Nobel Fizik Ödülü kazananlar listesi
Vikipedi, özgür ansiklopedi
1901 yılından günümüze fizik dalında Nobel Ödülü'ne layık görülenlerin listesi. 2007 yılı itibarıyla fizik dalında 180 nobel ödülü verilmiştir. Ödüller her yıl İsveç Bilimler Akademisi tarafından verilmektedir.
1901 - 1909 arası · 1910 - 1919 arası · 1920 - 1929 arası · 1930 - 1939 arası · 1940 - 1949 arası · 1950 - 1959 arası
1960 - 1969 arası · 1970 - 1979 arası · 1980 - 1989 arası · 1990 - 1999 arası · 2000 - 2009 arası
[değiştir] Kazananlar
[değiştir] 1900'ler
| 1901 | Wilhelm Conrad Röntgen (Prusya, sonradan Almanya) | "Röntgen ışınlarının (ya da x-ışınları) bulunmasında gösterdiği başarılı çalışmalarından dolayı." |
| 1902 | Hendrik Antoon Lorentz (Hollanda) ve Pieter Zeeman (Hollanda) | "magnetizmanın radyasyon fenomenine etkilerinin bulunmasında gösterdikleri başarılı çalışmalarından dolayı." Bakınız: Zeeman efekti |
| 1903 | Antoine Henri Becquerel (Fransa) | "Kendiliğinden oluşan radyoaktivitenin bulunmasında gösterdiği başarılı çalışmalarından dolayı" |
| Pierre (Fransa) ve Marie Curie (Polonya/Fransa) |
"Radyasyon fenomenin bulunmasında Professör Henri Becquerel'le beraber gerçekleştirdikleri başarılı çalışmalarından dolayı" | |
| 1904 | John William Strutt, 3. Baron Rayleigh (Birleşik Krallık) | "Önemli gazların yoğunluklarının bulunmasında ve argonun keşfindeki çalışmalarından dolayı" |
| 1905 | Philipp Eduard Anton von Lenard (Almanya) | "Katot ışınlarına dair yaptığı çalışmalarından dolayı" |
| 1906 | Sir Joseph John Thomson (Birleşik Krallık) | "Gazlardaki elektrik iletiminin dair yaptığı teorik ve pratik çalışlardan dolayı" |
| 1907 | Albert Abraham Michelson (Polonya/ABD) | "Optik kesinlik aletleri ve spektroskopik ve meteorolojik araştırmalarına yardımlarından dolayı". Bakınız: Michelson-Morley deneyi. |
| 1908 | Gabriel Lippmann (Lüksemburg) | "Girişim fenomenine dayanan bir metotla fotografik bir biçimde renkleri yeniden üretmeyi başarmasından dolayı" |
| 1909 | Guglielmo Marconi (İtalya) ve Karl Ferdinand Braun (Almanya) | "Kablosuz telegrafın geliştirilmesine katkılarından dolayı " |
[değiştir] 1910'lar
| 1910 | Johannes Diderik van der Waals (Hollanda) | "Gaz ve sıvı durum denklemi üzerine çalışmalardan dolayı." Bakınız: Van der Waals kuvveti |
| 1911 | Wilhelm Wien (Almanya) | "Isının yayılma kanunları alanındaki bulgularından dolayı." |
| 1912 | Nils Gustaf Dalén (İsveç) | "Fenerlerin ve şamandıraların aydınlatılmasında kullanılan gaz akümülatörleri ile beraber kullanılan otamatik regulatörleri bulmasından dolayı." |
| 1913 | Heike Kamerlingh-Onnes (Hollanda) | "Maddelerin düşük sıcaklıklardaki özelliklerine dair yaptığı buluşlardan dolayı. Bu buluşlar diğer çoğu şeyin yanı sıra sıvı helyumun üretimini olanaklı kılmıştır. " |
| 1914 | Max von Laue (Almanya) | "X-ışınlarının kristaller tarafından kırılmasını keşfettiğinden dolayı." |
| 1915 | Sir William Henry Bragg (İngiltere, Birleşik Krallık) ve William Lawrence Bragg (Güney Avustralya, sonradan Avustralya) | "Kristallerin yapılarını x-ışınları yardımıyla analiz etmesindeki çalışmalarından dolayı." |
