Viyana Kahveleri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Viyana Kahveleri (Almanca: Wiener Kaffeehäuser) Viyana kültürünün bir parçasını oluşturan tipik Viyana kurumlarıdır.
Konu başlıkları |
[değiştir] Özellik
Başka yerlerdeki kahvehanelerden farklı olarak Viyana kahvelerinde sadece bir tane kahve sipariş ederek saatlerce oturmak ve kahvehanedeki gazeteleri okumak mümkündür. Bunun aynı zamanda "kahvehane edebiyatının" gelişmesinde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir.
19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Avusturya'nın ünlü edebiyatçıları kahvehaneleri sadece fikir alışverişi amaçlı değil, aynı zamanda yazmak için de kullanıyorlardı. Karl Kraus'un çıkardığı ünlü Fackel dergisi büyük oranda kahvehanelerde ortaya çıkıyordu. Arthur Schnitzler, Alfred Polgar, Friedrich Torberg ve Egon Erwin Kisch de adı sayılması gereken kahvehane edebiyatçılarındandır. Edebiyat ve kahvehane ilişkisinde Viyana'ya benzer bir görünüm Prag'da da vardır.
Viyana kahvelerinde garson kahvenin yanında bir bardak da musluk suyu servisi yapar. Kimi kahvelerde uzun süre oturulduğunda garson istemeden su servisi yapar. Suyun işlevi günümüzde tümüyle farklılaşmıştır. Tarihsel olarak su, kahveyi karıştırdıktan sonra kaşığı yalamanın yakışıksız bir davranış olduğunu düşünen asillerin kaşığı içine bırakmaları için sunulurdu.
Tipik Viyana kahvehanesi farklı şekillerde döşenebilir. Ancak Thonet sandalyeler ve mermer yüzeyli masalar klasik kabul edilir. Günümüzde en iyi korunmuş kahvehanelerden biri Cafe Sperl'dir. Turistik olarak çok ünlü olan Cafe Central Ferstel sarayında bulunur ve bütük bir yeni-rönesans tarzı salonu işgal eder. Cafe Prückel 1950'lereden kalma bir yapıya sahiptir. Kahvehanelerin önünde genellikle açık havada kahve içmeyi sağlayan bir bölüm bulunur.
Kahvehanelerde genellikle küçük çaplı yiyecekler ve hamur tatlıları ya da pastalar bulunur. Elmalı ştrudel gibi Viyana mutfağının önemli tatlılarını kahvehanelerde bulmak mümkündür.
Kimi klasik Viyana kahvelerinde akşamları piyano ya da oda müziği dinleme olanağı vardır. Kimi kahvehanelerde de edebiyat ya da felsefe ağırlıklı özel programlar yapılmaktadır.
[değiştir] Tarihçe
Efsaneye göre Viyana'nın 1683'te II. Viyana Kuşatması'ndan kurtuluşu sırasında içinde kahve çekirdekleri bulunan bir torba bulunmuş, deve yemi zannedilen kahveler yakılmak istenmiştir. Kral Jan III. Sobieski bu torbayı subayı ve çevirmeni Georg Franz Kolschitzky'e vermiş ve Kolschitzky de ilk Viyana kahvesini kurmuştur. Kimi denemelerden sonra süt ve şeker ekleyerek Viyana'nın geleneksel kahve çeşidi olan Melange'ı icat etmiştir.
Gerçekteyse ilk Viyana kahvesini açan 1685 yılında Johannes Diodato adında Osmanlı'dan gelen bir Ermeni'dir. Yeni içecek kısa sürede yaygınlığa ulaşmış, 1819 yılında 25'i şehir merkezinde bulunan 150 tane kahvehane tespit edilmiştir. Bu sayı 20. yüzyılın başında 600'e ulaşmıştır. Sigara içmek ve oyun oynamak için kullanılan bu kahvelerin müdavimleri erkeklerdi. Kadınlar erkeklerle birlikte olduklarında kahvelere girebiliyorlardı. Bu dönemde kahvehaneler altın çağlarını yaşadılar. Peter Altenberg, Alfred Polgar, Karl Kraus, Hermann Broch ve Friedrich Torberg gibi kahvehane edebiyatçılarının yanı sıra, Arthur Schnitzler, Stefan Zweig, Egon Schiele, Gustav Klimt, Adolf Loos, Theodor Herzl, Siegfried Marcus, Sigmund Freud ve Leon Trotsky gibi isimler de kahvehanelerin müşterileriydi. Bu dönemde Prag, Budapeşte, Lviv ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun başka büyük kentlerinde de Viyana kahvehanelerine benzeyen kahvehaneler açıldı.
1950'li yıllarla birlikte Viyana kahvehaneleri zor bir döneme girdiler. Ünlü kahvehanelerin bir kısmı kapandı. Bunun nedeni büyük oranda boş zaman aktivitelerinin değişmesi, televizyonun yaygınlaşması ve modern espresso barlarının açılmaya başlamasıydı. Bununla birlikte günümüzde de Viyana kahveleri geleneği devam etmektedir.
[değiştir] Kahve çeşitleri
Viyana kahvehaneleri kahvelerin çeşitliliğiyle ünlüdür. Belli başlı çeşitler şöyle sıralanabilir:
- Schwarzer ya da Mokka: espresso
- Brauner: Schwarzer'in sütle ya da kremayla birlikte servis edilen hali.
