Opština Čajetina
From Wikipedia
| Image:Grb Čajetina.jpg | Image:OpštinaČajetina.JPG | ||||
| Opšte informacije | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Geografija | Zlatibor se prostire između 43° 31' N i 43° 51' N, i između 19° 28' E i 19° 56' E. Opština Čajetina obuhvata samo centralne dijelove Zlatibora. Prosječna nadmorska vis. 1000 m Najveća nadmorska vis. 1496 m (Tornik) |
||||
| Površina | 647 km²
|
||||
| Stanovništvo | 15682 (2002.) | ||||
| Etnička struktura stanovništva |
|
||||
| Poštanski brojevi | 31310 pošta "Čajetina" (Čajetina) i 31315 pošta "Zlatibor" (Zlatibor) | ||||
| Pozivni tel. broj | +381(0)31 | ||||
| Skraćenice | Ča, Čjt. | ||||
| Lokalna politika | |||||
| Gradonačelnik | Milan Stamatović Demokratska stranka Srbije |
||||
| Dan opštine | 30. jun |
||||
Sadržaj/Садржај |
[uredi - уреди] Geografija
Na jugozapadu Srbije, na granici sa Bosnom i Hercegovinom, obuhvatajući centralni dio planine Zlatibora, prostire se čajetinska opština, dio Zlatiborskog okruga. U njoj se nalaze naseljena mjesta: Čajetina (sjedište opštine), Zlatibor, Semegnjevo, Sirogojno, Rožanstvo, Dobroselica, Jablanica, Stublo, Uvac, Ljubiš, Ribnica (zlatiborska), Vodice, Oko, Šljivovica, Branešci, Gostilje, Alin Potok, Mušvete, Golovo, Rudine, Kriva Rijeka, Mačkat, Tripkova, Drenova, Željine i Trnava.
[uredi - уреди] Stanovništvo i naselja
- Glavni članak: Stanovništvo i naselja Zlatibora
Opština Čajetina prostire se na centralnom delu Zlatibora.
Stanovništvo Zlatibora, kao i čitavog užičkog kraja, je doseljeničko. Malo je familija koje tu žive duže od dvesta godina. Najveći deo stanovništva se doselio iz Hercegovine, Crne Gore i Sandžaka u 18. i 19. veku.
Postoje popisi stanovništva iz ranijih perioda ali su neprikladni za poređenje sa novijim zbog promene teritorijalne organizacije sela, opština i srezova. Podaci po popisima posle Drugog svetskog rata, tj. od 1948. godine, pružaju uvid u neke važnije promene u stanovništvu opštine.
Po popisu 2002. godine opština je imala 15.628 stanovnika u 5.117 domaćinstava, tj prosečno 3 člana po domaćinstvu.
U posleratnom periodu najveći broj stanovnika bio je 1953. godine (21.529), a 2002. došlo je do smanjenja za 5.901. odnosno za onoliko koliko zajedno imaju Čajetina i Zlatibor (naselje). U dva naselja gradskog tipa u ovom periodu došlo je do povećanja broja stanovnika - u Čajetini (za 486%) i Zlatiboru (za 2073,9%, što je najveće povećanje u čitavom Zlatiborskom okrugu). Jedino selo koje je u istom periodu imalo povećenje stanovnika je Mačkat (126%). Sva ostala sela imaju smanjenje.
Po nacionalnom i etničkom sastavu ogromnu većinu čine Srbi (15.489) a potom slede Crnogorci (42), Jugosloveni (16), Muslimani (7), Hrvati (6), Mađari (5), Goranci (5), Makedonci (3), uz izvestan broj neopredeljenih i onih čije je etničko poreklo nepoznato (56).
Srpski jezik je maternji za 99,6% stanovništva.
Veoma je nepovoljna starosna struktura stanovništva opštine. Prosečna starost je 42,3 godine. Po demografskim kriterijima to označava duboku demografsku starost što je veoma nepovoljno za obnavljanje stanovništva. Mlađih od 14 godina ima 14,5%, a starijih od 65 je 20,3%. U nekim selima stariji od 65 godina čine polovinu stanovništva
Nepismenih iznad 10 godina je 6,14%. Među nepismenima je najviše starijih iznad 65 godina života (87,1% od ukupnog broja nepismenih), a među njima je opet najviše žena (82,2%)
Seosko stanovništvo čini skoro dve trećine (64,8%), a gradsko neznatno više od jedne trećine (35,2%) ukupnog stanovništva opštine.