| 1916 | ödül verilmedi | (Ödül parası özel bağış olarak bu ödül bölümüne aktarıldı.) |
| 1917 | Charles Glover Barkla (İngiltere, Birleşik Krallık) (1918 yılında verildi) | "Elementlerdeki Röntgen Radyasyonunun karakterinin bulmasından dolayı." |
| 1918 | Max Planck (Almanya) (1919 yılında verildi) | "Enerji kuantasını bulmasından dolayı fiziğe sağladığı ilerlemelerden dolayı." |
| 1919 | Johannes Stark (Almanya) | "Kanal ışınlarındaki Doppler etkisini ve elektrik alanlardaki spektral çizgilerin ayrılmasını bulmasından dolayı." Bakınız: Stark etkisi |
[değiştir] 1920'ler
| 1920 | Charles Edouard Guillaume (İsviçre/Fransa) | "Nikel çelik alaşımlarındaki anomalileri bularak fizikte hassas ölçüm yapılmasına sağladığı katkılarından dolayı." |
| 1921 | Albert Einstein (Almanya) | "Teorik fiziğe katkılarından ve özel olarak fotoelektrik etkinin ne olduğunu açıklamasından dolayı." |
| 1922 | Niels Henrik David Bohr (Danimarka) | "Atomların yapısına ve yaydığı radyosyona dair yaptığı buluşlardan dolayı." |
| 1923 | Robert Andrews Millikan (ABD) | "Elektrikteki temel yüke ve fotoelekrtrik etkiye dair yaptığı çalışmalardan dolayı." |
| 1924 | Karl Manne Georg Siegbahn (İsveç) | "X-ışını spektroskopisine dair çalışmalarından ve buluşlarından dolayı." |
| 1925 | James Franck (Almanya) ve Gustav Ludwig Hertz (Almanya) | "Elektronun atoma çarpmasını yöneten kurallara dair buluşlarından dolayı." |
| 1926 | Jean Baptiste Perrin (Fransa) | "Maddenin süreksiz yapısına dair çalışmalarından ve özellikle birikim dengesi buluşundan dolayı. |
| 1927 | Arthur Holly Compton (USA) | "Kendi adıyla adlandırılmış etkiyi bulmasaından dolayı." Bakınız: Compton etkisi |
| Charles Thomson Rees Wilson (İskoçya, Birleşik Krallık) | "Elektrik ile yüklenmiş parçacıkların yollarını yoğunlaşmış buharda görülebilir yaptığı metodundan dolayı." Bakınız: buhar odası | |
| 1928 | Owen Willans Richardson (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Thermionik fenomenine dair çalışmalarından ve özellikle kendi adına adlandırılan yasayı bulmasından dolayı." |
| 1929 | Prince Louis-Victor Pierre Raymond de Broglie (Fransa) | "Elektronların dalga özelliğini keşfetmesinden dolayı." Bakınız: De Broglie hipotezi |
[değiştir] 1930'lar
| 1930 | Sir Chandrasekhara Venkata Raman (Hindistan) | "Işığın saçılımı üstüne yaptığı çalışmalarından ve kendi adı verilen etkiyi bulmasından dolayı." |
| 1931 | ödül verilmedi | (Ödül parası özel bağış olarak bu ödül bölümüne aktarıldı.) |
| 1932 | Werner Karl Heisenberg (Almanya) | "Kuantum mekaniği yaratması ve hidrojenin allotropik formlarının bulunmasına dair çalışmalarından ötürü." |
| 1933 | Erwin Schrödinger (Avusturya) ve Paul Adrien Maurice Dirac (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Atom teorisine dair yeni yaratıcı buluşlarından dolayı." |
| 1934 | ödül verilmedi | (Ödül parası yarı yarıya özel bağış ve ana para olarak bu ödül bölümüne aktarıldı.) |
| 1935 | James Chadwick (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Nötron'u keşfetmesinden dolayı." |