- Schale Gold: Brauer'in daha fazla kremayla rengi daha açık hale getirilmiş hali.
- Verlängerter: Schwarzer ya da Brauner'in iki kat su konularak seyreltilmiş hali.
- Melange: Verlängerter'in sütle karıştırılarak elde edileni. Üzerinde genellikle bir süt köpüğü bulunur.
- Franziskaner: Melange'ın süt köpüğü yerine krema bulunduranı.
- Milchkaffee: Bol miktarda sütün içinde az miktarda kahve.
- Wiener Eiskaffee: Krema ya da vanilyalı dondurmayla servis edilen soğutulmuş kahve.
- Einspänner: Bir büyük cam bardakta servis edilen bol kremalı Schwarzer.
- Kapuziner: Bir kaç damla kremalı Schwarzer.
Ayrıca İtalyan usulü kahve yapan lokallerde İtalyan kahveleri bulmak mümkündür. Bunların dışında kimi kahvehanelerde Türk Kahvesi, ya da Irishcoffee gibi çeşitler de yapılmaktadır.
[değiştir] Önemli geleneksel Viyana Kahvehaneleri
[değiştir] 1. Viyana'da
- Bräunerhof, Stallburggasse 2 – Thomas Bernhard'ın müdavimi olduğu kahvehane.
- Café Central, Ferstel Sarayı'nda, Giriş Herrengasse 14 (Strauchgasse köşesi) – Peter Altenberg'in müdavimi olduğu kahvehane.
- Café Bellaria, Bellariastrasse 6 – 1870 yılından Jugendstil kahvehane.
- Demel, Kohlmarkt 14 – Tipik bir kahvehane olmaktan çok Viyana'nın en ünlü pastacısı.
- Café Diglas, Wollzeile 10
- Café Griensteidl, Michaelerplatz 2 – Geleneksel Café Griensteidl (1847-1897) yerine 1990 yılında açıldı.
- Café Hawelka, Dorotheergasse 6
- Café Herrenhof, Herrengasse 10 – Friedrich Torberg'in "Die Tante Jolesch" eseriyle ölümsüzleşen kahvehane.
- Café Korb, Brandstätte 9
- Café Landtmann, Dr.-Karl-Lueger-Ring 4. Sigmund Freud'un müdavimi olduğu kahvehane.
- Café Markusplatz, eski ünlü Café Tuchlauben, Tuchlauben 16
- Café Ministerium, Georg-Coch-Platz 4
- Café Mozart, Albertinaplatz 2 (Albertina)
- Café Museum, Operngasse 7
- Café Prückel, Stubenring 24 (Dr. Karl-Lueger-Platz köşesinde, Uygulamalı Sanatlar Müzesi'nin karşısı)
- Café Raimund, Museumstraße 6, Volkstheater'ın karşısı.
- Café Sacher, Philharmonikerstraße 4, Opera'nın arkası.
- Café Schottenring, Schottenring 19
- Café Schwarzenberg, Kärntner Ring 17 (Schwarzenbergplatz)
- Café Tirolerhof, Führichgasse 8
- Kaffee Alt Wien, Bäckerstraße 9
- Kleines Café, Franziskanerplatz 3
[değiştir] Diğer Bölgelerde
- Café Dommayer, 13. Bölge, Dommayergasse 1-3/Johann-Strauß-Platz
- Café Drechsler, 6. Bölge, Linke Wienzeile
- Café Eiles, 8. Bölge, Josefstädter Straße 2
- Café Florianihof, 8. Bölge, Florianigasse 45
- Café Gloria, 6. Bölge, Otto-Bauer-Gasse 26
- Café Hummel, 8. Bölge, Josefstädter Straße 66
- Kaffeehaus Jelinek, 6. Bölge, Otto-Bauer-Gasse 5
- Café-Konditorei Klement, 17. Bölge, Hernalser Hauptstraße 161
- Café Reimann, 12. Bölge, Schönbrunner Straße 285
- Café Ritter, 6. Bölge, Mariahilferstraße 73, Amerlingstraße köşesi.
- Café Rüdigerhof, 5. Bölge, Hamburgerstr. 20, Wienfluss kıyısında 1902 yılından Jugendstilcafé
- Café Sperl, 6. Bölge, Gumpendorfer Straße 11
- Café Weidinger, 16. Bölge, Lerchenfelder Gürtel 1
- Café Weimar, 9. Bölge, Währinger Straße 68, Wiener Volksoper yakınında.
- Café Wilder Mann, 18. Bölge, Währinger Straße 85
- Café Westend, 7. Bölge, Mariahilferstraße 128 (Westbahnhof tren garı karşısı)
- Café Falk, 22. Bölge, Wagramer Straße 137
- Café Frierss, 7. Bölge, Zieglergasse 13
- Cafe Zartl, 3. Bölge, Rasumofskygasse 7
- Cafe Zuckergoscherl, 3. Bölge, Landstraßer Hauptstraße 41-43, (Rochusmarkt)
- Theatercafe, 6. Bölge, Linke Wienzeile 6 (Theater an der Wien yanında.)
