Z Wikipedii

Object Pascal – obiektowy język programowania, obiektowe rozszerzenie języka Pascal, użyty jako język programowania w środowisku programistycznym Borland Delphi, Kylix oraz darmowa implementacja Free Pascal wraz ze środowiskiem programistycznym Lazarus. Czasami język ten właściwie jest nazywany Delphi Pascal. Charakteryzuje się głównie prostą składnią i bardzo wysoką efektywnością tworzenia oprogramowania, na co wpływ ma zwłaszcza bardzo szybki kompilator (w porównaniu do innych języków jest kilkakrotnie szybszy). W implementacji obiektowej zachowano większość elementów programowania strukturalnego, przez co osiągnięto narzędzie łączące oba paradygmaty przy zachowaniu zgodności na poziomie kodu (możliwość kompilacji starszego kodu nowymi kompilatorami).

[edytuj] Podstawowe elementy języka

[edytuj] Struktura programu

program nazwa_programu (parametry); //nagłówek
{część definiująca}
begin
  {część operacyjna}
end.

Program może występować w dwóch wariantach:

• tekstowy - tekstowe okno DOSa, obsługiwane przez bibliotekę modułów RTL (Runtime Library).
• graficzny - przeznaczony dla środowiska Windows i obsługiwany przez bibliotekę VCL (Visual Component Library).

[edytuj] Komentarze

Komentarz stanowi swobodny tekst w kodzie programu. Ma on znaczenie jedynie dla czytelności kodu źródłowego, gdyż jest ignorowany przez kompilator. W języku Object Pascal występują 3 rodzaje komentarzy:

• nawiasy klamrowe { .. }, występujące w Turbo Pascalu,
• komentarze typu (* .. *) (nawias-gwiazdka), także występujące w Turbo Pascalu,
• komentarze znane z języka C++, występujące w postaci // (ang. double slash).

[edytuj] Składnia

Kompilator obliczając wartość danego wyrażenia oblicza jego poszczególne części zgodnie z poniższą kolejnością:

• najwyższy priorytet mają wyrażenia "zagnieżdżone" w największej liczbie nawiasów, potem:
• negacja
• operatory multiplikatywne
• operatory addytywne
• relacje

Przy kodowaniu należy zwracać uwagę na fakt, iż relacje mają najniższy priorytet. Niektóre zapisy matematyczne zakodowane do treści programu bez użycia nawiasu będą traciły zupełnie sens. Przy zapisywaniu relacji posługuje się nawiasami.

[edytuj] Procedury i funkcje

[edytuj] Procedury

Procedura to podprogram, nie zwracający żadnej wartości. Szkielet deklaracji procedury w języku Object Pascal jest taki sam, jak w standardowym języku Pascal:

procedure NazwaProcedury([ListaParametrówFormalnych]); [Dyrektywy];
begin
 
end;

Pierwszy wiersz (z nazwą procedury i opcjonalnymi: listą parametrów formalnych oraz dyrektywami) nosi nazwę nagłówka procedury.

Wśród głównych procedur wyróżniamy:

• Procedury przerywające wykonanie instrukcji iteracyjnych.
• Procedury powodujące przerwanie wykonywanego programu.

[edytuj] Funkcje

Funkcja to podprogram zwracający wartość. Szkielet deklaracji funkcji w języku Object Pascal jest taki sam, jak w standardowym języku Pascal:

function NazwaFunkcji([ListaParametrówFormalnych]): TypZwracanejWartości; [Dyrektywy];
begin
 
end;

Pierwszy wiersz (z nazwą funkcji, typem zwracanej wartości i opcjonalnymi: listą parametrów formalnych i dyrektywami) nosi nazwę nagłówka funkcji.

[edytuj] Zmienne

W języku Pascal (również w Object Pascal) deklaracje zmiennych są umieszczone przed blokiem kodu danego podprogramu lub programu głównego (w przeciwieństwie do C/C++ i Javy). Np. fragment kodu wyglądający w C++ następująco:

void example(void)
{
  int x = 1;
  x++;
  float y = 1.5;
  y+=7;
  int z;
}

w języku Object Pascal powinien wyglądać następująco:

procedure Example;
var
  X, Z: Integer;
  Y: Double;
begin
  X := 1;
  Inc(X);
  Y := 1.5;
  Y := Y + 7;
end;

W języku Object Pascal dopuszczalne jest łączenie deklaracji zmiennych, np. deklaracje

var
  X: Integer;
  Y: Integer;

mogą być skrócone do zapisu postaci

var
  X, Y: Integer;

Istnieje również możliwość nadawania wartościom zmiennym podczas ich deklaracji (inicjalizacja), np.:

var
  I: Integer = 13;
  S: string = 'Ciekawy artykuł w Wikipedii';
  D: Double = 3.14159;
  P: Pointer = nil;

Jest to dopuszczalne tylko dla zmiennych globalnych.