| 1936 | Victor Franz Hess (Avusturya) | "Kozmik radyasyonu keşfinden dolayı." |
| Carl David Anderson (ABD) | "Pozitron'u keşfetmesinden dolayı." | |
| 1937 | Clinton Joseph Davisson (ABD) ve George Paget Thomson (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Deneysel olarak elektronların kristaller tarafından kırınımlarını bulmalarından dolayı.". Bakınız: dalga-parçacık ikiliği |
| 1938 | Enrico Fermi (İtalya) | "Nötron ışınımından dolayı oluşan yeni radyoaktif elementlerin ve yavaş nötronlar tarafından oluşturulan nükleer tepkimelere dair buluşundan ötürü." |
| 1939 | Ernest Orlando Lawrence (ABD) | "Siklotron'u buluşu ve geliştirmesi ve onunla elde ettiği sonuçlardan, özellikle yapay radyoaktif elementler üzerine olan sonuçlarından dolayı." |
[değiştir] 1940'lar
| 1940 | ödül verilmedi | (Ödül parası yarı yarıya özel bağış ve ana para olarak bu ödül bölümüne aktarıldı.) |
| 1941 | ödül verilmedi | (Ödül parası yarı yarıya özel bağış ve ana para olarak bu ödül bölümüne aktarıldı.) |
| 1942 | ödül verilmedi | (Ödül parası yarı yarıya özel bağış ve ana para olarak bu ödül bölümüne aktarıldı.) |
| 1943 | Otto Stern (Almanya) (1944 yılında verildi) | "Moleküler ışın metoduna yaptığı katkılardan ve protonun manyetik momentini bulmasından dolayı." |
| 1944 | Isidor Isaac Rabi (Galiçya, Avusturya-Macaristan, şimdiki Polonya) | "Atom çekirdeğindeki magnetik özellikleri kayıt etmek için geliştirdiği rezonans metodundan dolayı." |
| 1945 | Wolfgang Pauli (Avusturya) | "Kendi adı da verilen dışlama ilkesini bulmasından dolayı." |
| 1946 | Percy Williams Bridgman (ABD) | "Bulduğu yüksek basınç üretebilen aygıttan ve yüksek basınç fiziğine dair yaptığı buluşlardan dolayı." |
| 1947 | Sir Edward Victor Appleton (İngiltere, Birleşik Krallık) | " Üst atmosfer fiziği üzerine yaptığı araştırmalardan ve özellikle Appleton katmanı denen katmanı keşfinden ötürü" |
| 1948 | Patrick Maynard Stuart Blackett (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Wilson buhar odası metodu denilen metodu geliştirdiğinden ve bunun sayesinde nükleer fizik ve kozmik radyasyona dair buluşlarından ötürü." |
| 1949 | Hideki Yukawa (Japonya) | "Nükleer güçler hakkında yaptığı teorik çalışmalarına dayanarak mezonların olabileceğine dair tahmininden dolayı." Bakınız: Yukawa potansiyeli |
[değiştir] 1950'ler
| 1950 | Cecil Frank Powell (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Nükleer süreçleri incelemek için geliştirdiği fotoğrafik metot ve bu metotla birlikte mezonlara dair buluşlarından ötürü." |
| 1951 | Sir John Douglas Cockcroft (İngiltere, Birleşik Krallık) ve Ernest Thomas Sinton Walton (İrlanda Cumhuriyeti) | "Atom çekirdeğinin yapay olarak hızlandırılmış atom parçacıklarıyla dönüştürülmesindeki öncül çalışmalarından ötürü." |
| 1952 | Felix Bloch (İsviçre/ABD) ve Edward Mills Purcell (ABD) | "Nükleer manyetik duyarlılık üzerine geliştirdikleri yeni metotlar ve bu metotlar ile yaptıkları yeni buluşlardan ötürü." |
