Gelivera, Kürtün

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sapmaz (eski adı: Gelivera), Kürtün, Gümüşhane ilçesine bağlı tarihi bir köydür. Gelivera ismi aynı zamanda bir akarsuyun da adıdır. Kürtün'de başlayıp Giresun'dan Karadeniz'e akar. Bir rivayete göre akarsuyun ismini Gelivera köyünden almasıdır.

Gelivera köyünün kurucuları Cenevizlilerdir. Cenevizliler, bölgenin zengin maden yataklarini, altin, gümüs ve bakir madenlerini islerlerdi. Bunun yani sira hayvancilik ve tarimla (bugday) ugrasirlardi. Bölgeye tasköprü ve kale insa etmislerdi. Bölgeye Rumlarin hakim olmasiyla birlikte Cenevizliler bölgeyi terk etmislerdir.

14. yüzyılda Türk akınları başlar ve Gelivera Köyü de bundan nasibini alır. 19. asirdan itibaren bölgede Rum varligindan söz edilmez. Ilk gelen Türklerin, Samsun Kavak`dan gelen Cepni Türkleridir. Komşu havarilerde Ermeni ve Rum köylerin varlığından 20. asrin baslangicina kadar söz edilir, fakat Lozan çercevesinde bunlar Trakya Türkleri, daha dogrusu Yunanistan'daki Müslümanlarla takas olarak kullanilir.

Gelivera köyünde islenmis maden ocaklari izlerini hala korumaktadir. Ne yazik ki bu madenler islenilmiyor. Cenevizliler tarafindan yapilan tasköprü ise 1990 yilinda bir sel felaketi sonucunda yikilmistir. Kale ise nerdeyse taninmayacak halde.

Saman gelenegini yansitan belirgin bir nokta olarak, köyde bulunan bir ocak agacidir, bu agaca dilegi olanlar ip veya buna benzer seyler baglarlar. Ayrici kurtulus savasindan kalma sehit kabirleri bulunmaktadir.

Gelivera isminin anlami konusunda cesitli bilgiler vardir. Bunlarin basinda geleni ise, köyde gecen dereden dolayi dereyi gecip gelme manasinda, "Gele" Vara" yani "gelmek" ve "varmak" fiilinden, Gelevara isminin ortaya cikmis olmasidir. Halk arasindada Gelivera yerine Gelevara tabiri kullanilir. Resmiyet de ise Gelivera olarak gecer. Diger bir olasilik da köyün rumlardan kalan bir isim olmasidir. Bugünkü yunancada "Gali" güzel, büyük manasina, Vera ise yüzük manasina gelmektedir.

Köydeki tarihi köprü 1990'da yıkıldı. Bu köprünün Türkler tarafından Rum ustaya yaptırıldığı söylenir. Kalenin bazı yerlerinde farkedilmeyecek kadar şima duvarlar kaldı. Bu kalenin tam karşısında Delik Taş mevki var. Taş oyularak açılmış ve ardına bir top konulmuş olduğu söylenir. Ayrıca İpek Yolu'nun tali kollarından bir kısmı hala görülebiliyor.

1414-15'lerde Yavuz Sultan Selim zamanında yapılan tahrir defterlerinde köyün ismi "Geledere" şeklinde geçmektedir. Yani ismi Türkçe'dir.

	Kürtün belde ve köyleri
İl: Gümüşhane ● İlçe Merkezi: Kürtün Beldeler: Köyler:
Gümüşhane İlçeleri: Merkez ilçe • Kelkit • Köse • Kürtün • Şiran • Torul