Superwulkan

Z Wikipedii

Jezioro Toba na Sumatrze wypełniające kalderę superwulkanu Toba

Superwulkan – wulkan, który powstaje wskutek potężnej eksplozji magmy zalegającej w ogromnym zbiorniku kilka kilometrów pod powierzchnią Ziemi. Taka komora magmowa ma z reguły objętość kilkunastu tysięcy kilometrów sześciennych. Po erupcji superwulkanu pozostaje ślad w postaci zapadłego krateru – gigantycznej kaldery o średnicy kilkudziesięciu kilometrów. W odróżnieniu od zwykłych wulkanów, superwulkany są płaskie. Na powierzchni ziemi nad nimi przebiegają zjawiska hydrotermalne: gejzery, fumarole, solfatary. Magma zalegająca pod superwulkanem nie musi eksplodować, może ulec "wymrożeniu" w nieszkodliwy batolit. Może także dojść do spokojnego wylewu lawy, który będzie trwał miesiącami i będzie stosunkowo nieszkodliwy.

Erupcja superwulkanu może być nawet tysiące razy silniejsza od największych erupcji zwykłych wulkanów. Objętość wyrzuconego materiału wulkanicznego (magmy i materiałów piroklastycznych) przekracza 1000 km³. W skali zwanej Indeksem Eksplozywności Wulkanicznej (Volcanic Explosivity Index, VEI) erupcje takie mają największy stopień – VEI 8. Powodują one gigantyczne zniszczenia w promieniu setek, a nawet tysięcy kilometrów oraz wpływają na klimat całej Ziemi, wywołując z reguły epokę lodowcową z powodu olbrzymich ilości uwalnianych do atmosfery tlenków siarki, które tworzą cienki welon kwasu siarkowego naokoło planety odbijający słoneczne światło przez wiele lat.

Wybuch superwulkanu zdarza się na Ziemi średnio co 50-100 tysięcy lat. Erupcje takie nie zdarzyły się za ludzkiej pamięci – wiemy o nich dzięki badaniom geologicznym. Do tej pory znaleziono ślady kilkudziesięciu erupcji superwulkanów. Ostatni taki wybuch miał miejsce ok. 26,5 tysiąca lat temu (Taupo w Nowej Zelandii), natomiast wybuch wulkanu Toba na Sumatrze ok. 74 tys. lat temu postawił gatunek Homo sapiens na krawędzi zagłady, ograniczając populację ludzką do zaledwie kilku tysięcy osobników. Superwulkan w Parku Narodowym Yellowstone wybuchał ponad 2 mln lat, 1,3 mln lat oraz 640 tys. lat temu. I dlatego naukowcy wnioskują, że może on wybuchnąć w najbliższym czasie tj. w ciągu najbliższych kilku tysięcy lat, jak i w ciągu najbliższych kilkunastu lat, gdyż jego aktywność ostatnio wyraźnie wzrosła.