Otyłość

Z Wikipedii

	Otyłość
(obesitas)
ICD-10:	E66
E66.0 Otyłość spowodowana nadmierną podażą energii
E66.1 Otyłość polekowa
E66.2 Ciężka otyłość z hipowentylacją pęcherzykową
E66.3 {{{X.3}}}
E66.4 {{{X.4}}}
E66.5 {{{X.5}}}
E66.6 {{{X.6}}}
E66.7 {{{X.7}}}
E66.8 Inne postacie otyłości
E66.9 Otyłość, nie określona

Porównanie sylwetek osób: o prawidłowej masie ciała, z nadwagą i otyłej.

Otyłość u mężczyzny

Otyłość – patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne. Za otyłość uważa się (med. stwierdza) jeżeli tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn i 25% u kobiet.

Nie tylko ilość, ale również rozmieszczenie nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej ma znaczenie. Zgromadzenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej nazywa się otyłością brzuszną (otyłość androidalna) ma większe znaczenie patologiczne niż równomierne rozłożenie lub podskórne zgromadzenie tkanki tłuszczowej.

Stwierdzono, że otyłość zwiększa ryzyko zapadania na niektóre z chorób i zwiększa śmiertelność. Wyjątkowo duża otyłość prowadzi do niepełnosprawności.

[edytuj] Metody oznaczania ilości tkanki tłuszczowej

Dokładne, stosowane w badaniach naukowych metody oznaczania ilości tkanki tłuszczowej organizmu to:

• bioimpendancja elektryczna ciała
• podwójna absorpcjometria (DXA)
• tomografia komputerowa z oceną planimetryczną
• jądrowy rezonans magnetyczny
• metody sonograficzne USG
• metody izotopowe.

W praktyce stosuje się, prostsze metody przybliżone:

• pomiar masy ciała (wagi ciała) i obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI) lub wskaźnika WHR (waist-hip ratio)
• pomiar grubości fałdu skórnego.

Dla osób dorosłych i o przeciętnych warunkach umięśnienia, wskaźnik BMI dobrze odzwierciedla zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie.

BMI

• wartość prawidłowa 19-25
• nadwaga 25-30
• otyłość >30
• skrajna otyłość >40

WHR

• wartość prawidłowa dla mężczyzn - 0,9
• wartość prawidłowa dla kobiet - 0,7
• obwód brzucha mierzony na poziomie talii nie powinien przekraczać połowy pomiaru wzrostu

[edytuj] Skutki

Otyłość w krajach wysokorozwiniętych stanowi problem społeczny, a w przyszłości może przyjąć rozmiary epidemii i uważana jest za jedno z zagrożeń cywilizacyjnych rozwiniętych społeczeństw.

Prognoza WHO, procent osób otyłych (BMI >30 WHO Obesity Taskforce 2003)

Choroby związane z otyłością:

• cukrzyca typu 2
• choroby układu ruchu
• nadciśnienie tętnicze
• zawał serca i mózgu
• wylew
• zatorowość
• zwyrodnienia kręgosłupa
• choroby nerek
• kamica żółciowa
• większe tendencje do nowotworów

[edytuj] Przyczyny otyłości

Naukowcy badają mechanizmy otyłości oraz sposoby jej leczenia przeprowadzając eksperymenty na mysich modelach.

Otyłość w europejskiej kulturze była symbolem statusu: Toskański generał Alessandro del Borro, XVII wiek.

Najczęstszą przyczyną powstawania otyłości jest przekarmianie (zbyt duża wartość energetyczna pożywienia w stosunku do zapotrzebowania organizmu).

• czynniki genetyczne - mogą odgrywać rolę w powstaniu otyłości lub zwiększać podatność na jej rozwój. Istnieją genetycznie uwarunkowane zespoły chorobowe, w których dochodzi do nadmiernego gromadzenia się tkanki tłuszczowej w organizmie. Należą do nich: zespół Pradera-Williego, zespół Laurence'a-Moona-Biedla, zespół Cohena oraz zespół Carpentera.

