Menekşe
Vikipedi, özgür ansiklopedi
→ Menekşe maddesi botanik ile ilgilidir, Menekşe rengi ile ilgili madde için Menekşe (renk) sayfasına bakınız.
 |
||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Mavi menekşe (Viola sororia)
|
||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||
|
||||||||||||
|
|
||||||||||||
|
Menekşe listesi |
Menekşe, menekşegiller (Violaceae) familyasına bağlı Viola cinsini oluşturan çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adı. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın bir çok yerinde yetişebilmekle beraber en çok kuzey yarımkürede yetişir. Ayrıca Hawai ve Güneydoğu Asya'da da yetişebilir. Doğada aydınlık, fakat gölgede ve nemli bölgelerde yetişir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Özellikler
Genellikle uzun ömürlü olabilen menekşe türü, bazen dönemlik de yaşayabilir. Yaprakları kalp şeklini andırır ve düzensiz, asimetrik (çarpık) çiçekleri bulunur. Bu çiçekleri menekşe familyasının içindeki türlerin ayırt edici özelliğidir. Çiçeklerinin rengi genellikle, çiçeğin adını verdiği menekşe rengindedir. Fakat mavi, sarı, beyaz, pembe ya da çok renkli açan türleri de bulunur. Çok bol çiçek açar, tüm bahar ve yaz döneminde çiçek açtığı görülebilir.
[değiştir] Kullanımı
[değiştir] Yemek yapımında
[değiştir] Tatlılar
Menekşe çiçeği, salata süsü olaray ya da balık yemeklerinde tat vermesi için kullanılır. Tatlılarda da, sufle, krema ve bu tarz yemeklere tat vermesi için eklenir. Taze yaprakları da, çiğ olarak, veya pişirilerek sebze yemeği olarak yenebilir. Çiçekleri, yaprakları ve kökleri A ve C vitamini açısından zengindir. Bir tür antioksidan olan anthyocynanin içerirler.
[değiştir] Şekerler
Şeker menekşesi, ya da kristalize menekşe şeker şurubunda bekletilmiş olan tatlıdır. Sıcak şurup taze yaprakların üzerine dökülür ve şeker kristalize oluncaya kadar bekletirili ve kurutulur. Bu yöntem gül ve portakal yaprakları için de geçmişte kullanılmıştır. Bu şekerler hala Toulouse'da yapılmaktadır. Ayrıca tatlıları süslemek için de kullanılırlar.
[değiştir] Likörler
Ayrıca likörlere tat vermesi için de kullanılır: Creme Yvette, Creme de Violette, ve Parfait d'Amour gibi.
[değiştir] Tıpta
Çin bitki çaylarında kullanılır.
[değiştir] Yetiştirilmesi
[değiştir] Işıklandırma koşulları
Menekşeler ışıklı ortamları severler, fakat doğrudan güneş ışığına maruz kalmamaları gerekir. Doğada da ağaç gövdelerinde ve gölgede yaşarlar. Çiçeklenmesi için olabildiğince fazla ışık görmesi gerekir, ama bu ışık direk güneş ışınları olmamalıdır. Bu ışıklandırma hafif bir sabah güneşi gören bir pencere önü, yapay ışık, filtrelenmiş güneş ışığı veya lamba ışığı olabilir. Çiçek vermeyen menekşeler daha aydınlık hatta ev aydınlatmasının olduğu ortamlara alınmalıdır.
[değiştir] Sulama koşulları
Toprağı sürekli nemli tutulmalıdır. Alttan sulandığı durumlarda sürekli su eklemek zorunda kalınmaz. Bu sayede ihtiyacı olduğu kadar suyu alttan emecektir. Alttaki haznenin su dolması durumunda 2-3 hafta fazladan sulamaya ihtiyaç kalmaz.
Sulama sırasında kesinlikle yapraklara su değmemelidir. Bu durumda yaprakta lekeler oluşur, hatta yaprak ölebilir.
[değiştir] Gübre
Gübre eklenmesi çiçeklenmeyi artırır.
[değiştir] Sıcaklık koşulları
Oda sıcaklığı (20-25°) ve % 80 nemlilik oranı uygun seviyelerdir. Geceleri oda sıcaklığının düşmesine, (18°) tahamül ederler. Fakat hızlı sıcaklık değişimlerinden kaçınmak gerekir.
[değiştir] Dikme önerileri
Doğrudan saksının üstüne dikilebilir. Ayrıca köklenmemiş yaprakları suyun içinde tutarak da yetişebilir.
[değiştir] Saksılara ayırma
Menekşe bitkisi birden fazla saksıya ayrılabilir. Yaprakları en az 2-3 cm sapı kalacak şekilde kopartılır. Yaprak 4'te biri toprağın içinde kalacak şekilde dikilir. Toprağı olabildiğince ıslak tutulmalıdır. Bu dönem su dolu bir bardakta da geçilebilir. 6 aydan sonra eskisi gibi bir menekşe bitkisi olacaktır.
[değiştir] Kaynakça
- İngilizce menekşe yetiştirme önerileri olan bir site
- Maddenin bir kısmı İngilizce wikipedia eşleniğinden çevrilmiştir
[değiştir] Dış bağlantılar
 Wikimedia Commons'da Menekşe ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. |
 Wikispecies'de Menekşe ile ilgili taksonomi bilgileri bulunur. |
