กลุ่มดาวซีฟิอัส

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

**กลุ่มดาวซีฟิอัส (Cepheus)**
มองเห็นได้ในระหว่างละติจูด +90° ถึง −10° มองเห็นได้ดีที่สุดในเวลา 21.00 น. ของเดือนพฤศจิกายน
คลิกเพื่อดูรูปใหญ่
ชื่อย่อ:	Cep
ชื่อคุณศัพท์:	Cephei
สัญลักษณ์:	ราชาซีฟิอัส
ไรต์แอสเซนชัน:	22 ชั่วโมง
เดคลิเนชัน:	+70°
เนื้อที่:	588 ตารางองศา (อันดับที่ 27)
จำนวนดาวฤกษ์: (โชติมาตรปรากฏน้อยกว่า 3)	1
ดาวฤกษ์ที่สว่างที่สุด:	ดาวอัลเดรามิน (α Cep) (โชติมาตรปรากฏ = 2.44)
ฝนดาวตก:	-
กลุ่มดาวที่ติดกัน:	กลุ่มดาวหมีเล็ก กลุ่มดาวมังกร กลุ่มดาวหงส์ กลุ่มดาวกิ้งก่า กลุ่มดาวแคสซิโอเปีย กลุ่มดาวยีราฟ

กลุ่มดาวซีฟิอัส เป็นกลุ่มดาวในซีกฟ้าเหนือ หนึ่งในกลุ่มดาว 48 กลุ่มที่อยู่ในรายการของทอเลมี และยังเป็นกลุ่มดาวในรายการกลุ่มดาว 88 กลุ่มที่รับรองโดยสหพันธ์ดาราศาสตร์สากล กลุ่มดาวนี้แทนราชาซีฟิอัสในเทพปกรณัมกรีก

กลุ่มดาวซีฟิอัส มองเห็นได้ดีที่สุดในเวลา 21.00 น.ของเดือนพฤศจิกายน

[แก้] เทพปกรณัมกรีก

ตามเทพปกรณัมกรีก ซีฟิอัสเป็นกษัตริย์แห่งอาณาจักรเอธิโอเปีย เมื่อเอธิโอเปียถูกคุกคามโดย ปิศาจทะเลนามซีตัส (Sea Monster,Cetus) เทพพยากรณ์แห่งแอมมอน (Oracle of Ammon) แนะนำให้ซีฟิอัสนำธิดา คือ เจ้าหญิงแอนดรอเมดาไปมอบให้แก่ซีตัส

เจ้าหญิงแอนดรอเมดา จึงถูกล่ามโซ่ไว้ริมทะเล เพื่อรอเป็นอาหารของซีตัส ซึ่งต่อมา เธอก็ได้รับความช่วยเหลือจากเพอร์ซิอัส (Perseus)

แผนที่ดาว แสดงรายละเอียด บริเวณกลุ่มดาวซีฟิอัส

[แก้] เดลตาเซฟีไอ/ดาวแปรแสงเซฟีอิด

เดลตาเซฟีไอ (Delta Cephei / δ Cep / δ Cephei) เป็นดาวดวงหนึ่งซึ่งน่าสนใจ ในกลุ่มดาวซีฟิอัส โดยในปีค.ศ.1784 จอห์น กูดริคค์ (John Goodricke) ค้นพบว่ามันเป็นดาวแปรแสง คือความสว่าง จะไม่คงที่แปรเปลี่ยนไปเรื่อยๆ

บริเวณกลุ่มดาวซีฟิอัส มองเห็นได้ดีที่สุดในเวลา 21.00 น. ของเดือนพฤศจิกายน

ตำแหน่งของเดลตาเซฟีไอ

และเดลตาเซฟีไอนี้ก็เป็น หนึ่งในดาวแปรแสงเพียงไม่กี่ดวง ที่คุณสามารถสังเกตเห็น การเปลี่ยนแปลงความสว่างของมันได้ด้วยตาเปล่า โดยจะมีความสว่างเปลี่ยนจากแมกนิจูด 3.6 ถึง 4.3 ในช่วงคาบเวลา 5.36634 วัน

ดาวเดลตาเซฟีไอไม่เพียงแต่เป็นดาวแปรแสง แต่ยังเป็น ดาวแปรแสงที่มีลักษณะพิเศษ คือจะมีการ กระพริบในคาบเวลาที่คงที่ และเมื่อมีการศึกษาดาวแปรแสงประเภทนี้ มากขึ้นเรื่อยๆ ได้พบดาว ที่มีลักษณะคล้ายกัน อีกเป็นจำนวนมาก ก็พบว่า คาบเวลาที่ใช้ในการกระพริบ (จากจางสุดไปสว่างสุด) สัมพันธ์กับความสว่างสัมบูรณ์ (Absolute Luminosity) ของดาวแต่ละดวง ซึ่งความสัมพันธ์นี้ ค้นพบในปีค.ศ.1908 โดย เฮนริเอตา ลีวิตต์ (Henrietta Swan Leavitt) ต่อมาจึงเรียกดาวแปรแสงประเภทนี้ว่า ดาวแปรแสงเซฟีอิด (Cepheid variable or Cepheid) ตามชื่อของดาวเดลตาเซฟีไอ (โดยมีดาวเดลตาเซฟีไอเป็นดาวต้นแบบ)

และจากการค้นพบของเฮนริเอตา ลีวิตต์(สตรีหูนวก แต่ความสามารถทางด้านคณิตศาสตร์ของเธอ เป็นประโยชน์ต่อวงการดาราศาสตร์มาก โดยเฉพาะในยุคสมัยที่ไม่มีคอมพิวเตอร์)นี้เอง ทำให้ดาวแปรแสงเซฟีอิด กลายเป็นเครื่องมือสำคัญอย่างหนึ่ง ในทางดาราศาสตร์ ใช้ในการวัดระยะทางในเอกภพ โดยหากเราพบดาวแปรแสงเซฟีอิดที่ใด ลองจับเวลาที่ใช้ในการกระพริบ แล้วเราก็จะทราบจากการคำนวณ ได้ว่า ดาวดวงนั้นควรมีความสว่างสัมบูรณ์ (Absolute Luminosity) จริงๆเท่าไร เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับ ค่าความสว่างที่เราสังเกตได้ ก็จะคำนวณกลับไปได้ว่า ดาวแปรแสงเซฟีอิดดวงนั้นอยู่ห่างจากเราไปเท่าไร

[แก้] Deep sky Objects อื่นๆที่น่าสนใจบริเวณกลุ่มดาวซีฟิอัส

Fireworks Galaxy (NGC 6946)

Fireworks Galaxy (NGC 6946) ค้นพบเมื่อปีค.ศ.1798 โดยวิลเลียม เฮอร์เชล เป็นกาแล็กซีแบบเกลียว (Spiral Galaxy) อยู่ระหว่างกลุ่มดาวซีฟิอัสกับกลุ่มดาวหงส์ (Cygnus) อยู่ห่างไป 10ล้านปีแสง ซึ่งในเวลาต่อมา ก็ได้มีการพบซูเปอร์โนวา จำนวนมากถึง 8 ซูเปอร์โนวา ใน Fireworks Galaxy นี้
NGC 188 เป็นกระจุกดาวเปิดที่อยู่ใกล้ดาวเหนือ