Nie jest natomiast konieczne nadawanie zmiennym wartości początkowej 0 (0, 0.0, nil w przypadku wskaźników lub łańcuch pusty w przypadku zmiennych typu string), gdyż kompilator dokonuje automatycznej inicjalizacji wszystkich zmiennych globalnych poprzez wyzerowanie zajmowanej przez nie pamięci.

[edytuj] Typy zmiennych

Każda zmienna oraz stała musi być określonego typu zmiennych, tj. przyjmuje wartości z określonego, dopuszczonego zbioru wartości. Mogą one być zarówno proste jak i złożone. Dostęp do wartości pewnej danej może być pośredni lub bezpośredni. Rozróżnia się trzy zasadnicze rodzaje typów wartości:

• Proste (dostęp bezpośredni)
• Strukturalne (dane złożone, dostęp bezpośredni)
• Referencyjne (dostęp pośredni)

[edytuj] Instrukcje

[edytuj] Instrukcje proste

• przypisania
• skoku (goto)
• pusta
• wywołania procedury lub funkcji

[edytuj] Instrukcje strukturalne

• złożona
• warunkowa
  • instrukcja "jeśli" (if)
  • instrukcja wyboru (case)
• iteracyjna
  • instrukcja for
  • instrukcja while
  • instrukcja repeat
• wiążąca
• obsługi warunków i stanów wyjątkowych
  • wywołania stanów wyjątkowych
  • Try except
  • Try finally

[edytuj] Bibliografia

• A. Marciniak, Borland Pascal 7.0, Nakom 1995
• A. Grażyński, Z. Zarzycki, Delphi 7, Helion 2003
• J. Zahorski, Turbo Pascal 7.0

[edytuj] Różnice obiektowego Pascala w porównaniu z C++

[edytuj] (+)

• (+) składnia łatwiejsza do zrozumienia dla nie–programisty (słowa–polecenia zamiast klamer i nawiasów; co pociąga za sobą większą objętość kodu źródłowego)
• (+) mechanizm modułów wraz z kontrolą widoczności nazw i sekcjami inicjalizacyjnymi / finalizacyjnymi)
• (+) błyskawiczne tworzenie [DLL]-ów
• (+) opcjonalna kontrola zakresów i przepełnień
• (+) wbudowane zbiory i liczne operacje na nich, co znacznie przyspiesza i upraszcza np. porównania
• (+) tablice dynamiczne
• (+) wbudowane typ zmiennych plikowych - także uproszczone tworzenie plików składających się tylko z jednego typu danych
• (+) uproszczony mechanizm mapowania składowych rekordu (intuicyjna instrukcja wyboru Case zamiast unii)
• (+) dyrektywa mapująca (absolute)
• (+) mechanizm zgodności typów
• (+) możliwość tworzenia lokalnych procedur w procedurach
• (+) obiekty posiadają właściwości (Properties), także tablicowe i domyślne, zwiększa to znacznie czytelność kodu.
• (+) istnienie metaklas - ich obiekty zawierają referencje do klas
• (+) wirtualne konstruktory
• (+) oddzielenie części deklaracji od instrukcji zwiększa czytelność kodu i zmusza do porządku

[edytuj] (-)

• (-) brak zmiennych referencyjnych (jest tylko przekazanie parametru przez referencje)
• (-) możliwość kompilacji kodu zawierającego instancje klas abstrakcyjnych
• (-) brak programowania generycznego (brak wzorców) (z wyjątkiem [FPC])

[edytuj] (?)

• (+-) odmienne symbole operatorów, nie ma uproszczonych operatorow przypisan, jak np. += czy <<= (z wyjątkiem [FPC])
• (+-) uboższa ale łatwiejsza Implementacja obiektów (brak dziedziczenia od dwóch przodków) ale za to są wirtualne konstruktory i nie trzeba ich pokrywać w każdej klasie
• (+) wszystkie klasy maja wspólnego przodka (TObject) - upraszcza to np. implementacje polimorficznych klas kontenerów
• (+-) mniejsza kontrola wykonywania pętli for – zmienna iteracyjna w pętli for zmienia się o 1 automatycznie a w wielu implementacjach jest "chroniona" przed zmianami, umożliwia to tworzenie wydajniejszego kodu wykonalnego(od wersji 17 Delphi pętla for umożliwia enumerację po każdym elemencie zbioru w postaci "for each Zmienna in Zbiór do")
• (+-) brak preprocesora kodu, przez co kompilacja jest znacznie szybsza ale brak korzystania z makr
• (+-) funkcje nie zwracające wartości nazwane są procedurami

Zobacz podręcznik na Wikibooks:
Object Pascal