คุมสฺ
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
คุมสฺ เป็นหนึ่งในภาระหน้าที่ของมุสลิม คุมสฺ ในภาษาอาหรับแปลว่า 1/5 การจ่ายคุมสฺ หมายถึงการหักจ่าย 1/5 จากรายได้สุทธิในรอบหนึ่งปีให้แก่ ฮากิม ชัรอีย์ (ผู้ปกครองอิสลาม) การจ่ายคุมสฺเป็นวาญิบเหมือนกับนมาซและศีลอด และเป็นวาญิบสำหรับทุกคนที่บรรลุภาวะตามศาสนบัญญัติ มีสติสัมปชัญญะและมีทรัพย์สินหนึ่งในเจ็ดประเภทดังต่อไปนี้
1. รายได้จากกการทำมาหากิน เมื่อใดก็ตามที่ได้รับผลประโยชน์จากการทำมาหากิน เช่น ธุรกิจ อุตสาหกรรม หรือแม้แต่รายได้จากการรับจ้างทำนมาซ หรือถือศีลอดให้กับคนตาย ถ้าหักรายจ่ายในรอบหนึ่งปี แล้วยังมีรายได้เหลืออยู่ซึ่งเป็นรายได้สุทธิ จำเป็นต้องจ่ายคุมสฺ
2. รายได้จากเหมืองแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น ทองคำ เงิน ตะกั่ว ทองแดง เหล็ก น้ำ ถ่านหิน เทอร์คอยส์ โมรา สารส้ม เกลือ ฯลฯ ที่ถึงขั้นกำหนดที่ต้องจ่ายคุมสฺ
3. ขุมทรัพย์ของมีค่าที่พบเจอใต้พื้นดิน ในต้นไม้ ภูเขา หรือใต้กำแพง
ข้อกำหนดที่ต้องจ่ายคุมสของขุมทรัพย์ขึ้นอยู่กับสถานที่ที่พบ
- ถ้าพบในที่ของตน ถือว่าเป็นของตนและต้องจ่ายคุมสฺ
- ถ้าพบเจอในที่ที่ไม่มีเจ้าของ เช่น ตามท้องทุ่ง ภูเขา ถือว่าเป็นของตนต้องจ่ายคุมสฺ
- ถ้าพบเจอในที่ของคนอื่น (หรือที่ที่มีเจ้าของ) ถือว่าเป็นของเจ้าของที่
- ถ้าพบเจอในที่ที่ซื้อมาจากคนอื่น ถ้ารู้ว่าไม่ใช่ของเจ้าของเดิมถือว่าเป็นของตนต้องจ่ายคุมสฺ ถ้าสงสัยว่าอาจจะเป็นของคนหนึ่งคนใด จำเป็นต้องประกาศให้รับรู้ และหลังจากนั้นรู้ว่าไม่ใช่ของพวกเขา ให้แจ้งให้เจ้าของเดิมได้รับรู้ และถ้ารู้ว่าไม่ใช่ของใครเลย ถือว่าของนั้นเป็นของตนจำต้องจ่ายคุมส
4. สินสงคราม
5. สินที่นำขึ้นมาจากทะเล มหาสมุทร
6. ทรัพย์สินฮะลาลที่ผสมปนกับทรัพย์สินฮะรอม ในกรณีที่ทรัพย์ของเราได้ผสมปนกับทรัพย์ของคนอื่น ซึ่งอาจจะมีลักษณะดังนี้คือ
ในกรณีที่รู้จักเจ้าของ
- รู้จำนวนทรัพย์ที่ผสมอยู่ จำเป็นต้องแยกส่วนนั้นคือเจ้าของ
- ไม่รู้จำนวนทรัพย์ที่ผสมอยู่ จำเป็นที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งต้องอภัยให้แก่กัน
ในกรณีที่ไม่รู้จักเจ้าของ
- รู้จำนวนทรัพย์ที่ผสมอยู่ จำเป็นต้องเนียตแทนเจ้าของ แล้วเอาทรัพย์ส่วนนั้นจ่ายเป็นศอดะเกาะหฺไป แต่เป็นอิหติยาฎวาญิบให้ขออนุญาต ฮากิม ชัรอีย์ ก่อน
- ไม่รู้จำนวนทรัพย์ที่ผสมอยู่ จำเป็นต้องจ่ายคุมสฺทั้งหมด ส่วนที่เหลือจึงจะถือว่าฮะลาลได้
7. ที่ดินที่กาฟิรอาศัยอยู่ในประเทศอิสลาม โดยที่เขาได้ซื้อที่ดินนั้นจากมุสลิม
