Rower składany

Z Wikipedii

Legendarny Brompton

Rower składany - (składak) rower, o zmniejszonych rozmiarach, który można łatwo jeszcze zmniejszyć na czas transportowania lub przechowywania. Zmniejszenie rozmiarów uzyskuje się poprzez stosowanie kół o mniejszej średnicy, mniejszej ramie, składanie obejmuje zwykle obniżanie kierownicy i siodełka oraz składanie ramy czasami.

Większość rowerów składanych posiada współcześnie, niewielkie, 14-24 calowe koła, można je błyskawicznie złożyć do rozmiarów walizki, co umożliwia ich łatwe transportowanie nawet w bardzo zatłoczonych środkach transportu publicznego. Są szczególnie popularne w wielkich aglomeracjach miejskich (zwłaszcza w Londynie, Nowym Jorku i Tokio) jako pojazd, służący do krótkich przejazdów od stacji metra do domu i miejsca pracy. Większość tych rowerów bazuje na konstrukcji legendarnego "Bromptona", roweru zaprojektowanego w 1975 r. przez Anglika, Andrewa Ritchie.

Oprócz składanych rowerów miejskich, wielu producentów sprzedaje też składane rowery najrozmaitszych typów - poczynając od składanych rowerów górskich, przez rowery do zastosowań dla wojska i służb specjalnych (ze słynnym "Paratrooperem" na czele), a kończąc na składanych "Holendrach" a nawet kolarskich rowerach szosowych.

Oprócz podstawowej zalety roweru składanego - czyli możliwości jego szybkiego złożenia i rozłożenia, rower ten posiada kilka wad, które powodują, że nie jest on zbyt popularny:

jest cięższy od analogicznych rowerów nieskładanych
jest mniej trwały
dobrej jakości rowery składane są dość drogie
złej jakości rowery składane są niebezpieczne w użyciu a ich składanie jest bardzo kłopotliwe.

[edytuj] Historia

Nie wiadomo dokładnie, kiedy powstał pierwszy rower składany. Według holenderskiej encyklopedii rowerów z 1967 r. (Geschiedenis van de fiets, Alkmaar, 1967) pierwsza dobrze udokumentowana konstrukcja roweru "świadomie składanego", powstała w 1900 r. dla potrzeb armii holenderskiej. Był to rower na bazie tradycyjnego roweru miejskiego (tzw. "holendra"), który posiadał łatwe do rozmontowania koła, kierownicę i siodełko oraz zawias na głównej ramie, umożliwiający zmniejszenie jej rozmiarów mniej więcej o połowę. Na podobnych rowerach jeździły też (i nadal jeżdżą) oddziały rowerowe armii szwajcarskiej, oraz posługiwali się nimi żołnierze niemieccy, francuscy i brytyjscy w czasie I wojny światowej.

Rowery składane, ze względu na wysoką cenę, nie przyjęły się w zastosowaniach cywilnych, aż do lat 50. XX w. Dopiero w połowie lat '50 firma Bickerton wypuściła na rynek rower składany na kołach 18 calowych, który stał się dość popularny w Wielkiej Brytanii. Po sukcesie tego modelu, w latach 60. XX w. znalazł on wielu naśladowców na całym świecie, w tym w Polsce (seria rowerów Wigry). Rowery te posiadały jednak dość prymitywną konstrukcję, były ciężkie, a ich składanie było bardzo kłopotliwe, gdyż wiązało się odkręcaniem przy pomocy kluczy kilku śrub blokujących zawias na ramie.

Sytuacja zmieniła się dopiero w 1975, kiedy to Adrew Riche wyeliminował większość wad Bickertona. Zmniejszył on rozmiar kół do "dziecinnego rozmiaru" 16 cali, skonstruował zawias uchylny, który można złożyć "jednym ruchem" bez konieczności stosowania narzędzi i tak skonstruował ramę, siodełko i kierownicę, że po złożeniu cały rower przyjmuje kształt niewielkiej walizki. Powstał w ten sposób rower o nazwie "Brompton", który jest produkowany do dzisiaj i na którym wzoruje się większość współczesnych producentów miejskich rowerów składanych.

Brompton stał się w latach 70. i 80. XX w. bardzo popularny w Londynie, Tokio, Nowym Jorku i innych wielkich metropoliach, zwłaszcza na Dalekim Wschodzie. Jego popularność zmniejszyło dopiero rozpowszechnienie się mody na deskorolki i rolki, z pomocą których w jeszcze prostszy sposób można realizować krótkie podróże od przystanków i stacji transportu publicznego, do miejsc docelowych w miastach.

Rowery składane znalazły jednak w latach 80. i 90. XX w. kolejną niszę rynkową - właścicieli jachtów i przyczep kempingowych, którzy używają je w wakacje do odbywania krótkich podróży wokół kempingów i przystani jachtowych. Kilku producentów samochodów, (mi.n Mercedes, Porsche, BMW, Renault) oferuje też nabywcom nowych samochodów, konstruowane przez siebie wysokiej jakości rowery składane, "idealnie dopasowane" do rozmiarów i kształtu bagażników samochodowych, najczęściej bezpłatnie w ramach akcji promocyjnych.

Największym producentem rowerów składanych są jednak obecnie firmy z Tajwanu - zwłaszcza Giant i Dahon. Szczególnie ta ostatnia firma posiada całą paletę modeli rowerów składanych - od miejskich i dziecięcych po rowery szosowe.

[edytuj] Rowery składane w Polsce

W Polsce moda na rowery składane pojawiła się gdy firma Romet wypuściła pod koniec lat 60. XX w. serię rowerów na kołach 18 calowych o nazwie "Wigry". Konstrukcja tych rowerów była skopiowana z brytyjskiego Bickertona i posiadała te same wady. "Składalność" Wigr sprowadzała się w zasadzie do istnienia jednego, topornego zawiasu zamykanego na 2 śruby, do których odkręcenia potrzebny był klucz. Zawias ten znajdował się w mniej więcej połowie długości dolnej rury ramy. W latach 70. XX w. pojawiła się cała seria składanych rowerów o różnych rozmiarach kół i ram, które wszystkie razem określane były mianem "składaków". Do najbardziej znanych zaliczają się:

Wigry 3 - w którym po raz pierwszy zastosowano zawias ze śrubą "motylką", którą można było (jeśli dysponowało się wystarczającą siłą) odkręcić bez użycia narzędzi
rowery z serii "Pegaz"
rowery z serii "Flaming" - na kołach 16 calowych - w pewnym stopniu wzorowane na słynnym "Bromptonie", choć dalekie w precyzji wykonania i możliwości złożenia od swojego pierwowzoru.

Współcześnie rowery składane w Polsce cieszą się niewielkim zainteresowaniem. Kilka firm (m.in. Kross) ma w swojej ofercie rowery składane na bazie dawnych konstrukcji Rometa. W sprzedaży są też dostępne rowery składane producentów z Tajwanu.

Składaki produkowane w Polsce: