Psychologia poznawcza

Z Wikipedii

Psychologia poznawcza lub inaczej psychologia kognitywna (ang. Cognitive psychology), to dziedzina psychologii badająca procesy poznawcze. Zakłada, że mechanizmem tworzenia doświadczenia jest percepcja. Poszerzaniem tych badań na procesy myślenia naturalnego i sztucznego (komputerów i robotów) zajmuje się obecnie nowa dziedzina interdyscyplinarna kognitywistyka.

Psychologia poznawcza wykorzystuje badania psychologii, biologii, językoznawstwa.

Podejście poznawcze w psychologii zrodziło się z potrzeby odejścia od myślenia o człowieku w kategoriach energetycznych. W miejsce biologiczno – popędowych determinant ludzkiego zachowania, psychologia poznawcza wskazuje na informacyjne i semantyczne parametry procesów energetycznych. Zgodnie z koncepcją poznawczą siły motywujące ludzkie czynności są immanentnie zawarte w procesie przetwarzania informacji zachodzącym w ludzkim umyśle. Prócz wspomnianego wyżej odchodzenia od przypisywania człowiekowi hipotetycznych popędów, potrzeb i motywów, na rozwój nurtu poznawczego wpływ wywarł rozwój technologii cybernetycznych oraz ewolucja teorii behawiorystycznych zmierzająca do wyjaśniania reakcji nie tylko poprzez funkcję popędową bodźca, ale też przez przypisanie mu funkcji sygnałowej (zob. John Dollard, Neal Miller). Sygnały decydują o tym, kiedy jednostka zareaguje i jaką wykona reakcję. Tak więc stan emocjonalny wynika ze sposobu, w jaki osoba ocenia i określa bodziec, niekoniecznie zaś z obiektywnych cech samej sytuacji. Wyraźny jest tu wpływ psychologii postaci, która zakładała, że powinniśmy badać subiektywny sposób, w jaki obiekt (Gestalt albo inaczej postać) pojawia się w umyśle człowieka.

Postęp w dziedzinie konstruowania maszyn cyfrowych (komputerów) zapoczątkował rozwój nauki poznawczej, której zadaniem jest wyjaśnienie przebiegu procesów poznawczych, niezależne czy występują w komputerze, czy u człowieka. Podstawową metodą nauki poznawczej jest symulacja komputerowa. Koncepcje psychologiczne wywodzące się z teorii informacji skupiały się na aspektach przetwarzania informacji dających się przedstawić ilościowo. Dla nauki o umyśle ważniejsza jest jednak odpowiedź na pytanie w jaki sposób przebiegają owe procesy przekształcania symboli. Z tego względu teorie psychologiczne konstruowano w duchu funkcjonalistycznym: najpierw opisywano akty poznawcze na poziomie makroskopowym, a następnie rozkładano je na składowe elementarne. Funkcjonalizm postuluje, by stany umysłu traktować jako zjawiska występujące na psychologicznym poziomie opisu, tożsame z pewnymi zjawiskami fizycznymi (neurofizjologicznymi), oraz aby definiować je poprzez przyczyny, które do nich doprowadzają i przez skutki jakie wywołują. Przyczynami i skutkami mogą być inne stany wewnętrzne, a nie tylko zewnętrzne bodźce i reakcje. Opis zachowania opowiada, jak pojawienie się pewnego bodźca doprowadziło – poprzez poszczególne fazy percepcji i formowania sądów – do powstania nowego przekonania.

Zobacz też: