Mistekowie
Z Wikipedii
Mistekowie (Misztekowie, Mixtekowie) - grupa rdzennych mieszkańców Meksyku, zamieszkująca górskie tereny i doliny obecnego stanu Oaxaca zwane Mixteca Alta (stąd nazwa określająca ich jako „mieszkańców krainy chmur”), a także stany Guerrero i Puebla, w południowym Meksyku. Wczesny okres rozwoju kultury Misteków charakteryzuje się względnie bezkrwawymi (prawdopodobnie w wyniku związków rodzinnych lub innych starań dyplomatycznych) zmaganiami z Zapotekami o kontrolę nad terenami Oaxaca. Od ok. 700 rozszerzyli teren zasiedlenia, opanowując centra kultury Zapoteków i rozpoczynając integrację państewek (Coixtlahuaca, Achiutla, Teozacoalco, Tilantongo, Tlaxiaco, Yanhuitlán i najpotężniejszy z nich Tututepec). Mistekowie jednakże nigdy nie stworzyli wielkiego imperium, ich terytorium podzielone było na małe państewka rządzone przez niezależnych władców. Jedyny okres potęgi możemy zanotować w XII wieku (1011-1063), kiedy to wyruszając ze swojej stolicy Tilantongo, podbili południowe Puebla i Tututepec na wybrzeżu Pacyfiku. Przed początkiem XIV w. Mistekowie zajęli opuszczone przez Zapoteków Monte Alban, największe miasto kultury zapoteckiej. W końcu zostali podbici przez Azteków i weszli w skład ich imperium.
Spis treści |
[edytuj] Kultura
Cała kultura mistecka stanowiła wstępną fazę dla kultury azteckiej. Ich bogowie byli tymi samymi bogami azteckimi, znaki tymi samymi, co na subskrypcjach azteckich. Zajmowali się rolnictwem i tkactwem artystycznym. Byli znanymi i cenionymi artystami Mezoameryki, specjalizując się głównie w przedmiotach ze złota i turkusów. Najciekawszą spuścizną po Mistekach są kodeksy, zapisane na skórze jelenia i korze drzewnej oraz w formie epopei ludowych śpiewanych przez lud. W kodeksach można znaleźć daty urodzin, ślubów książąt, ich podbojów i zgonów. Wielu tych książąt przeistoczyła się później w bogów azteckich a walki ziemskie w zmagania bogów. Przykładem tego może być władca Tizoc przeistoczony w boga Huitzilopochtli. Z kodeksów odczytano datę panowania pierwszego władcę 9 Vieno-Craneo-de-Pietra, urodzonego 692 r n.e. Mistekowie urządzali ceremonie związane głównie z rolnictwem, oddawali cześć bogom różnych zawodów i bóstwom lokalnym. Za święte miejsca uznawali jaskinie, a do najsłynniejszej należała Apoala, gdzie według legend z głębi ziemi wyszli, zrodzeni z drzewa, pierwsi władcy: kobieta i mężczyzna.
[edytuj] Koncepcja raju
Mistekowie posiadali bardzo ciekawą koncepcję raju, gdzie mieszkała wielka para bóstw stwórczych i rodzicielskich o wspólnym imieniu Jeden Jeleń. Według mitu para ta spowodowała, że z ogromnej skały wytrysnęła woda, a następnie pobudowała na tej skale wspaniałe domy, które służyły jej jako ziemska siedziba. Najwyższy dom podpierał niebo i w nim również przechowywano miedziany topór. Wszystkie domy razem wzięte stanowiły rodzaj raju i miejsca obfitości. W raju znajdowało się drzewo pochodzenia Misteków, najczęściej przedstawiane jako wyrosłe z głowy kobiety lub jako kobieta (prawdopodobnie bogini Chichihuahco), której głowa spoczywa na ziemi, ciałopień wznosił się prosto do góry, a spomiędzy jej rozłożonych nóg – konarów wychodziły nagie postacie – przodkowie Misteków. Mlekiem z tego drzewa żywiły się zmarłe niemowlęta, udające się do krainy zmarłych Tlaclocanu. Mistekowie wierzyli, że bogowie i królowie pochodzili właśnie z takiego drzewa. Raj Mistekowie utożsamiali z miejscem położonym niedaleko miejscowości Apoala.
[edytuj] Panteon bóstw
Mistekowie czcili pierwotnie wielu bogów. Jednym z najważniejszych był bóg słońca Tonatiuh („Ten, Który Czyni Dzień”) oraz bóg kukurydzy Cohuya, bóg rozrodczości i życia Nituayuta, bóg myśliwych Qhuav, bóg deszczu, wody i piorunów Tzahui (będący tym samym wariantem Tlaloka) oraz bóg płodności Hituayuta oraz bóg kupców i handlu Yozotoyua. Podczas ceremonii religijnych składano krwawe ofiary, przy czym najczęściej zabijano jeńców wojennych. Ważną boginią była Wichaana, stwórczyni ludzi i ryb. Uważana była za patronkę rybaków. Jej mąż, Cozaana, był natomiast bogiem rybaków i myśliwych.
Mistekowie czcili również, w świętym mieście Achiuta, wielki szmaragd, nazywany „sercem ludu”. Kultywowali astronomię, posługiwali się dokładnym kalendarzem i używali pisma hieroglificznego, odmiennego od pisma Olmeków, Majów i Zapoteków.
Mistekowie żyją na swych terenach do dzisiaj w liczbie 500 tys. Mówią dziesięcioma dialektami. Żyją po części tak, jak żyli ich przodkowie, zamknięci w wąskich dolinach, lub też rozproszeni na górskich zboczach - z tą różnicą, że nie pamiętają o swojej świetności i pochodzeniu od bogów.
