Waganci
Z Wikipedii
Waganci (łac. vagantes), zwani także goliardami - w średniowieczu wędrowni żacy (studenci uniwersytetów angielskich, francuskich i niemieckich) oraz klerycy pełniący przygodnie funkcje kapłańskie. Pierwsza nazwa - waganci - oznaczała łazików włóczących się od miasta do miasta w poszukiwaniu łatwego zarobku, bywalców szynków i dworów. Nazwa druga - goliardowie - wywodzi się od imienia sławnego wówczas wędrownego poety pochodzenia niemieckiego, Goliasa, równie popularnego jak Primus, przypuszczalnie Francuz.
Wytworzyli rodzaj poezji wesołej, hulaszczej i swawolnej. Utwory spisywali w języku łacińskim; powstawały one w X-XIII wieku. Najsłynniejszym zbiorem, w którym się zachowały jest Carmina Burana, powstała około 1230 roku; zbiór znaleziono w opactwie benedyktyńskim w Benediktbeuern (Bawaria).
Od strony naukowej wagantami zajmowali się uczeni angielscy[1] i wydawcy niemieccy[2]. Znany filolog i mediewista Ryszard Gansiniec odszukał nieznane teksty, np. "Pieśń niedźwiedników", która najprawdopodobniej powstała na Śląsku lub Podkarpaciu.
Pierwsza polskojęzyczna pieśń świecka: "Chcy na pannu żałować" powstała w XV wieku. Obok "Córuś, czego ty jeszcze chcesz", wychwalającej studenta jako kandydata na męża, jest typowym przykładem poezji waganckiej. Na kanwie najsłynniejszej pieśni goliardowskiej: "Moim zamiarem umrzeć w karczmie" (łac. Meum est propositum in taberna mori) oparty został komiczny marsz pogrzebowy "A gdzieś ty bywał, miły Sewerysiu", opisujący śmierć pijaka w piwnicy, przy dźwięku kufli w miejsce dzwonów. Pieśń o wszechwładzy pieniądza "Za pieniądze ksiądz się modli" przetrwała do czasów dzisiejszych jako przysłowie.
[edytuj] Bibliografia
- Ryszard Gansiniec: Echa poezji goliardowej w Polsce. ss.57-58: "Przegląd Humanistyczny" t.5, 1930.
- Julian Krzyżanowski: Słownik folkloru polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1965.