ผู้ที่ไม่มีรายได้ไม่ต้องจ่ายคุมสฺ เรื่องของคุมสฺจึงมาหลังการเลี้ยงดูครอบครัว ซึ่งเมื่อครบปีต้องทำการคำรวณรายได้ หากไม่มีเหลือหรือไม่เพิ่มขึ้นมา ในกรณีนี้ไม่เป็นวาญิบต้องจ่ายคุมสฺ แต่ถ้าเหลือจำเป็นต้องจ่าย 1/5 ส่วนที่เหลืออีก 4/5 เป็นของตน
คำว่า รายจ่ายประจำปี หมายถึง ปัจจัยทั้งหลายที่ตนและครอบครัวต้องการในการดำเนินชีวิต ดังตัวอย่างต่อไปนี้
1. อาหาร ยา เครื่องนุ่งห่ม ที่อยู่อาศัย
2. เครื่องเรือน เช่น ภาชนะต่าง ๆ เฟอร์นิเจอร์ ฯลฯ
3. ยานพาหนะ
4. ค่าใช้จ่ายในการต้อนรับแขกผู้มาเยือน
5. ค่าใช้จ่ายที่เตรียมไว้เพื่อการสมรสของตน
6. ตำราเรียนต่าง ๆ ที่นักวิชาการต้องการ โดยไม่จำกัด
7. ค่าใช้จ่ายที่จัดเตรียมไว้เพื่อเดินทางไปซิยาเราะหฺสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ต่าง ๆ
8. รางวัลหรือของขวัญที่จะมอบให้กับผู้อื่น ไม่ว่าในโอกาสใดก็ตาม
กำหนดปีของคุมสฺ
การคำนวณปีของการจ่ายคุมสฺให้เริ่มตั้งแต่ต้นปี (วันแรก) และเมื่อวันสุดท้ายสิ้นสุดลงถือว่าครบ ๑ ปีบริบูรณ์ตามปีของสุริยะคติ ดังนั้น การนับวันแรกของปีสำหรับคนทุกสาขาอาชีพย่อมมีความแตกต่างกัน อาทิเช่น
เกษตรกร เริ่มตั้งแต่การได้รับผลผลิตครั้งแรก
พนักงาน เริ่มตั้งแต่รับเงินเดือน ๆ แรกเป็นต้นไป
ผู้ใช้แรงงาน เริ่มตั้งแต่รับค่าแรงงวดแรกเป็นต้นไป
เจ้าของกิจการ เริ่มตั้งแต่ทำการค้า
รายได้ดังต่อไปนี้ไม่ต้องจ่ายคุมสฺ
1. มรดกที่ได้รับจากผู้ตาย แต่หากรู้ว่าผู้ตายยังไม่ได้จ่ายคุมสฺ จำเป็นต้องจ่ายก่อนที่จะนำเงินไปใช้
2. สิ่งต่าง ๆ ที่ผู้อื่นได้ยกให้ เช่น สิ่งของที่พ่อแม่ให้ หรือของที่สามีให้แก่ภรรยา
3. รางวัลและของขวัญต่าง ๆ ที่ได้รับมา
4. สินสอดของสตรี
5. สิ่งของที่ได้รับมาในนามของคุมสฺ ซะกาตหรือเศาะดะเกาะหฺ (ทาน)
6. ของขวัญที่ได้รับในวันอีดต่าง ๆ
ผลพวงของการไม่จ่ายคุมสฺ
1. ถ้าหากทรัพย์ส่วนใดยังไม่ได้จ่ายคุมสฺ ถือว่าไม่มีสิทธิใช้จ่ายทรัพย์สินส่วนนั้น หมายถึง อาหารต่าง ๆ ที่ต้องจ่ายคุมสฺก่อนไม่สามารถกินได้ หรือเงินที่ยังไม่ได้หักเพื่อจ่ายคุมสฺไม่สามารถนำไปใช้จ่ายใด ๆ ทั้งสิ้น
2. กรณีที่นำเงินที่ยังไม่ได้จ่ายคุมสฺไปทำการค้า โดยปราศจากคำอนุญาตจากฮากิม ชัรอีย์ 1/5 ของการค้านั้นเป็นโมฆะ ไม่ถูกต้องตามหลักศาสนา
3. ถ้านำเงินที่ยังไม่ได้จ่ายคุมสฺไปซื้อบ้าน และทำนมาซในบ้านนั้น นมาซนั้นเป็นโมฆะ
4. ถ้านำสิ่งของทียังไม่ได้จ่ายคุมสฺไปให้คนอื่น ถือว่า 1/5 ส่วนจากของนั้นไม่ใช่ของเขา
ได้รับอนุญาตจาก [สยามิคดอตคอม http://www.siamic.com/encyclopedia/khums.htm]