Površina opštine je 647 -{km}-² a gustina naseljenosti je 24,5 stanovnika na -{km}-² .
Opština ima 24 naselja (u zagradi je broj stanovnika) :
- Alin Potok (244 st)
- Branešci (744 st)
- Golovo (212 st)
- Gostilje (344 st)
- Dobroselica (405 st)
- Drenova (135 st)
- Željine (153 st)
- Zlatibor (2344 st)
- Jablanica (924 st)
- Kriva Reka (1135 st)
- Ljubiš (705 st)
- Mačkat (806 st)
- Mušvete (277 st)
- Rakovica (108 st)
- Rožanstvo (457 st)
- Rudine (159 st)
- Sainovina (810 st)
- Semegnjevo (300 st)
- Sirogojno (763 st)
- Stublo (214 st)
- Tripkova (372 st)
- Trnava (282 st)
- Čajetina (3162 st)
- Šljivovica (573 st)
U opštini postoje i tri turistička naselja - Ribnica, Smiljanića Zakos i Vodice - koja nemaju karakter stalne naseljenosti, mada u periodu turističke sezone u njima boravi veliki broj ljudi.
[uredi - уреди] Istorija
- Glavni članak: Istorija Zlatibora
Zlatibor je bio oduvijek naseljen. U praistoriji ovdje su živjeli Iliri, zatim dolaze Rimljani, pa Sloveni. Prvo poznato ime ovog kraja bilo je Rujno.
Zlatiborci su bili učesnici svih ratova koji su se vodili na ovim prostorima.
Centar oblasti je gradić Zlatibor, a administrativni centar opštine je Čajetina, varošica od 1928-me godine.
[uredi - уреди] Kultura
- Vidi članak: Kulturno-istorijski spomenici na Zlatiboru
Na prostoru opštine organizuju se mnoga kulturološka događanja. Svakako najpoznatiji su Zlatiborska hajka na vuka i Sabor trubača jugozapadne Srbije. Etno selo u Sirogojnu je skupina starih zlatiborskih kuća.
[uredi - уреди] Privreda
- Vidi članak: Turizam na Zlatiboru
Na Zlatiboru je od poljoprivrede najrazvijenije stočarstvo. Prostrani pašnjaci su pogodni za gajenje ovaca i goveda. Čuveni su džemperi od ovčije vune iz Sirogojna. Ratarstvo je slabije razvijeno. Od voća se najviše gaje šljive. Zanatstvo je najviše razvijeno u Rožanstvu, gdje još uvijek kačari prave čuvene rožanjske kace za kajmak i sir, prvenstveno za potrebe turizma. Prerada mesa je najrazvijenija u Mačkatu, gdje se, između ostalog, pravi čuvena zlatiborska pršuta. Čuveni su i ostali zlatiborski specijaliteti, prije svih mlječni proizvodi, najviše kajmak i sir.
Industrija je najviše razvijena u Braneškom polju. Tamo se nalaze Industrijski pogon za preradu drveta „Bor“, pogon za proizvodnju delova za motore Industrije motora iz Rakovice, Fabrika hemijskih olovaka „BIART“, JUGOEKSPORT „Zlatibor DD“ silosi žita.
Ali, od svih privrednih grana najviše je razvijen turizam, a sa njim i ugostiteljstvo, saobraćaj i trgovina. Zlatibor ima veoma povoljan položaj – nalazi se na pola puta od Beograda do crnogorskog primorja, preko njega idu neki važni magistralni putevi i pruge, a u planu je i građenje aerodroma kod gradića Zlatibora. Na Zlatiboru je posebno razvijen zimski turizam.
Jedan od najznačajnijih turističkih objekata na Zlatiboru je i Muzej „Staro selo“ u Sirogojnu. Ovaj muzej je čuven u cijelom svijetu. Jedinstven je, jer se nalazi pod vedrim nebom. To je etno selo koje se sastoji od velikog broja starih kuća donijetih sa svih strana Zlatibora. Etno selo je sagrađeno 1979-te godine, na 4,5 ha površine.