| 1953 | Frits (Frederik) Zernike (Hollanda) | "Faz karşıtlığı metodunun kullanışına dair gösterimlerinden ve özellikle faz karşıtlığı mikroskobunu bulmasından dolayı." |
| 1954 | Max Born (Almanya) | "Kuantum mekaniğine dair yaptığı temel araştırmalardan ve özellikle dalga fonksiyonuna dair istatiksel yorumlamalarından dolayı." |
| Walther Bothe (Almanya) | "Geliştirdiği rastlantısal metot ve bu metotla yaptığı buluşlardan dolayı." | |
| 1955 | Willis Eugene Lamb (ABD) | "Hidrojen tayfındaki ince yapıya dair buluşlarından ötürü. |
| Polykarp Kusch (Almanya/ABD) | "Elektronun manyetik momentine dair yaptığı duyarlı tespitlerinden dolayı." | |
| 1956 | William Bradford Shockley (İngiltere, Birleşik Krallık/ABD), ve Walter Houser Brattain (ABD) | "Yarı iletkenlere dair çalışmalarından ve transistör etkisini keşfinden dolayı." |
| 1957 | Chen Ning Yang (Çin/ABD) ve Tsung-Dao Lee (Çin/ABD) | "Denklik kurallarına dair kapsamlı araştırmalarından ötürü. Bu araştırmalar temel parçacıklara dair önemli buluşlara neden olmuştur." |
| 1958 | Pavel Alekseyevich Cherenkov (SSCB), Il'ia Frank (SSCB), ve Igor Yevgenyevich Tamm (SSCB) | "Cherenkov-Vavilov etkisini bulmalarından ve yorumlamalarından dolayı." |
| 1959 | Emilio Gino Segrè (ABD) ve Owen Chamberlain (ABD) | "Antiprotonu keşfinden dolayı" |
[değiştir] 1960'lar
| 1960 | Donald Arthur Glaser (ABD) | "Kabarcık odasını keşfinden dolayı." |
| 1961 | Robert Hofstadter (ABD) | "Atom çekirdeğindeki elektron dağılımına dair yaptığı ve bu çalışmalar sonucunda elde ettiği nükleonların yapılarını açıklayan buluşlarından ötürü." |
| Rudolf Ludwig Mössbauer (Almanya | "Gama radyasyonunun rezonans emilimine dair yaptığı çalışmalardan ve kendi adını taşıyan etkiyi bulmasından ötürü." Bakınız:Mössbauer etkisi | |
| 1962 | Lev Davidovich Landau (Sovyetler Birliği) | "Yoğunlaşmış madde, özellikle sıvı Helyum, ile ilgili öncülük eden teorilerinden dolayı." |
| 1963 | Eugene Paul Wigner (Macaristan) | "Atom çekirdeği ve temel parçacıklar teorisine katkılarından, özellikle temel simetri ilkesinin bulmasından ve bu ilkeye dair uygulamalarından ötürü." |
| Maria Goeppert-Mayer (Katowice, o sıralar Almanya, şimdi ise Polonya) ve J. Hans D. Jensen (Almanya) | "Nükleer kabuk yapısına dair buluşlarından dolayı." | |
| 1964 | Charles Hard Townes (ABD), Nicolay Gennadiyevich Basov (Sovyetler Birliği), ve Aleksandr Prokhorov (Avustralya/Sovyetler Birliği) | "Kuantum elektroniğine dair yaptıkları temel çalışmalardan dolayı. Bu çalışmalar osilatörlerin ve maser-lazer etkisine dayanan yükselteçlerin yapımına olanak sağlamıştır." |
| 1965 | Sin-Itiro Tomonaga (Japonya), Julian Schwinger (ABD), ve Richard Phillips Feynman (ABD) | "Kuantum elektrodinamiğine dair yaptıkları temel çalışmalardan ve bu çalışmaların temel parçacık fiziğinde yaratığı derin etkiden ötürü." |
| 1966 | Alfred Kastler (Gübwiller, o sıralar Almanya, şimdi ise Fransa) | "Atomlardaki Hertz Rezonansı'nı incelemek için bulduğu optik metottan dolayı." |
| 1967 | Hans Albrecht Bethe (Strazburg, o sıralar Almanya, şimdi ise Fransa) | "Nükleer reaksiyon teorisine yaptığı katkılardan, özellikel yıldızların enerji üretimine dair buluşlarından ötürü." |
