พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย (9 พฤษภาคม พ.ศ. 2381 - 22 มิถุนายน พ.ศ. 2457) หรือพระนามเดิม หม่อมเจ้าหญิงแฉ่ ศิริวงศ์ พระมเหสีในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

หม่อมเจ้าหญิงแฉ่ ศิริวงศ์ ทรงเป็นพระธิดาองค์ที่ 6 ในสมเด็จพระบรมราชมาตามหัยกาเธอ พระองค์เจ้าศิริวงศ์ กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ ซึ่งเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ต้นราชสกุลศิริวงศ์ ประสูติเมื่อวันพุธ เดือน 6 แรม 1 ค่ำ ปีจอ ทรงมีพระพี่น้องร่วมพระบิดา-มารดา รวม 8 พระองค์ คือ ^{[1] [2] [3]}

• หม่อมเจ้ามงคล ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามงคลเลิศ ในรัชกาลที่ 4 (พ.ศ. 2396)
• หม่อมเจ้าหญิงรำเพย ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็น กรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในรัชกาลที่ 5
• หม่อมเจ้าหญิงชมชื่น ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชมชื่น ในรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2436)
• หม่อมเจ้าหญิงพื้นพงศ์ ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็น พระประพันธวงษ์เธอ พระองค์เจ้าพื้นพงศ์ประยุรวงศ์สนิท ในรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2413) ภายหลังรัชกาลที่ 5 ทรงเปลี่ยนคำนำหน้าเป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพื้นพงศ์ประยุรวงศ์สนิท
• หม่อมเจ้าหญิงประสงค์สันทน์ ศิริวงศ์
• หม่อมเจ้าหญิงพรรณราย ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็นพระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย
• หม่อมเจ้าฉายเฉิด ศิริวงศ์ (หรือ ฉายฉันเฉิด) ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็น พระประพันธวงษ์เธอ พระองค์เจ้าฉายเฉิด ในรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2418) ภายหลังรัชกาลที่ 5 ทรงเปลี่ยนคำนำหน้าเป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าฉายเฉิด กรมหมื่นนฤบาลมุขมาตย์
• หม่อมเจ้าหญิงสารพัดเพชร ศิริวงศ์
• หม่อมเจ้าประเสริฐศักดิ์ ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนา เลื่อนพระยศเป็น พระประพันธวงษ์เธอ พระองค์เจ้าประเสริฐศักดิ์ ในรัชกาลที่ 5 (พ.ศ. 2412) ภายหลังรัชกาลที่ 5 ทรงเปลี่ยนคำนำหน้าเป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าประเสริฐศักดิ์

หม่อมเจ้าหญิงแฉ่ ศิริวงศ์ ทรงเป็นพระขนิษฐาในกรมสมเด็จพระเทพศิรินทรามาตย์ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงในรัชกาลที่ 5 จึงทรงเป็นพระมาตุจฉา(น้า น้องสาวแม่)ในรัชกาลที่ 5 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระเจ้าน้องยาเธอ น้องนางเธอร่วมพระมารดาตรัสเรียกว่า "น้าแฉ่" ส่วนพระเจ้าลูกเธอในรัชกาลที่ 4 ตรัสเรียกว่า "ท่านแม่" ^[4] หลังจากที่พระเชษฐภคินีของพระองค์เสด็จสวรรคตแล้ว พระองค์จึงทรงเป็นพระมเหสีเพียงพระองค์เดียวจนตลอดรัชกาล และได้ทรงปกครองฝ่ายในสืบมา สังเกตได้จากการเสด็จออกรับแขกเมืองในฐานะ "ควีน" (รัชกาลที่ 4 ทรงใช้คำว่าเจ้าฝ่ายใน) แต่อย่างไรก็ตามไม่มีการเฉลิมพระอิสริยยศให้สูงขึ้นแต่อย่างใด

หม่อมเจ้าหญิงแฉ่ ศิริวงศ์ ทรงได้รับสถาปนาเป็น พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย เมื่อปีชวด พ.ศ. 2443 ในรัชกาลที่ 5 สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ 6 เมื่อวันจันทร์ที่ 22 มิถุนายน ปีขาล พ.ศ. 2457 สิริพระชันษา 76 ปี[1] ทรงมีประสูติกาลระราชโอรส และพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 2 พระองค์ คือ

• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรรณิการ์แก้ว กรมขุนขัตติยกัลยา (พ.ศ. 2398-2425)
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าจิตรเจริญ กรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ (พ.ศ. 2406-2490) (พระองค์เจ้าชายจิตรเจริญ)