Geny kodują molekularne składniki uczestniczące w fizjologicznym procesie regulacji masy ciała. W badaniach na zwierzętach wykryto, że pojedyncza mutacja może prowadzić do rozwoju otyłości. U niewielkiego odsetka ludzi występują również mutacje jednogenowe, które prowadzą do rozwoju otyłości olbrzymiej. Uważa się jednak, że u większości ludzi o skłonności do otyłości decydują prawdopodobnie mutacje wielu genów. Mutacje mogą dotyczyć genów związanych z regulacją pobierania energii z pożywieniem, poziomem podstawowej przemiany materii, dojrzewaniem komórek tkanki tłuszczowej, aktywnością enzymów odpowiedzialnych za gospodarkę tłuszczową i węglowodanową. W ich wyniku dochodzi do przewagi procesów magazynowania energii nad procesami jej wydatkowania. Do białek, których produkcja jest upośledzona w wyniku mutacji genetycznych należy między innym leptyna i jej receptory. Zwiększenie jej wytwarzania zwrotnie hamuje gromadzenie tłuszczów w adipocytach i zmniejsza przyjmowanie pokarmów^[1].

Za genetycznym uwarunkowaniem otyłości przemawia również fakt, że jest ona dwukrotnie częstsza u bliźniąt jednojajowych niż u rodzeństwa nie będące bliźniętami, a masa ciała osób dorosłych, które wychowały się w rodzinach zastępczych wykazuje większą zgodność z masą rodziców biologicznych niż adopcyjnych.

• czynniki biologiczne - również odgrywają rolę w powstaniu otyłości. Uszkodzenie podwzgórza (proces zapalny lub nowotworowy) i jąder brzuszno-przyśrodkowych podwzgórza mogą powodować rozwój otyłości. Dochodzi wtedy do nadmiernego przyjmowania pokarmów oraz zaburzeń układu autonomicznego.

Badania wykazały również, że mózgi osób otyłych, podobnie jak mózgi osób uzależnionych, mają mniejszą gęstość tzw. receptorów dopaminowych typu 2. Prawdopodobnie jest to reakcja, mająca osłabić efekt częstych wyrzutów dopaminy, które są skutkiem częstego przyjmowania narkotyku lub pożywienia. Możliwe też, że ludzie ci od urodzenia mają zmniejszoną liczbę receptorów dopaminowych, a to wiąże się z większym ryzykiem wystąpienia uzależnienia^[2].

Do zaburzeń endokrynologicznych, w których dochodzi do rozwoju otyłości należą: niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników, niedobór hormonu wzrostu, rzekoma niedoczynność przytarczyc, czy też hiperinsulinizm.

• czynniki farmakologiczne - do leków, których przyjmowanie może prowadzić do zwiększenia masy ciała należą leki przeciwdepresyjne (amitryptylina, doksepin), leki przeciwlękowe, leki psychotropowe (pochodne fenotiazyny), przeciwpadaczkowe (kwas walproinowy, karbamazepina), kortykosteroidy, niektóre beta-adrenolityki i insulina.

• czynniki środowiskowe - wśród których największe znaczenie ma aktywność fizyczna jako forma wydatkowania dostarczonych zasobów energetycznych. Na skutek postępu technologicznego możliwe stało się znaczące zmniejszenie wydatku energetycznego związanego z codzienną aktywnością. Równocześnie zwiększył się dostęp do żywności i jej konsumpcja. Wzrosła również wartość energetyczna łatwo dostępnego pokarmu, który jest dodatkowo ubogi w witaminy, sole mineralne i błonnik. Regularna aktywność fizyczna zapobiega nadwadze i otyłości.

• czynniki psychologiczne - takie jak zaburzenia nastroju mogą być przyczyną powstawania nadwagi. Osoby, u których występuje tendencja do przyrostu masy ciała, podczas każdego kolejnego nawrotu depresji zwiększają swoją masę ciała. Osoby chore uczą się, że jedząc mogą częściowo zmniejszać objawy depresji, poprzez dostarczenie krótkotrwałej przyjemności.

[edytuj] Zobacz też

• nadwaga
• insulinooporność
• bulimia
• otyłość brzuszna
• dietetyka
• ATC (A08) - leki przeciw otyłości
• wartość energetyczna - dane dotyczące również spalania tłuszczu

[edytuj] Linki zewnętrzne

• kalkulator nadwagi, otyłości i normy a także czytelnia z interesującymi materiałami, warto polecić artykuł "śladami tłuszczów"
• spalanie kalorii w trakcie codziennych czynności i wysiłku fizycznego

Przypisy

Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii!
Wikiprojekt: Nauki medyczne • Portal: Nauki medyczne