| 1968 | Luis Walter Alvarez (ABD) | "Temel parçacık fiziğine katkılarından, özellikle kendi geliştirdiği hidrojen kabarcık odasını kullanarak bulduğu çok sayıdaki rezonans durumundan ötürü." |
| 1969 | Murray Gell-Mann (ABD) | "Temel parçacıkların ve temel parçacıkların birbirleriyle etkisini sınıflandırmaya yönelik katkılarından ve buluşlarında ötürü." Bakınız: Sekiz kollu yol |
[değiştir] 1970'ler
| 1970 | Hannes Olof Gösta Alfvén (İsveç) | "Manyeto hidrodinamiğe ve diğer plazma fiziği alanlarındaki yararlı çalışmaları ve buluşlardan dolayı." |
| Louis Eugene Félix Néel (Fransa) | "Katı hal fiziğinde önemli uygulamalara yol açacak olan antiferro manyetizma ve ferri manyetizmaya dair buluşlarında ötürü." | |
| 1971 | Dennis Gabor (Macaristan) | "Holografik metotu bulması ve geliştirmesinden dolayı." |
| 1972 | John Bardeen (ABD), Leon Neil Cooper (ABD), ve John Robert Schrieffer (ABD) | "Süper iletkenliğe dair ortaklaşa geliştirdikleri teoriden dolayı." Bakınız:BCS-teorisi" |
| 1973 | Leo Esaki (Japonya/ABD) ve Ivar Giaever (Norveç) | "Yarı iletkenler ve süper iletkenlerdeki tünelleme fenomenine dair deneysel buluşlarından ötürü." |
| Brian David Josephson (İskoçya, Birleşik Krallık) | "Josephson etkisi olarak da bilinen, tünel bariyerin içindeki süper akım fenomeninin özelliklerini teorik olarak tahmin etmesinden dolayı." | |
| 1974 | Sir Martin Ryle (İngiltere, Birleşik Krallık) and Antony Hewish (İngiltere, Birleşik Krallık) | "Radyo astronomi alanındaki öncül çalışmalarından dolayı; Ryle'ın açıklık sentezine dair yaptığı gözlem ve buluşlardan ve Hewish'in pulsarların bulunması için oynadığı etkin rolünden dolayı" |
| 1975 | Aage Niels Bohr (Danimarka), Ben Roy Mottelson (ABD), ve Leo James Rainwater (ABD) | "Atom çekirdeğindeki toplu hareket ve parça hareketlerinin arasındakı bağlantıyı bulmalarından ve bu bağlantıyı temel alarak atomun çekirdeğinin yapısı hakkındaki teoriyi geliştirmelerinden ötürü" |
| 1976 | Burton Richter (ABD) ve Samuel Chao Chung Ting (ABD) | "Yeni bir ağır temel parçacığın bulunması yolunda gösterdikleri öncül çalışmalardan dolayı". Başka bir deyişle: baryonik maddelerin (örnek olarak atom çekirdeği) kuarklardan oluştuğuna dair düşüncelerinin onaylanıp J/Ψ parçacığının keşfedilmesinden dolayı. |
| 1977 | Philip Warren Anderson (ABD), Sir Nevill Francis Mott (İngiltere, Birleşik Krallık), ve John Hasbrouck van Vleck (ABD) | "Manyetik düzensiz sistemlerin elktronik yapısına dair temel teorik araştırmalarından dolayı" |
| 1978 | Pyotr Leonidovich Kapitsa (Sovyetler Birliği) | "düşük-sıcaklık fiziği alanındaki temel çalışmalarından ve buluşlarından dolayı " |
| Arno Allan Penzias (Almanya/ABD) ve Robert Woodrow Wilson (ABD) | "Kozmik mikrodalga arkaplan ışımasını bulmalarından dolayı" | |
| 1979 | Sheldon Lee Glashow (ABD), Abdus Salam (Pakistan), ve Steven Weinberg (ABD) | "temel parçacılar arasında birleştirilmiş zayıf nükleer ve elektromanyetik etkileşim teorisine dair katkılarından ve bunların ek olarak güçsüz nötr akıntıya dair tahminlerinden dolayı" |
