Natan Gross
Z Wikipedii
Natan Gross (ur. 1919 w Krakowie - zm. 2005 w Tel Awiwie) - polsko-izraelski scenarzysta, reżyser, producent, krytyk i historyk filmu, poeta, pisarz, tłumacz, edytor i wydawca publikujący w języku polskim i hebrajskim. Człowiek o wielu pasjach i zainteresowaniach.
Urodził się w Krakowie w rodzinie żydowskiej. W 1938 zdał maturę w krakowskim Liceum Hebrajskim. Wybuch wojny przerwał Grossowi studia na wydziale prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W czasie okupacji, jako Franciszek Grymek, ukrywał się na aryjskich papierach w getcie krakowskim i w Warszawie. Po wojnie Gross wrócił do Krakowa.
Jego uwagę pochłonęły przede wszystkim sprawy filmowe. W 1946 roku artysta ukończył w Krakowie Kurs Przeszkolenia Filmowego, na którym miał okazję zetknąć się ze znakomitymi wykładowcami. Po ukończeniu kursu, w tym samym roku roku został oddelegowany do Łodzi jako asystent Stanisława Wohla przy filmie „Dwie godziny”. Po niezbyt ciekawych doświadczeniach związanych z tym filmem (z powodu zarzutów o formalizm film doczekał się premiery dopiero w 1957 roku), Gross wahał się, czy dalej zajmować się kinemotografią. Wówczas spotkał na swojej drodze Saula Goskinda, producenta filmów w języku jidysz, który zaproponował Grossowi stanowisko scenarzysty i reżysera w swojej nowootwartej wytwórni Kinor.
Na skutek sytuacji politycznej w kraju, Gross wyjechał w 1950 roku do Izraela, gdzie zajmował się m.in. realizacją filmów dokumentalnych. Tam też wyreżyserował swój jedyny pełnometrażowy film fabularny pt. „Piwnica”, który w 1964 roku otrzymał nagrodę na festiwalu w Berlinie. Natan Gross zmarł w wieku 85 lat w Tel Awiwie (2005). Pozostawił po sobie syna Jakowa (Jakuba), który jest jednym z najwybitniejszych izraelskich reżyserów realizujących filmy w oparciu o materiały archiwalne.
[edytuj] Ważniejsze filmy
- - 1946-1949 Jidisze Film Kronik (Żydowska Kronika Filmowa)
- - 1947 Der weg cum gezunt (Droga do zdrowia)
- - 1947 Der jidiszer jiszuw in Niderschlezien (Żydowskie osadnictwo na Dolnym Śląsku) (1947)
- - 1948 Unzere kinder (Nasze dzieci) - historia żydowskich dzieci w powojennej Polsce mieszkających w sierocińcu
- - 1948 Mir lebn geblibene/Am Jisroel Chai (My, którzy przeżyliśmy
- - 1948 ORT
- - 1948 Joint
- - 1949 Achar alpaim szana (Po dwóch tysiącach lat)
- - 1949 Kadima Gordonia (Naprzód, Gordonia)
Współpracował przy filmie "Dwie godziny" (1946 - reż. Stanislaw Wohl, "Piąta rocznica w getcie warszawskim" (1948 – reż. Saul Goskind oraz Natan Gross) oraz Zachor (reż. Saul Goskind)
W Izraelu stworzył ponad 100 filmów m.in. swój jedyny pełnometrażowy film "Piwnica". Film ten został uhonorowany nagrodą na festiwalu w Berlinie w 1964 roku.
[edytuj] Ważniejsze książki
- - Co nam zostało z tych lat, Tel Awiw 1971
- - Film żydowski w Polsce, Kraków 2002
- - Kim pan jest, panie Grymek, Kraków 1991 i 2005
- - Okruszyny młodości, Tel Awiw 1976
- - Poeci i Szoa : obraz zagłady Żydów w poezji polskiej, Sosnowiec 1993
- - Przygody Grymka w Ziemi Świętej, Kraków 2006
- - Żydowski bard : gawęda o życiu i twórczości Mordechaja Gebirtiga, Kraków 2000
