Omèt
Da Wikipedia.
As dis omèt (o cicio ant ij senté 'd montagna) un baron ëd pere che a l'abia adoss nen natural, visadì che a sia stà it tira sù da dla gent. As treuvo an và ire pòst dël mond, dzortut ant sl'à ut, ant ij mojiss e ant sla ponta dle montagne. As treuvo ëdcò ant ij desèrt e ant la tundra.
[modìfica] ButA peulo avej và ire but:
Për gionta j'omèt a son dovrasse për và ire à utri but ëd comemorassion, dal pòst andoa a l'é staje na gran bataja a col andóa a l'é virasse dzorsota un carton. Dle vire a son mach butà -lì për fé depòsit, quand ij campagnin a gavo le pere da 'nt ij camp. A l'han dle forme motobin variegà , da cola d'un baron mach campà -lì a dle gran euvre d'angegnerìa. Al mond a-i son fin-a dij pòst andóa che as fan dle gare për vëdde chi a l'é bon a fé l'omèt pì bel. [modìfica] StòriaLa costuma a l'é motobin veja, e la paròla Cairn che j'anglèis al dì d'ancheuj a dòvro për ciamé j'omèt a ven da 'nt ël Gaélich scossèis cà rn, che a l'ha un sust motobin pì largh, ën podend feje arferiment a và ire sòrt ëd brich e baron ëd pere formà da la natura. A parte da 'nt l'età dël bronz, dle vire sota a j'omèt as ëstarmavo dij sarcòfagh pitòst grosseur, fait an lastron ëd pera nen giontà antra lor. Sti omèt-tomba a stavo për sòlit ant un pòst che a fussa an bela vista, soèns che as ës-ciairèissa ën vardand dal vilagi dël mòrt. Le pere dl'omèt a peul esse che a servèisso për ten-e a la larga là der e bes-ce. Na spiegassion pì da fé avnì ij frisson a l'é che a servèisso për nen lassé che ij mòrt as tirèisso sù da 'nt la tomba. Notaman anteressant a l'é che j'ebréo a l'abio ancó la costuma dë buteje dle cite pere dzora a la tomba dij sò mòrt quand a van al camposanto, coma marca ëd rispet (për sòlit ant la tradission giudà ica ortodòssa le fior as pòrto nen). Jë stupa dl'India, dël Tìbet e via fòrt a l'é belfé che a sio nassù ëdcò lor da na costuma parej, contut che për sòlit a l'abio andrinta la sënner d'un sant budista ò pura d'un lama. Ant la Scòssia a-i é la costuma dë pijesse dapress na pera da fonval për butejla ansima a n'omèt dla sima. Sòn a fa chërse j'omèt. Na veja benedission an Gaelic scossèis a la dis Cuiridh mi clach air do chà rn, visadì It butreu na pera ansima a tò omèt. Ant le ìsole Faroe, andóa che antrames a un gran nebion e a na gran pieuva a-i son và ire dle pì à ute montagne che a dago ant sël mar, j'omèt as dòvro coma sistema spantià për orisontesse antra precipissi e desert ëd roch e rocon. Për gionta, na vira la pì gran part dël trà fich dj'ìsole a l'era fait për nav, a le tere à ute a restavo bele che deserte. Ël midem dovré dj'omèt për orisontesse as treuva dzora a ij 2.000 mèter ant la Valsusa, pr'esempi ant le part à ute dël Parch dl'Orsera e dël Rociavré, che le nìvole soèns a son assé basse da fé malfé a s-ciairé andóa che un a buta ij pé. Ant l'Àfrica Setentrional dle vire a jë diso kerkour, e a son belfé da trovesse ëdcò ant ël Mediterani, ant sl'ìsola dla Còrsica. [modìfica] Àutri nòm e à utri sustAn chèich region anglèisa a jë ciamo ëdcò "anje". Sòn a riva dzortut con coj cit, che a l'han na sòrt ëd bèch che a ponta ant la diression dla marcia. Da sòn a l'é naje l'espression "doe pere a fan nen n'anja", che as dis a j'escursionista përchè as viso che marcé da n'omèt a n'à utr as peul (soèns as dev), ma a-j va ëdcò dla cognission. An lenga ocitan-a j'omét as diso (Mistral,1979):
Notaman anteressant a l'é che sempe n'ocitan l'espression d'adoss séltica Cairn a resta comsëssìa presenta, che as dis cairon un blòch ëd pera tajà , con dle variant grà fiche coma cairou, cayrou, cayron. La paròla a resta un diminutiv dla forma caire (con possibil variassion grà fica cayre). A-i n'a-i é ëdcò na forma chërsativa cairas, dont a-i ven ël topònim alpin Queyras. Ant ël setentrion dla Fransa, as ciamo Mouaie an norman. [modìfica] J'omèt coma gent ëd peraCola dë dije "omèt" a l'é na costuma nen mach piemontèisa. An tëdesch e n'olandèis as diso Steinmann e Steenman, visadì "òmo ëd pera". Na forma dla lenga Inuit inukshuk a veul ëdcò dì figura ëd person-a, che as dis inunguak ("imitassion ëd na person-a"). [modìfica] Arferiment bibliogrà fichMistral, Frédéric (1979). Jules Ronjat Lou Trésor dou Félibrige ou Dictionnaire provençal-français. Raphèle-lès-Arles: M. Petit. ISBN 84-499-0563-X. |
SE LEER! ¿Y que? :) Es fácil aprender a leer un idioma que ya se habla. Consulte usted esta pagina y verá, en un momento tendrá usted su Badge de Bogianen :)
Për dì la soa ansima a sta pà gina-sì ch'a-i daga 'n colp col rat ant sël tilèt discussion. Për lasseje un messagi a j'aministrator ch'a varda ambelessì. Lìber për chi a veul amprende a lese e a scrive mej an piemontèis, e che an fan d'arferiment a tùit për la coression ortogrà fica dij test. Për ёscrive dësgagià , ch'a dòvra la Claviera piemontèisa! E ch'a manca pa dë vardesse la pà gina d'agiut për chi as anandia da zero. |