Proton (rakieta)

Z Wikipedii

Artykuł wymaga poszerzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe.

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Proton - rosyjska rakieta nośna (oznaczenie UR-500). Po raz pierwszy została wystrzelona w 1965 roku. Proton ma 44,3 m wysokości (bez ostatniego stopnia) i 7,4 m szerokości (pierwszy stopień). Za paliwo służy toksyczny UDMH, czyli niesymetryczna dimetylohydrazyna.

Proton był początkowo projektowany jako super - ICBM (międzykontynentalny pocisk balistyczny), zdolny do przeniesienia 10-megatonowej głowicy jądrowej na odległość 12 000 km. Był do tego celu zdecydowanie zbyt duży i nigdy nie był wykorzystywany jako nosiciel głowic jądrowych. Znalazł jednak zastosowanie jako rakieta nośna.

Proton napędzany jest mieszanką UDMH (dimetylohydrazyny) i N₂O₄. Substancje zapalają się w zetknięciu ze sobą, eliminując konieczność instalowania systemu zapłonowego. Oba związki nadają się do przechowywania w temperaturze otoczenia, nie wymagając systemów chłodzących ani stosowania w rakiecie części odpornych na niskie temperatury. Pozwalają także na utrzymywanie rakiety przez długie okresy w gotowości startowej, bez konieczności uzupełniania wyparowującego paliwa kriogenicznego. Są jednak bardzo toksyczne i wymagają zachowania specjalnych środków ostrożności.

Od swojego pierwszego startu w 1965 roku do roku 1970, Proton zyskał reputację bardzo zawodnej rakiety, i doprowadził do utraty wielu ładunków. We wczesnych latach 70. doprowadzono do usunięcia większości wad konstrukcyjnych i od tego czasu rakieta cieszy się wysoką niezawodnością.

Rakieta Proton wystrzeliła pierwsze radzieckie bezzałogowe misje wokółksiężycowe, i najprawdopodobniej wyniosłaby pierwszych ludzi na orbitę wokółksiężycową - gdyby misja Apollo 8 została przeprowadzona zgodnie z oryginalnymi założeniami, czyli bez wyniesienia ludzi na orbitę wokółksiężycową. Protony wyniosły stacje kosmiczne Salut, segment centralny stacji Mir i moduły Zarja i Zwiezda stacji ISS. Wystrzeliły także szereg sond na Księżyc, Marsa i Wenus.

Rakieta jest w stanie wynieść na niską orbitę okołoziemską 20-tonowy ładunek.

5 września 2007 jedna z rakiet Proton-M, która miała wynieść na orbitę satelitę JCSAT-11 uległa wypadkowi. 139 sekund po starcie z kosmodromu Bajkonur rakieta nośna, zeszła z kursu i spadła na ziemię z wysokości 74 km. Kolejne starty zostały zawieszone do czasu wyjaśnienia przyczyn katastrofy. Kolejny start rakiety Proton-M z amerykańskim satelitą AMS-14 nastąpił 15 marca 2008. Rakieta również i tym razem zawiodła, nie zadziałał prawidłowo drugi czlon rakiety, przez co nie osiągnęła ona orbity geostacjonarnej.