Układ kostny człowieka

Z Wikipedii

Szkielet, inaczej kościec lub układ kostny (łac. skeleton) to wszystkie kości składające się na ciało człowieka. U człowieka dorosłego szkielet składa się z około 206 kości - liczba ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (około 270 u noworodka i 350 u 14-latka); spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie kości czaszki^[1]. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów u mężczyzn.

Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:

• kości długie (łac. ossa longa), np. kość udowa, ramienna
• kości płaskie (łac. ossa plana), np. kości czaszki, łopatka
• kości krótkie (łac. ossa brevia), np. kości nadgarstka, stępu
• kości różnokształtne (łac. ossa multiformia), np. kręgi

Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej (łac. substantia compacta). Ponadto kości długie również w swoim trzonie (łac. corpus)zawierają istotę zbitą. Końce kości długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej (łac. substantia spongiosa). Istota gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych (łac. trabeculae osseae). Szkielet zawiera około 1,5 kg szpiku kostnego (łac. medulla ossium).

Jedna funkcjonalna całość utworzona z licznych kości wymaga istnienia różnych rodzajów połączeń. Tam, gdzie zachodzi potrzeba wzmocnienia większego fragmentu szkieletu, powstają połączenia ścisłe. Cechuje je mała ruchomość, a często wręcz zupełny jej brak. Miejsca styku kości spajane są różnymi rodzajami tkanki łącznej, na przykład szwy w czaszce i zęby w zębodołach - tkanką łączną włóknistą (jednak szwy z wiekiem kostnieją), a żebra z mostkiem - tkanką łączną chrzęstną. W tych miejscach, gdzie elementy szkieletu powinny zmieniać położenie względem siebie, funkcjonują połączenia ruchome - stawy (łac. articulatio).

Szkielet człowieka można podzielić na dwie części. Pierwszą część stanowi szkielet osiowy. w jego skład wchodzą: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek. Drugą część stanowi szkielet kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami.

W skład szkieletu wchodzą:

• kości głowy
  • kości mózgoczaszki

kości mózgoczaszki tworzą:

• kość czołowa

(os frontale)

• kość ciemieniowa prawa i lewa

(os parietale dextrum et sinistrum)

• kość potyliczna

(os occipitale)

• kość skroniowa prawa i lewa

(os temporale dextrum et sinistrum)

• kość klinowa

(os sphenoidale)

• kość sitowa

(os ethmoidale) [N]: ściana przednia ~ łuska kości czołowej ~ ściana tylna ~ ściana boczna ~ sklepienie ~ podstawa

• • kości twarzoczaszki: kość nosowa parzysta ~ kość szczękowa ~ kość jarzmowa ~ kość łzowa ~ kość sitowa ~ przegroda nosowa ~ lemiesz ~ żuchwa ~ oczodół ~ kość klinowa ~ kość czołowa ~ podniebienie kostne ~ łuska kości potylicznej ~ kość ciemieniowa ~ łuska kości skroniowej ~ kość klinowa ~ kość skroniowa ~ kość potyliczna
  • kosteczki słuchowe: młoteczek ~ kowadełko ~ strzemiączko
  • stawy: staw skroniowo-żuchwowy
  • zobacz też: szew ~ ciemiączko ~ ciemiączko przednie ~ trzon żuchwy ~ gałąź żuchwy ~ wyrostek kłykciowy ~ wyrostek zębodołowy ~ ząb ~ jama nosowa

• kości tułowia
  • kręgosłup: Liczba kręgów jest różna w zależności od przynależności systematycznej kręgowca. Człowiek ma 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 3 do 5 kręgów ogonowych, a więc od 32 do 34 kręgów> kręgi szyjne [A] ~ kręgi piersiowe [C] ~ kręgi lędźwiowe [D] ~ kręgi krzyżowe [E] ~ kręgi guziczne [F] ~ kość guziczna
  • klatka piersiowa: żebro [K]: żebra rzekome i żebra prawdziwe ~ mostek ~ rękojeść mostka ~ trzon mostka ~ wyrostek mieczykowaty
  • zobacz też: krzywizna szyjna ~ krzywizna piersiowa ~ krzywizna lędźwiowa ~ krzywizna krzyżowo-guziczna ~ chrząstka żebrowa ~ łuk żebrowy

• kości kończyny górnej
  • obręcz kończyny górnej:

Obręcz kończyny górnej ma tylko jeden staw, którym łączy się z pozostałą częścią szkieletu. Jest nim staw mostkowo-obojczykowy (łac. articulatio sternoclavicularis).

Obręcz kończyny górnej tworzą:

• łopatki (łac. scapula)
• obojczyk (łac. clavicula)

~ łopatka [L] ~ obojczyk [B]

• • ramię [M] ~ przedramię ~ kość promieniowa ~ kość łokciowa ~ ręka
  • nadgarstek: kość łódeczkowata ~ kość księżycowata ~ kość trójgraniasta ~ kość grochowata ~ kość czworoboczna większa ~ kość czworoboczna mniejsza ~ kość główkowata ~ kość haczykowata
  • kości śródręcza: kciuk ~ palec wskaziciel ~ palec pośrodkowy ~ palec obrączkowy ~ palec najmniejszy ~ paliczki ~ paliczek bliższy ~ paliczek dalszy
  • stawy: staw ramienny ~ staw łokciowy ~ staw promieniowo-nadgarstkowy
  • zobacz też: wyniosłość nadgarstka promieniowa ~ wyniosłość nadgarstka łokciowa ~ kanał nadgarstka

• kości kończyny dolnej
  • obręcz kończyny dolnej: miednica [J] ~ kość miedniczna ~ miednica większa ~ miednica mniejsza ~ kość kulszowa [H] ~ spojenie łonowe [G]
  • kość udowa ~ goleń ~ stopa ~ kość udowa [I] ~ kość piszczelowa ~ kość strzałkowa ~ rzepka ~ kości stopy
  • kości stopy: kości stępu: kość skokowa ~ kość piętowa ~ kość łódkowata ~ kość sześcienna ~ kości klinowe
  • kości śródstopia:
  • kości palców: paluch
  • stawy: staw krzyżowo-biodrowy ~ staw biodrowy ~ staw kolanowy ~ staw skokowo-goleniowy
  • zobacz też: sklepienie stopy ~ podeszwa ~ płaskostopie

Kościec człowieka, schemat, widok od tyłu. Oznaczenia w tekście.

Zobacz też: układ chrzęstny ~ układ mięśniowy ~ układ krwionośny ~ układ limfatyczny ~ układ nerwowy

Przypisy