[แก้] อ้างอิง

1. ^ http://www.sakulthai.com/DSakulcolumndetail.asp?stcolumnid=517&stissueid=2421&stcolcatid=2&stauthorid=13
2. ^ http://www.sakulthai.com/DSakulcolumndetail.asp?stcolumnid=878&stissueid=2448&stcolcatid=2&stauthorid=13
3. ^ http://www.sakulthai.com/DSakulcolumndetail.asp?stcolumnid=1460&stissueid=2486&stcolcatid=2&stauthorid=13
4. ^ ตามธรรมเนียมที่ต้องทรงพระดำรัสตรัสเรียกพระมเหสีในพระราชบิดาว่า แม่ ทุกพระองค์ตามแต่พระอิสริยศักดิ์ของพระมเหสีพระองค์นั้น เช่นพระเจ้าลูกเธอในรัชกาลที่ 5 ตรัสเรียกสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรีฯ ว่าสมเด็จแม่ที่บน เป็นต้น สำหรับการเรียกพระองค์เจ้าหญิงพรรณรายว่าท่านแม่นั้น ปรากฏในสาส์นสมเด็จ ซึ่งกรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงพระดำรัสเรียก และในพระราชหัตถเลขาสมเด็จพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี ถึงสมเด็จเจ้าฟ้าบริพัตรฯ

• กิตติพงษ์ วิโรจน์ธรรมากูร. ย้อนรอยราชสกุลวงศ์ "วังหลวง" -- กรุงเทพ : สำนักพิมพ์ดอกหญ้า, พิมพ์ครั้งที่ 4 พ.ศ. 2549. (ISBN 974-941-205-2)

พระมเหสี เจ้าจอมมารดา เจ้าจอม ใน รัชกาลที่ ๔ แก้

พระอัครมเหสี สมเด็จพระนางเจ้า โสมนัสวัฒนาวดี พระมเหสี สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี · พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย เจ้าจอมมารดา สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา · เจ้าจอมมารดาหม่อมราชวงศ์แสง ปาลกะวงศ์ · เจ้าจอมมารดาน้อย · เจ้าจอมมารดาแพ · เจ้าจอมมารดาพึ่ง · เจ้าจอมมารดาจันทร์ · เจ้าจอมมารดาเที่ยง · เจ้าจอมมารดาตลับ · เจ้าจอมมารดาเอี่ยม · เจ้าจอมมารดาเกศ · เจ้าคุณจอมมารดาสำลี · เจ้าจอมมารดากลิ่น · เจ้าจอมมารดาบัว · เจ้าจอมมารดามาไลย · เจ้าจอมมารดาสังวาลย์ · เจ้าจอมมารดาเอม · เจ้าจอมมารดาหรุ่น · เจ้าจอมมารดาแก้ว · เจ้าจอมมารดาโหมด · เจ้าจอมมารดาหุ่น · เจ้าจอมมารดาดวงคำ · เจ้าจอมมารดาเขียน · เจ้าจอมมารดาชุ่ม · เจ้าจอมมารดาเพ็ง · เจ้าจอมมารดาเหม · เจ้าจอมมารดาวาด · เจ้าจอมมารดาห่วง · เจ้าจอมมารดาแสง · เจ้าจอมมารดาสุ่น · เจ้าจอมมารดาหว้า · เจ้าจอมมารดาเชย · เจ้าจอมมารดาพุ่ม · เจ้าจอมมารดาอิ่ม · เจ้าจอม เจ้าจอมทับทิม · เจ้าจอมเล็ก · เจ้าจอมอิ่ม · เจ้าจอมรุน · เจ้าจอมหนูสุด · เจ้าจอมวัน · เจ้าจอมหนูชี · เจ้าจอมบุนนาค ·

ด • พ • ก พระมเหสีในพระมหากษัตริย์ราชวงศ์จักรี
รัชกาลที่ 1	สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี
รัชกาลที่ 2	สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี · สมเด็จพระศรีสุลาลัย
รัชกาลที่ 4	สมเด็จพระนางเจ้า โสมนัสวัฒนาวดี · สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี
รัชกาลที่ 5	สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนี พระพันปีหลวง · สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระบรมราชเทวี · สมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า · สมเด็จพระนางเจ้าสุขุมาลมารศรี พระอัครราชเทวี
รัชกาลที่ 7	สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี
รัชกาลปัจจุบัน	สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ

พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย เป็นบทความเกี่ยวกับ ชีวประวัติ ที่ยังไม่สมบูรณ์ ต้องการตรวจสอบ เพิ่มเนื้อหา หรือเพิ่มแหล่งอ้างอิง คุณสามารถช่วยเพิ่มเติมหรือแก้ไข เพื่อให้สมบูรณ์มากขึ้น ข้อมูลเกี่ยวกับ พระสัมพันธวงศ์เธอ พระองค์เจ้าพรรณราย ในภาษาอื่น อาจสามารถหาอ่านได้จากเมนู ภาษาอื่น ด้านซ้ายมือ