[değiştir] 1980'ler
1980 James Watson Cronin (ABD) - Val Logsdon Fitch (ABD)
1981 Nicolaas Bloembergen (ABD) - Arthur Leonard Schawlow (ABD) - Kai Manne Börje Siegbahn (Isveç)
1982 Kenneth G. Wilson (ABD)
1983 Subrahmanyan Chandrasekhar (ABD) - William Alfred Fowler (ABD)
1984 Simon van der Meer (Hollanda) - Carlo Rubbia (Italya)
1985 Klaus von Klitzing (Almanya)
1986 Gerd Karl Binnig (Almanya)
1986 Heinrich Rohrer (Isviçre) - Ernst Ruska (Almanya)
1987 Johannes Georg Bednorz (Almanya) - Karl Alexander Müller (Isviçre)
1988 Leon Max Lederman (ABD) - Melvin Schwartz (ABD) - Jack Steinberger (ABD)
1989 Hans Georg Dehmelt (Almanya) - Wolfgang Paul (Almanya) - Norman Foster Ramsey (ABD)
[değiştir] 1990'lar
1990 Jerome Isaac Friedman (ABD), Henry Way Kendall (ABD), Richard Edward Taylor (Kanada)
1991 Pierre-Gilles de Gennes (Fransa)
1992 Georges Charpak (Fransa)
1993 Russel Alan Hulse (ABD), Joseph Taylor (ABD)
1994 Bertram Neville Brockhouse (Kanada), Clifford Glenwood Shull (ABD)
1995 Martin Lewis Perl (ABD), Frederick Reines (ABD)
1996 David Morries Lee (ABD), Douglas Dean Osheroff (ABD), Robert Coleman Richardson (ABD)
1997 Steven Chu (ABD), Claude Cohen-Tannoudji (Fransa), William D. Phillips (ABD)
1998 Robert Laughlin (ABD), Horst Ludwig Störmer (Almanya), Daniel Chee Tsui (ABD)
1999 Gerardus 't Hooft (Hollanda), Martinus J. G. Veltman (Hollanda)
[değiştir] 2000'ler
| Yıl | Ad | Konu |
|---|---|---|
| 2000 | Jores Ivanoviç Alferov (Жорес Иванович Алферов) | "bilişim ve iletişim teknolojisinde temel çalışmaları nedeniyle" |
| Herbert Kroemer | "yüksek hız elektroniğinde ve optoelektronikte kullanılan yarıiletkenleri geliştirmesi nedeniyle" | |
| Jack Kilby | "tümleşik devrenin icadındaki rolü nedeniyle" | |
| 2001 | Eric Allin Cornell, Wolfgang Ketterle ve Carl Wieman | "alkali atomlarının oluşturduğu seyrek gazlarda Bose-Einstein 'condensate'i oluşturmadaki başarısı ve 'condensate'lerin temel özelliklerini hakkındaki temel çalışmaları nedeniyle" |
| 2002 | Raymond Davis Jr. ve Masatoşi Koşiba (小柴 昌俊) | "astrofizikteki öncü çalışmaları, özellikle kozmik nötrinoları saptanması nedeniyle" |
| Riccardo Giacconi | "kozmik X ışını kaynaklarının bulunmasını sağlayan öncü astrofizik çalışmaları nedeniyle" | |
| 2003 | Aleksey Alekseeviç Abrikosov (Алексей Алексеевич Абрикосов), Vitali Lazareviç Ginzburg (Виталий Лазаревич Гинзбург) ve Anthony James Leggett | "süperiletkenler ve süperakışkanlar hakkındaki öncü çalışmaları nedeniyle" |
| 2004 | David J. Gross, H. David Politzer ve Frank Wilczek | "kuvvetli etkileşim kuramında 'asymptotic' bağımsızlığı bulduğu için" |
| 2005 | Amerikalı John L. Hall ve Roy J. Glauber ile Alman Theodor W. Haensch | "Lazere dayalı hassas-spektroskopiye özellikle frekans tarağına dair yaptıkları çalışmalardan dolayı." |
| 2006 | Amerikalı John C. Mather ve George F. Smoot | "Kozmik Arkaplan Işınımı üzerine yaptıkları çalışmalardan dolayı" |
| 2007 | Alman Albert Fert ve Peter Grünberg | "Dev manyetik direnç etkileri üzerine yaptıkları çalışmalardan dolayı" |
