Oscylacja Północnoatlantycka

Z Wikipedii

Indeks NAO. Linią zaznaczona jest 5-letnia średnia ruchoma.

Oscylacja Północnoatlantycka opisuje fluktuacje wielkości meteorologicznych i oceanicznych takich jak ciśnienie, temperatura, prędkość wiatru w obszarze Północnego Atlantyku. Została zdefiniowana (tzw. indeks NAO) przez Gilberta Walkera w latach 1920 i jest opisywana południkową znormalizowaną różnicą ciśnienia atmosferycznego pomiędzy Azorami, Lizboną lub Gibraltarem a Islandią.

Indeks Rogersa - Ponta Delgada (Azory) - Akureyri (Islandia),

Indeks Hurrella - Lizbona - Stykkishólmur (Islandia),

Indeks Jonesa - Gibraltar - Stykkishólmur.

Indeks NAO może być obliczany dla całego roku, każdego z miesięcy i każdego z sezonów. Największe znaczenie w synoptyce ma wskaźnik NAO_DJFM, obliczany dla miesięcy grudzień-marzec.

W Europie Środkowej pozytywna faza NAO wiąże się z nasileniem cyrkulacji strefowej (zachodniej) i napływem wilgotnych mas powietrza polarnomorskiego. W zimie wiąże się to z ociepleniem, w lecie z ochłodzeniem. W obu przypadkach wzrasta zachmurzenie. Negatywna faza NAO jest związana z nasileniem cyrkulacji południkowej. Do Polski mogą wówczas napłynąć masy powietrza z północy (zimne i suche) lub z południa (ciepłe wilgotne lub suche).

Ujemna faza NAO jest związana ze słabym Wyżem Azorskim i słabym Niżem Islandzkim. Zmniejszenie gradientu ciśnienia umożliwia transport zimnego powietrza do kontynentalnej Europy, prowadzi do łagodniejszych zim w wysokich szerokościach i umożliwia transport równikowego powietrza do obszaru Morza Śródziemnego.

Dodatnia i ujemna faza NAO jest zdefiniowana jako różnica pomiędzy ciśnieniem w klimatologicznym niżu nad Grenlandią i Islandią i wyżem u wybrzeży Portugalii. W czasie dodatniego indeksu NAO oba systemy są silniejsze niż zazwyczaj.

W Polsce ujemna faza NAO w zimie wiąże się z:

ostrymi zimami,
upalnym, burzowym latem, wzrostem sum opadów latem,
późnowiosennymi silnymi wezbraniami na rzekach.

Dodatnia faza NAO występuje gdy wzrostowi ciśnienia w Wyżu Azorskim towarzyszy spadek ciśnienia w Niżu Islandzkim. Dodatnia faza NAO oznacza wzrost intensywności sztormów na północnym Atlantyku i jest związana z łagodniejszą pogodą w Europie. W Polsce dodatnia faza NAO wpływa na:

ocieplenie zim,
wzrost liczby dni z deszczem (niekoniecznie wzrost opadów),
wcześniejsze rozpoczęcie i wydłużenie okresu wegetacyjnego,
zmniejszenie amplitud przepływów na rzekach.

W czasie dodatniego NAO oba systemy są silniejsze. Ponieważ cyrkulacja (opływ powietrza) wokół niżu jest przeciwna do ruchu wskazówek zegara a w wyżu jest zgodna ze wskazówkami zegara, to dodatnie NAO działa jak złączone trybiki zegarka i zwiększa intensywność przepływu powietrza z zachodu na wschód (ciekawą analogią takiego układu wyż-niż jest wiatr mistral).

Ostatnie dwudziestolecie pokrywa się z czwartą epoką cyrkulacyjną, charakteryzującą się wysokimi wartościami indeksu NAO.