüfus kalmaktadir. Köylünün çogunun Eskisehir’de de bir evi vardir. Köylüler arasinda komsuluk ve akrabalik iliskileri gayet güçlü olup, karsilikli gelip-gitmeler sik olmaktadir. Dügün, nisan, cenaze ve bayram gibi günlerde bir araya gelme ve isbirligi kuvvetlidir. Köylünün Vatan Kirim’dan getirdigi âdet ve gelenekleri zaman ve teknolojik degisimle erozyona ugramis da olsa aynen devam ettirilmeye çalisilmaktadir.
Köyde eskiden bir ilkokul, iki cami, üç kahvehane, üç bakkal dükkani, sekiz çesme, iki marangozhane, bir kasap dükkani ve bir de köy odasi varmis. En kalabalik oldugu zamanlarda ilkokulda okuyan talebe sayisi 350’ye kadar ulasmis. Ilkokuldan sonraki orta dereceli ve yüksek ögrenim ihtiyaci ve ailede nüfusun artmasiyla beraber geçim sartlarinin günün ihtiyaçlarina cevap verememesinden dolayi sehire olan göçlerle köydeki çocuk sayisi iyice azalmis ve ilkokul 1992’den beri kapalidir. Köylünün çogunlugu basta Eskisehir olmak üzere, Istanbul ve Bursa gibi büyük sehirlere göç etmislerdir.
1943-44 yillarinda Hamidiye’deki köy enstitüsünden mezun olan ve ayni zamanda Yâverörenli olan ögretmenlerin (Cevat Akalin, Ibrahim Özkir, Nevber Tarcan ve Hikmet Akçora) Yâverören’e gelmeleri, köyün ve köylünün egitim alaninda büyük bir hamle yapmalarina sebep olmuslar. Gelen ögretmenlerin tamami Kirim Tatari olup, ayni zamanda Hamidiye köy enstitüsünün ikinci dönem mezunlari idiler.
Köyün baslica geçim kaynagi tarimdir. Köyün 36000 dekar kullanilabilir arazisi mevcut olup bunun 3000 dekari mera, kalani tarla arazisidir. Genel olarak kurak sartlarda bugday,arpa ve biraz da nohut yetistiriciligi yapilmaktadir. 1985 yilinda açilan bes derin kuyu ile 500 dekar kadar bir alanda seker pancari yetistirilerek sulu tarim da yapilmaktadir. Gazi Mustafa Kemal zamaninda bu köye tahsis edilen vakif arazisi zamanla el degistirdiginden hayvancilik da çok azalmistir. Halen 1000 civarinda küçükbas hayvan mevcudu vardir.
Köy yolu 1964-65’de önce stabilize, daha sonra asfalt olarak insa edildi, elektrik 1976’da, su 1951’de köy çesmesi olarak 10 km. mesafedeki Pasakadin köyünün arazisinden getirtildi. Köyde 3-4 ayri yerde çesmeler insa edilerek, 4-5 yil önce de evlere kadar dagitilmistir. Telefon 1982 yilinda tek bir santral olarak köye getirilirken, 1985-86 yillarinda da her bir eve abonelik tesis edilmistir.
Islenen araziler bulunduklari mevkiilere göre Ortayol, Tavsantepe, Karacaagil, Köyönü, Küllütepe, Pasakadin yolu gibi çesitli isimlerle anilmaktadir.
Köyde sosyal hayat eski canliligini kismen kaybetmis olsa da eski âdet ve gelenekler devam ettirilmeye çalisilmaktadir. Bayramlasmalar eskisi gibi devam ettirilirken, öncelikle ölenlerin yakinlarina tâziyeye gidilmekte, mezarlik ziyaretleri yapilmakta, kurban bayrami ise kurban kesilmektedir. Köylünün genel ekonomik durumu iyi olup, kurban kesemeyecek durumda olan yok gibidir. Hidirellezde sabahleyin mezarlikta hidirellez duasi yapilmakta ve hazirlanan yemekler cami önünde cemaatle yendikten sonra, toplu halde Sakarya nehrinin çiktigi yer olan Çifteler ilçesindeki Sakaryabasi’na gidilmektedir.
Meydana gelen sosyo-ekonomik ve kültürel degisim, köy âdet ve geleneklerini de degistirmistir. Eskiden Yâverören’deki toylarda ve uzun kis geceleri boyunca kizlar ve delikanlilar arasinda yapilan çinlasma âdeti simdi yapilmiyor. Eskiden fakirlere yardimseverligi ile taninan, egri veya dogru bir vaziyet için hemen bir çin söyleyiveren Haci Ismail Aqay da artik hayatta degil, çoktan terk-i dünya etmis.
Kirim Tatar güresi müsabakalari da artik Eskisehir’de yilda bir kere Çifteler’in Karakaya köyünde yilda bir kere yapilan tepreçte tecrübesiz ve antrenmansiz gençlerin bir bakima kaba kuvvetlerinin ortaya kondugu oyunlardan ibaret. Bir zamanlarin güresçilerinden Abdürrahim Özcan ve Kâzim Yalçin’in vefatlarinin üzerinden ise yillar geçmis. Köyün zenginlerinden sayilan Rasim Köken’in toyunda at yarisi ve güres müsabakasi yapildigini, güreste birinciligi Riza Çakmak’in elde ederek mükâfat olarak ortaya konan koçu da kazandigini ise hatirlayan belki de kalmamistir.