Nekada je osnovni način preživljavanja na Zlatiboru bio kiridžiluk, tj. prodavanje luča iz zlatiborskih borova. Kiridžije su, sa svojim karavanima, išli preko cijele Šumadije, čak do Save i Dunava, a svoju robu su mijenjali za prehrambene proizvode, uglavnom žitarice.
[uredi - уреди] Vidi još
[uredi - уреди] Spoljašnje veze
| Zlatiborski okrug |
|---|
|
Opštine: Arilje • Bajina Bašta • Čajetina • Kosjerić • Nova Varoš • Priboj • Požega • Prijepolje • Sjenica • Užice |
|
|
 |
|
|---|---|---|
|
Zlatibor | Porijeklo naziva Zlatibor | Reljef i geološki sastav zemljišta Zlatibora | Tornik | Hidrografija Zlatibora | Klima Zlatibora | Biljni i životinjski svijet Zlatibora | Stanovništvo i naselja Zlatibora | Turizam na Zlatiboru | Opština Čajetina | Uvac | Crni Rzav | Veliki Rzav | Sušica | Obudojevica | Muzej "Staro selo", Sirogojno | Vodopad u Gostilju | Stopića pećina | Šarganska osmica | Zlatni bor | Kremansko proročanstvo | Zlatiborska pršuta | Zlatiborska komplet-lepinja | Zlatiborski srez | Slike Zlatibora i Zlatiboraca | Portal Zlatibor Istorija Zlatibora
Kulturno-istorijski spomenici na Zlatiboru | Znameniti Zlatiborci | Kiridžiluk na Zlatiboru | Hajdučija na Zlatiboru | Doseljavanja stanovništva na Zlatibor | Zlatibor u praistoriji | Zlatibor u doba Rimljana | Zlatibor u srednjem veku | Srednjovekovna trgovina i putevi na Zlatiboru | Zlatibor u Prvom srpskom ustanku | Zlatiborci u Drugom srpskom ustanku | Jovan Mićić | Oslobođenje južnih delova Zlatibora | Administrativne promene na Zlatiboru | Zlatibor u vreme ustavobranitelja | Zlatibor 1848.-1878. | Stranačke borbe na Zlatiboru | Poljoprivreda na Zlatiboru XIX veka | Stočarstvo na Zlatiboru XIX veka | Ugostiteljstvo na Zlatiboru XIX veka | Zemljoradnja na Zlatiboru XIX veka | Prosvetne prilike na Zlatiboru u XIX veku | Zlatiborci u Prvom balkanskom ratu | Zlatiborci u Drugom balkanskom ratu | Zlatibor u Prvom svetskom ratu | Zlatibor u periodu između dva svetska rata | Izginuli zlatiborski partizani 1942.-1945. | Savo Jovanović Sirogojno | Milan Božović | Milan Smiljanić | Mihailo Smiljanić | Zaharije Zaharić | Petronije Šišo | Dimitrije Tucović | Zlatiborski srez | Znamenite zlatiborske porodice Zlatibor (naselje) | Čajetina | Sirogojno | Rožanstvo | Semegnjevo | Mokra Gora | Uvac | Sela Murteničke oblasti | Ribnica | Kremna | Gostilje | Oko | Jablanica | Dobroselica | Mačkat | Vodice | Sela Braneškog polja | Ljubiš | Alin Potok Mihailo Ćupović | Ljubivoje Ršumović | Dobrosav Obradović | Zlatiborske legende | Zlatiborski govor Znameniti Zlatiborci
Jovan Mićić | Mihailo Radović | Savo Jovanović Sirogojno | Milan Božović | Relja Šišaković | Neško Šišaković | Blagoje Šišaković | Milan Smiljanić | Mihailo Smiljanić | Petronije Šišo | Zaharije Zaharić | Dimitrije Tucović | Mihailo Ćupović | Ljubivoje Ršumović | Dobrosav Obradović | Slobodan Šuljagić | Miladin Pećinar | Izginuli zlatiborski partizani 1942.-1945. | Znamenite zlatiborske porodice | Istorija Zlatibora Tarabići iz Kremana | Mićići iz Rožanstva | Porodično stablo Mićića iz Rožanstva | Božovići iz Semegnjeva | Šuljagići iz Draglice | Šišakovići iz Draglice |
||
