Rozłam radziecko-chiński

Rozłam radziecko-chiński - to konflikt dyplomatyczny, do którego doszło w 1960 roku, między dwoma krajami bloku socjalistycznego - Chińską Republiką Ludową a Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich.

Przyczyny rozłamu sięgają lat 50. i śmierci Józefa Stalina, który w 1956 roku został skrytykowany przez Nikitę Chruszczowa. Zaniepokoiło to przywódcę ChRL, Mao Zedonga, który bał się, że podobna krytyka może spotkać jego, co podminowało stosunki między partiami komunistycznymi obu państw. Na te osobiste uprzedzenia naniósł się spór o prymat w światowym ruchu komunistycznym.

Od 1960 roku ChRL i ZSRR nie szczędziły sobie krytyki. Rosjanie oskarżali Chińczyków o nacjonalizm, a Chińczycy Rosjan - o rewizjonizm. Szczyt rozłamu przypadł na marzec 1969 roku, kiedy doszło do granicznego zatargu na rzece Ussuri. W efekcie Mao dokonał zwrotu w chińskiej polityce zagranicznej i z pomocą tzw. pingpongowej dyplomacji nawiązał stosunki z USA, czego wyrazem była w 1972 roku wizyta Richarda Nixona w Chinach. Rozłam trwał do połowy lat 80.

Rozłam przyczynił się do przewartościowania doktryny politycznej ChRL. O ile wcześniej budowała ona swoją tożsamość w relacji do ZSRR, to po rozłamie i rewolucji kulturalnej, zaczęła ją budować w odniesieniu do USA, które wcześniej uznawano za kraj imperialistyczny i głównego wroga Chin. Od końca lat 80. Amerykanie intensywnie inwestują w Chinach, a chińska partia komunistyczna dba o dobre stosunki z Ameryką. Z drugiej strony, Chiny widzą w USA wzór do naśladowania, szczególnie jeśli chodzi o gospodarkę i edukację. W dalszej perspektywie może to prowadzić do konkurencji i zapowiadanego przez Samuela Huntingtona zderzenia cywilizacji.