Yâverören’de eskiden görücü usûlü ile olan evlenmeler artik modern bir tarzda yapilmaktadir. Kizlar, rahat yasama istegi, sosyal prestij gibi sebeplerle eskisi gibi köye yerlesmek istememektedirler. Toylar, Pazartesi gününden baslar, Persembe günü gelinin damat evine gelmesi ile sona ererdi. Simdi modaya da uygun sekilde sehirdeki evde misafirlere bir yemek verip, aksamina da salonda gazozlu-pastali olan dügünler daha çok tercih ediliyor.
Köyde 1948, 1966 ve 1992 yillarinda dolu âfetleri yasanmis ve köylünün durumunu epey sarsmistir. Kirim’dan gelen tarim alet ve makineleri 1950’li yillara kadar kullanilmistir. Köye gelen ilk traktör 1947 yilinda Osman Akçora ve Ismail Özçelikler tarafindan getirilen Çapali Fordson olmustur. Yâverören’e ilk lastik tekerlekli traktör 1948’de getirilmistir.
Köyde Kirim Tatar kültürünün baslicalarindan sayilan yemek kültürü aynen devam ettirilmektedir. Qasiqbörek, çibörek, tataras, qalaqay, köbete, tavaloqum, sariburma gibi belli basli Kirim Tatar yemekleri hâlâ yapilmaktadir.
Eskiden toylar çok zevkli olurmus. Toylarda Kirim Tatar yirlari söylenirmis. Kizlar yaz-kis devamli birbirlerinin evinde sira ile toplanir, köy caslari da kizlarin pencereleri dibinde karsilikli çinlasirlarmis. Bu esnada çesitli yemisler yiyerek, misir patlatir, "tenten helvasi" yaparlarmis. Cuma günleri de kizli erkekli delikanlilar köy meydaninda toplanir, Cuma vakti bitinceye kadar çesitli oyunlar oynarlarmis.
Türkiye Cumhuriyeti’nin Cumhurbaskanlarindan Kenan Evren, bu görevde bulundugu sirada açilan "Kendi Uçagini Kendin Yap" kampanyasina köy halkinin katkilarindan dolayi Yâverören’e bronz madalya ve beratinin verilmesi, köyün geçmisi ile ilgili olan kayda deger olaylardandir.
Köyde evliliklerde yedi göbek sarti aranmakta oldugundan, akraba evliligi yoktur. Delikanli erkekler askerliklerini yapmadan evlendirilmez. Aileler, kendi kültür yapilarina daha uygun oldugu için komsu ya da civar Kirim Tatar köylerinden kiz alip vermeyi tercih etmektedirler. Köy halki içerisinde adlî vak’a olabilecek hadiseler yasanmamis olup, küçük münakasalar köylünün kendi arasinda çözümlenmistir.
alihikmet K.
[değiştir] Kültür
Köyde Kırım Tatar kültürünün başlıcalarından sayılan yemek kültürü aynen devam ettirilmektedir. Qaşıqbörek, çibörek, tataraş, qalaqay, köbete, tavaloqum, sarıburma gibi belli başlı Kırım Tatar yemekleri hâlâ yapılmaktadır.
[değiştir] Coğrafya
Eskişehir iline 75 km, Sivrihisar ilçesine 45 km uzaklıktadır.
[değiştir] İklim
Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir.
[değiştir] Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2007 | |
| 2000 | 208 |
| 1997 | 213 |
[değiştir] Ekonomi
Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.
[değiştir] Muhtarlık
Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.
Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:
- 2004 - NİZAMETTİN GÖKSEL
- 1999 - Muhammer Koşay
- 1994 - MUZAFFER ÇOLPAN
- 1989 - MUZAFFER ÇOLPAN
- 1984 - CEVDET YAVUZ
[değiştir] Altyapı bilgileri
Köyde, ilköğretim okulu vardır ancak kullanılamamasının yanı sıra taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. Köyün içme suyu şebekesi ve kanalizasyon şebekesi yoktur. Ptt şubesi yoktur ancak ptt acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.
[değiştir] Dış bağlantılar
- Yerelnet
- Köyün tarihçesi
- Köyle ilgili bir yazı
- Emel Dergisi 222, Eylül-Ekim 1997
 |
Bir köy hakkındaki bu taslağı geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 |
Sivrihisar belde ve köyleri |  |
|---|---|---|
|
İl: Eskişehir ● İlçe: Sivrihisar |
||
|
Eskişehir İlçeleri: Merkez ilçe • Alpu • Beylikova • Çifteler • Günyüzü • Han • İnönü • Mahmudiye • Mihalgazi • Mihalıçcık • Sarıcakaya • Seyitgazi • Sivrihisar |
||
