Ünlem (dil bilgisi)
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları belirten, doğa seslerini yansıtan veya bir kimseyi çağırmak için kullanılan sözcüklere ünlem denir. Ünlemler tek başına kullanıldıklarında genelde bir anlam ifade etmezler.
Konu başlıkları |
[değiştir] Türkçe'de Ünlem Olan Sözcükler
Türkçe'de ünlem olan sözcükler temelde ikiye ayrılırlar:
- Bir Kimseye Seslenmeye Yarayan Ünlemler: Be, bre, eee, ha, haydi, hı, hey, hişt gibi.
- Örnek: Oradan çekilsene be!/Ha, evet, anladım!/Hişt, buraya bakar mısın?
- Sevinç, üzüntü, kızgınlık, korku, şaşkınlık gibi duyguları belirten ünlemler: A, aaa, aman, bravo, ay, ey, eyvah, hoppala, oh, oooh, of, üf,oh yeah gibi.
- Örnek:Ay, başım çok ağrıyor!/ Hoppala, bu da nereden çıktı!/Vah vah, evlerine hırsız girmiş.
[değiştir] Türkçe'de Ünlem Olarak Kullanılan Sözcükler
Bazı sözcükler aslen ünlem olmadıkları halde ünlem görevi üstlenirler.
- Adlar:
- Bir seslenme veya bir başkasına hitap sırasında adlar ünlem olarak kullanılır. Örnek: Ahmet! / Nurten Hanım!
- şaşkınlık, acıma, korku gibi duyguları ifade ederken bazı adlar ünlem görevini üstlenir. Örnek: Sakın anneme bir şey olmasın!/biçiminde kullanılır. Örnek: Zavallı kadın!/ Alçak adam!
- Belirteçler:Belirteçler delem görevi üstlenirler. Örnek: Buraya gelin!/ Çabuk giyinin!
- Filler: Fillerin ünlem olarak kullanıldığı durumlar da va durumdaki genelde emir kipindedirler. Örnek: Dikkat et!/Yangın var, bak!
[değiştir] Türkçe'de Yansıma Ünlemleri
Doğa seslerini yansıtan ve hayvan seslerinin taklidine dayanan sözcüklerdir. cıvıl cıvıl, foşur foşur, cik cik gibi. Örnek: Şelalenin suları gürül gürül akıyordu!/Tak, tak! Birden bire kapı çalmıştı.
[değiştir] Türkçe'de Ünlem Öbekleri
Birden çok sözcükten oluşan ünlemlerdir. Örnek: Hadi canım sen de, sen bu işten ne anlarsın!/Hadi oradan, yalan söyleme!
[değiştir] Diğer Dillerde Ünlem
[değiştir] İngilizce
İngilizcede en çok kullanılan ünlemler ugh, wow, ouch, scat, alas, ve eurekadır.
"Hello" (merhaba) ve "Goodbye" (güle güle) gibi selamlama kelimeleri de İngilizcede ünlem olarak kabul edilirler. "Excuse me!" (afedersiniz), "Sorry!" (özür dilerim-afedersiniz), "Cheers!" (şerefe) ve "Hurray!" (yaşa) kelimeleri de genelde ünlen kategorisinde değerlendirilmektedir. Bu kelimeler genelde sonuna ünlem işareti alırlar.
Bazı İngilizce uzmanı dilbilimciler "yes" (evet), "no" (hayır), "amen" (amin) ve "okay" (okey) kelimelerini de tek başlarına kullanıldıklarında ünlem sınıfında değerlendirmektedirler.
İngilizcede deyimler ve cümleler de ünlem olabilir. Örnek: As I entered the room — Oh, my goodness! What I saw! — he was still standing there. (Odaya girdiğimde - Aman tanrım! Bir de ne göreyim!- hala orada duruyordu.)
[değiştir] Bulgarca ve Güney Slav Dilleri
- "evich" - Türkçe'deki "ah"ın karşılığıdır. Bir şok veya acıyı anlatan bir ünlemdir.
- "Yaoo" - "Cidden mi?"
- "Opa!" - Hay Allah!
[değiştir] İbranice
- nu - İyi!
- em - kararsızlık belirten bir ünlemdir
- ups
- oj
- waj
- waw
- wow
[değiştir] Çince
- "Aiya!" (噯呀 or 哎呀)- Hayalkırıklığı ve memnuniyetsizlik ifade eden bir ünlemdir.
- "-ah!"- Çincede çok çok anlamı olan bir ünlem.
[değiştir] Litvanyaca
- ak (Türkçe "ah!")
- ai (Ingilizce "Ouch!")
- cit
- che
- ei (Kararsizlik ünlemi)
- ė
- hm
- o
- oho (Beyenme anlami)
- oi
- ša (Sus! anlami)
- ts
- ačiū
- bravo (Beyenme anlami)
- deja
- dėkui
- vaje
[değiştir] Ayrıca Bakınız
| Türkçe Dil Bilgisi | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
|
Fonetik
Sözcük Bilgisi
|
||||||
